Το 2016 ήταν μια ιδιαίτερα αιματηρή χρονιά τόσο για την Ευρώπη με πολλές τρομοκρατικές επιθέσεις, όσο και για την Μέση Ανατολή με πρωταγωνιστή τον συνεχιζόμενο εμφύλιο στη Συρία και την εμπλοκή των μεγάλων δυνάμεων.
Για μία ακόμη χρονιά, ίσως την πιο σκληρή, ο σκοτεινός πρωταγωνιστής ήταν το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) με τα εδάφη που ακόμα ελέγχει τόσο στο Ιράκ όσο και στην Συρία.
Ο καταλύτης των εξελίξεων στο πεδίο της μάχης ήταν και αναμένεται να είναι και το 2017 η εμπλοκή της Ρωσίας, ενώ έχει ήδη καταληφθεί ουσιαστικά το Χαλέπι μία από τις σημαντικότερες πόλεις προπύργια των τζιχαντιστών τα τελευταία 2 χρόνια.
Τα μεγάλα τρομοκρατικά χτυπήματα μαρτυρούν ότι πρόκειται για έναν ασύμμετρο πόλεμο, που η Ευρώπη δείχνει αμήχανη ν’αντιμετωπίσει.
Οι δυνάμεις του Άσαντ, του νυν ηγέτη της Συρίας προελαύνουν σε αρκετά σημεία της χώρας ανακτώντας εδάφη τόσο από την Συριακή αντιπολίτευση όσο και από τους Τζιχαντιστές με την υποστήριξη της Ρωσίας αλλά και του Ιράν.
Αντίστοιχα σημαντική είναι η εμπλοκή της Τουρκίας με την επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη, κατά την οποία προσπαθεί να εξυπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα αποκόπτωντας τον δρόμο στους Κούρδους αντάρτες έτσι ώστε να μην σχηματίσουν μια σημαντική γραμμή άμυνας στη Βόρεια Συρία που θα μπορούσε ν’αποτελέσει πρόκριμα για ένα νέο Κουρδικό κράτος.
Παρ’όλα αυτά, βλέπουμε ότι η προέλαση της Τουρκίας στην κομβική πόλη Αλ Μπαμπ γίνεται ήδη με σημαντικές στρατιωτικές απώλειες από την αντίσταση των τζιχαντιστών του ISIS, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση στην περιοχή.
Επίσης να μην ξεχνάμε την πρόσφατη προσπάθεια εκεχειρίας στην Συρία με την συμμετοχή Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν με στόχο να βρεθεί μια λύση και μια μεταβατική προσέγγιση για το καθεστώς στη Συρία, χωρίς να φαίνεται προς το παρόν κάποιο αποτέλεσμα με βεβαιότητα.
Από την άλλη η έντονη στρατιωτική δράση των ΗΠΑ κυρίως με την προσπάθεια ανακατάληψης της Μοσούλης στο Ιράκ από τους τζιχαντιστές, αφενός αποδυναμώνει περαιτέρω το ISIS αφετέρου όμως δημιουργεί πίεση και στη Ρωσία στο να εξευρεθεί μια βιώσιμη λύση ώστε να μην βρεθούν αντιμέτωπες κάποια στιγμή οι δύο μεγάλες δυνάμεις στο έδαφος της Συρίας με αντικρουόμενα συμφέροντα.
Παρά βέβαια την σταδιακή και σταθερή αποδυνάμωση των τζιχαντιστών σε Συρία και Ιράκ, παρατηρούμε ότι ο πλήρης αφοπλισμός τους δεν θα είναι καθόλου εύκολος, καθώς έχουν μεταφέρει το πεδίο της μάχης σε μεγάλο βαθμό στην καρδιά της Ευρώπης, με μαχητές που έχουν μεγαλώσει σε χώρες της ΕΕ, γνωρίζουν πώς να κινηθούν και είναι έτοιμοι για όλα.
Μάλιστα σύμφωνα με τη νέα στρατηγική του ISIS, οι περισσότεροι μαχητές αναλαμβάνουν πλέον πολλαπλά χτυπήματα και δεν αποτελούν καμικάζι σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί η ένοπλη δράση ελλείψει νέας σημαντικής στρατολόγησης.
H κατάσταση το 2017 τόσο για την Ευρώπη όσο και για τον πόλεμο στη Συρία, θα είναι κομβική πιθανόν και με απρόβλεπτες εξελίξεις.
Τα μεγάλα τρομοκρατικά χτυπήματα στη Νίκαια, στις Βρυξέλλες, στο Βερολίνο αλλά και στην Κωνσταντινούπολη μαρτυρούν ότι πρόκειται για έναν επικίνδυνο ασύμμετρο πόλεμο, που η Ευρώπη δείχνει αμήχανη ν’αντιμετωπίσει, ενώ από την άλλη στρατιωτικά παρατηρεί παθητικά τις εξελίξεις, αφήνοντας στις ΗΠΑ και την Ρωσία τον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Όσον αφορά τις εξελίξεις για το 2017, τρεις είναι οι σημαντικοί παράγοντες που θα κρίνουν την έκβαση του πολέμου στην Συρία αλλά και την τρομοκρατία στην Ευρώπη:
1. Η διατηρησιμότητα της κατάληψης των εδαφών εναντίον του ISIS είτε από δυνάμεις του Άσαντ, είτε από Κούρδους αντάρτες καθώς υπάρχει άτυπος συνασπισμός πολλών φυλετικών ομάδων, κυρίως σιιτικών που ενδέχεται να προκαλέσει συγκρούσεις και να δώσει την δυνατότητα στου τζιχαντιστές για ανασύνταξη και αντεπίθεση, όπως ήδη έγινε με την ανακατάληψη της Παλμύρας από το Ισλαμικό Κράτος.
2. Η διαμάχη σιιτικών και σουνιτικών στοιχείων στην ευρύτερη περιοχή της Συρίας και του Ιράκ δεν είναι εύκολα ελέγξιμη από τους συμμάχους, παρά την προσπάθεια ανακατάληψης της Μοσούλης και του Χαλεπίου. Όσο κερδίζουν έδαφος με την υποστήριξη της Ρωσίας και του Ιράν οι δυνάμεις του Άσαντ, τόσο θα δημιουργείται δυσαρέσκεια στο σουνιτικό στοιχείο της Συρίας που πληθυσμιακά καλύπτει σημαντικές περιοχές. Αυτό ενδεχομένως ν’αποτελέσει το έδαφος για νέα ριζοσπαστικοποίηση περιοχών υπέρ των τζιχαντιστών, για ν’ αποφύγουν την επικράτηση των σιιτών.
3. Η εκλογή του Ν. Τραμπ στην Αμερική και η σταδιακή προσέγγιση ΗΠΑ Ρωσίας, μπορεί ν’ αλλάξει τα δεδομένα προς όφελος μιας λύσης, από την άλλη όμως ενδέχεται να στοχοποιήσει τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στις ΗΠΑ σημαντικούς μουσουλμανικούς πληθυσμούς που θα θεωρούνται πλέον εχθροί του κράτους, γεγονός που επίσης μπορεί να προκαλέσει την έντονη δυσαρέσκεια αλλά και την πιθανή ανάληψη ένοπλης δράσης με τον ISIS και πάλι να καραδοκεί και να στρατολογεί νέα μέλη.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η κατάσταση το 2017 τόσο για την Ευρώπη όσο και για τον πόλεμο στη Συρία, θα είναι κομβική πιθανόν και με απρόβλεπτες εξελίξεις αν επιταχυνθεί η συρρίκνωση των εδαφών του ISIS που θα σημάνει από την άλλη μεγαλύτερα τρομοκρατικά χτυπήματα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.
Η ΕΕ χρειάζεται να διαμορφώσει μια ενιαία στρατηγική από κοινού με ΗΠΑ αλλά και Ρωσία, παρά τις κυρώσεις, τόσο στο πεδίο της αντιτρομοκρατικής δράσης όσο και στην επόμενη μέρα στην Συρία, με στόχο την εξασφάλιση μιας βιώσιμης και μακροχρόνιας ειρήνης προς όφελος της παγκόσμιας κοινότητας, γεγονός που θα αποφορτίσει και τις προσφυγικές ροές προς την Γηραιά Ήπειρο δημιουργώντας σταδιακά συνθήκες επαναπατρισμού των συγκεκριμένων πληθυσμών.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Hieronymus Bosch (1450 – 1516), Temptation of St. Anthony