Είναι δύσκολο να απαντήσει κάποιος στο «τί τέξεται η επιούσα» για την Τουρκία, μετά την αποτυχημένη απόπειρα του πραξικοπήματος. Γενική είναι πάντως η εκτίμηση ότι η γειτονική χώρα εισήλθε σε μια περίοδο μεγάλης κρίσεως διαρκείας, με αβέβαιη την εξέλιξη και τη συνέχεια, τόσο για την ίδια, όσο και για τη διεθνή κατάσταση, χωρίς τίποτε να μπορεί να αποκλειστεί σχετικά.
Η γειτονική χώρα εισήλθε σε μια περίοδο μεγάλης κρίσεως διαρκείας.
Το προσωπείο δημοκρατίας της Τουρκίας έχει πέσει και απροκάλυπτα πλέον παρουσιάζει την πραγματική της ταυτότητα, αυτήν του ολοκληρωτισμού και του ισλαμοφασισμού. Με διχασμένη την κοινωνία και ήδη και το στρατό της πορεύεται, κατά τα φαινόμενα, ολοταχώς προς την αποσταθεροποίηση και την απομόνωση.
Το μεγάλο δράμα της Τουρκίας τώρα αρχίζει και η κατάληξή του δεν αποκλείεται, σύμφωνα με ορισμένους, να είναι ακόμη και η εμφύλια σύρραξη, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την ασφάλεια ολόκληρης της περιοχής. Από μία αποσταθεροποιημένη όμως Τουρκία απορρέουν πάντα οι πάγιοι κίνδυνοι της ακραίας ανασφάλειας στην ηγεσία της και κατά συνέπεια της απρόβλεπτης συμπεριφοράς, επειδή θα βρίσκεται σε δύσκολη θέση.
Εκτιμήσεις και συμπεράσματα σχετικά με τις επιπτώσεις της τουρκικής κρίσης στα ελληνικά συμφέροντα είναι κάπως νωρίς να εξαχθούν. Αυτό που γίνεται πάντως άμεσα αντιληπτό και έχει μεγάλη σημασία είναι η ραγδαία πτώση της ποιότητας του στρατεύματος. Η ενότητα και η πειθαρχία του θρυμματίστηκαν, μετά τις αμέτρητες αποστρατείες και καρατομήσεις υψηλόβαθμων στρατιωτικών και η ανάκτησή τους θα απαιτήσει πολύ χρόνο, με την προϋπόθεση φυσικά να έχει αποκατασταθεί πρώτα το κλίμα εμπιστοσύνης, πράγμα αδύνατο υπό τις παρούσες συνθήκες, όπου η ηγεσία λειτουργεί σε κατάσταση παράκρουσης, με απολύσεις σε όλους τους τομείς, φυλακίσεις, διαπομπεύσεις, λιντσαρίσματα, δολοφονίες εχθρών ή υποτιθέμενων εχθρών.
Σαν αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως η Ελλάδα βραχυπρόθεσμα δικαιούται να είναι σχετικά πιο ήσυχη. Η απομόνωση ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου μπορεί να αποθηριώσει έναν ηγέτη σαν τον Ερντογάν, καχύποπτο, μεγαλομανή και συνεχώς φαντασιωνόμενο, καθιστώντάς τον ταυτόχρονα έναν άκρως προβληματικό σύμμαχο της Δύσης και κατά περίπτωση της Ανατολής.
Η Ελλάδα αναδεικνύεται γεωπολιτικά σε τελευταίο χώρο σταθερότητας για ολόκληρη την περιοχή.
Εκ των πραγμάτων η Ελλάδα αποκτά τώρα μια μοναδικότητα. Αναδεικνύεται γεωπολιτικά σε τελευταίο χώρο σταθερότητας για ολόκληρη την περιοχή. Καθίσταται πλέον, ως μία όαση ηρεμίας, η έσχατη σταθερή και το τελευταίο κάστρο στη σπαρασσόμενη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι σύμμαχοι και οι εταίροι μας δεν μπορούν να αγνοήσουν αυτήν την πραγματικότητα και να καθυστερήσουν να αναγνωρίσουν έμπρακτα έναν αναβαθμισμένο ρόλο στη χώρας μας. Είναι γνωστό ότι οι Αμερικανοί – που παραμένουν μακράν οι σημαντικότεροι ρυθμιστές των πραγμάτων στην παγκόσμια πολιτική σκηνή - σκέφτονται πάντα πολύ πρακτικά και φυσικά γεωπολιτικά. Μιλούν ήδη για μια τεράστια γεωπολιτική «μαύρη τρύπα» στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και δεν κρύβουν εν προκειμένω την πρόθεσή τους να στηρίξουν την Ελλάδα και να επεκτείνουν ακόμη περισσότερο τη συνεργασία μαζί της.
Οι Ευρωπαίοι, που για τους γνωστούς λόγους δυσλειτουργίας αργούν να προχωρήσουν σε αποφάσεις και αλλαγή πλεύσης όταν χρειάζεται, καταλαβαίνουν και αυτοί την άμεση ανάγκη στήριξης της χώρας μας, επειδή συνειδητοποιούν τις γεωπολιτικές προεκτάσεις της ελληνικής υπόθεσης και εύλογα αναμένεται να κινηθούν προς την ίδια κατεύθυνση.
Δύο επιπλέον στοιχεία είναι, κατά τη γνώμη μας, ενισχυτικά της παραπάνω συλλογιστικής. Το πρώτο αφορά στο στρατηγικό τρίγωνο που έχει παγιωθεί τελικά και βασίζεται στη σχέση της Ελλάδας με το Ισραήλ και την Αίγυπτο (το τελευταίο διάστημα αναφέρονται πολλοί σ΄ αυτό), παρότι το Ισραήλ φάνηκε να έχει κάνει μια στροφή προς την Τουρκία, ανακοινώνοντας πρόσφατα την αποκατάσταση της συνεργασίας μεταξύ των δυο χωρών. Είναι όμως φανερό πως μετά τις τελευταίες εξελίξεις οι ισραηλινοί δεν είναι δυνατόν να εμπιστευτούν την Τουρκία για τα στρατηγικά τους συμφέροντα, στην πρώτη γραμμή των οποίων βρίσκεται η συμφωνημένη διαδρομή του αερίου προς την Ευρώπη μέσω Κύπρου και Κρήτης. Θα ήταν αδιανόητο λοιπόν τώρα να σκεφθούν ότι μπορεί να την πάνε τη διαδρομή αυτή μέσω Τουρκίας.
Είναι ατυχία για τον τόπο, σε μια τόσο καθοριστική περίοδο, να απουσιάζουν από τη σημερινή διακυβέρνηση και η γνώση και η κατεύθυνση.
Το δεύτερο είναι η σχέση μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν. Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα περίπλοκο θέμα, όπου είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς τι συνέβη (οργιάζουν σχετικά οι φήμες ότι οι ρωσικές υπηρεσίες ενημέρωσαν τον Ερντογάν για τις κινήσεις των στρατιωτικών) και κυρίως τι διακυβεύεται στο εξής. Οι δυο ηγέτες, μετά από καιρό, μοιάζει να έχουν φτάσει σε μια εξομάλυνση των σχέσεών τους και παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον, μέσα στο σκοτεινό και δυσερμήνευτο αυτό παρασκήνιο, να δούμε αν αυτές θα είναι πιο στενές στο άμεσο μέλλον. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε βέβαια πως το ρήγμα μεταξύ Τουρκίας και Αμερικανών - Ευρωπαίων είναι μεγάλο και δεν κλείνει εύκολα, δεδομένου ότι ο Ερντογάν πιστεύει, δικαιολογημένα, ότι οι δυτικοί δεν έχουν πολλά περιθώρια να τον πιέσουν ασφυκτικά.
Οι δημιουργηθείσες συνθήκες, επομένως, παρέχουν στην Ελλάδα μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να παίξει τώρα τα χαρτιά της. Να διεκδικήσει από συμμάχους και εταίρους τα στρατηγικά ανταλλάγματα που δικαιούται, γιατί έχει κυριολεκτικά μετατραπεί στο τελευταίο οχυρό ασφάλειας και σταθερότητας της Δύσης, απέναντι σε ένα τεράστιο γεωπολιτικό κενό, με μια αποδυναμωμένη Τουρκία που είναι παραπάνω από βέβαιο ότι άμεσα θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα στον τομέα της ασφάλειας και της οικονομίας.
Την ευκαιρία αυτή ολόκληρο το πολιτικό προσωπικό στην Ελλάδα οφείλει να την διαφυλάξει ως «κόρην οφθαλμού». Είναι ατυχία για τον τόπο, σε μια τόσο καθοριστική περίοδο, να απουσιάζουν από τη σημερινή διακυβέρνηση και η γνώση και η κατεύθυνση. Επιβάλλεται όμως, η κυβέρνηση να εγκαταλείψει επιτέλους τη γνωστή πλήρως ανεύθυνη τακτική της να χειρίζεται και τα εθνικά θέματα στοχεύοντας πρωτίστως στο ποταπό κομματικό συμφέρον. Θα ήταν πολύ μίζερο να επιλέξει και πάλι λ.χ απλώς να επιδιώξει ως ανταλλάγματα κάποιες διευκολύνσεις στην επικείμενη αξιολόγηση ή στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις ή στο χρέος, προκειμένου να τις χρησιμοποιήσει επικοινωνιακά ως επιτυχίες για φθηνή εσωτερική κατανάλωση. Είναι καιρός να θέσει τον πήχη ψηλότερα, εκεί όπου συναντώνται η εθνική ευθύνη με τα στρατηγικά συμφέροντα της χώρας.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Francisco José de Goya (1746 –1828), Powder Factory in the Sierra