Η συμφωνία Ηνωμένων Πολιτειών-Ηνωμένου Βασιλείου-Αυστραλίας (AUKUS) για την παροχή στην τελευταία πυρηνικών υποβρυχίων ερμηνεύεται με διαφορετικό τρόπο σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να ενισχύσουν στρατιωτικά τον ρόλο τους στην ευρεία ζώνη Ινδικού-Ειρηνικού και να πραγματοποιήσουν επίδειξη ισχύος, ενώ Ηνωμένο Βασίλειο και Αυστραλία υιοθετούν πλέον έμπρακτα την αμερικανική θέση έναντι της Κίνας, Την ίδια στιγμή, η Κίνα καταγράφει τις κινήσεις της Ουάσιγκτον με δυσαρέσκεια αλλά χωρίς να εκπλήσσεται. Τις μέρες που ανακοινώθηκε η AUKUS, διευρύνθηκε ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης με τη συμμετοχή του Ιράν. Το Πεκίνο, επίσης, κατέθεσε αίτηση ένταξης στη Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου του Ειρηνικού (CPTPP).
Η ευρωπαϊκή αντίδραση κινείται σε δύο άξονες. Ο πρώτος αφορά τη γαλλική οργή για την ακύρωση συμφωνίας πώλησης συμβατικών υποβρυχίων από το Παρίσι στην Κάνμπερα. Και ο δεύτερος σχετίζεται με την πεποίθηση πλέον σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι η προσέγγιση του Τζο Μπάιντεν δε διαφέρει από αυτή του προκατόχου του, Ντόναλντ Τραμπ. Οι διατλαντικές σχέσεις θα επανέλθουν σύντομα σε κάποια κανονικότητα αλλά η πληγή πολύ δύσκολα μπορεί να επουλωθεί λόγω ελλείμματος εμπιστοσύνης. Ακολούθως, οι Βρυξέλλες θα εντατικοποιήσουν την προσπάθειά τους να πετύχουν αυτό το οποίο ονομάζουν στρατηγική αυτονομία. Σε πολλά θέματα, ακόμα και σε αυτά της ζώνης του Ινδικού-Ειρηνικού, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένες Πολιτείες συμφωνούν. Ο τρόπος πλεύσης τους, όμως, για την επιδίωξη ενός αμοιβαία αποδεκτού αποτελέσματος δεν είναι ίδιος.
Οι διατλαντικές σχέσεις θα επανέλθουν σύντομα σε κάποια κανονικότητα αλλά η πληγή πολύ δύσκολα μπορεί να επουλωθεί
Πέρα από το μέλλον των διατλαντικών σχέσεων, η συμφωνία ΑUKUS εγείρει σημαντικά ερωτήματα για τον κίνδυνο διάδοσης πυρηνικών. Για το ζήτημα θα κληθεί να απαντήσει την επόμενη περίοδο η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας. Η παράβλεψη της νομιμότητας ή μία τέτοια ερμηνεία από κάποιες χώρες ίσως έχει οδυνηρές συνέπειες για την κατασκευή πυρηνικών όπλων ανά τον κόσμο. Ο γνωστός ιστορικός Νάιλ Φέργκουσον έχει προβλέψει στο περιοδικό Economist ότι το τέλος της αμερικανικής αυτοκρατορίας δεν θα είναι ειρηνικό. Η πρόβλεψή του είναι ριψοκίνδυνη, καθώς ο αμερικανικός εξαιρετισμός πολύ δύσκολα θα εκλείψει, αλλά αποτυπώνει τον φόβο που συχνά κυριαρχεί στη δημόσια επιστημονική συζήτηση.
Στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανέφερε πως η Ουάσιγκτον θα επενδύσει στη διπλωματία και πως στόχος της δεν είναι η διαίρεση του κόσμου σε δύο στρατόπεδα, όπως συνέβαινε τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Η Κίνα παρουσιάζεται δύσπιστη. Αν οι σινοαμερικανικές σχέσεις εξακολουθήσουν να επιδεινώνονται με τον ίδιο ρυθμό, ο κίνδυνος στρατιωτικού ατυχήματος θα αυξηθεί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποιούν επίδειξη ισχύος σε περιοχές στις οποίες το Πεκίνο θεωρεί πως διακυβεύονται ζωτικά του συμφέροντα. Πρόκειται για τελείως διαφορετικές συνθήκες από αυτές που είχαν διαμορφωθεί μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης από το 1945 ως το 1989. Η δυτική κοινή γνώμη χρειάζεται ορθή ενημέρωση.
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί τις εξελίξεις με ανησυχία. Ελπίδα παραμένει πως η δημιουργία ενός κλίματος αποτροπής μπορεί να οδηγήσει Ουάσιγκτον και Πεκίνο στη σφυρηλάτηση της απαιτούμενη σταθερότητας, τη διατήρηση του ανταγωνισμού τους στο οικονομικό πεδίο μόνον, και την ουσιαστική διμερή και πολυμερή συνεργασία για τα πραγματικά προβλήματα του πλανήτη, τα οποία έχουν επιδεινωθεί με την πανδημία.
*Ο Δρ. Γιώργος Ν. Τζογόπουλος είναι Fellow στον Κύκλο Ιδεών, το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Κέντρο Στρατηγικών Σπουδών Μπεγκιν-Σαντάτ του Ισραήλ και Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο της Νίκαιας. Το καινούριο βιβλίο του The Miracle of China: The New Symbiosis with the World κυκλοφορεί από τον Springer.