Το θέμα του Brexit απασχολεί εδώ και σχεδόν τρία χρόνια την ΕΕ, όχι πάντοτε με την ίδια ένταση, αλλά πάντως μόνιμα με το ίδιο ενδιαφέρον και την ίδια ανησυχία, δεδομένης της αναμφισβήτητης κρισιμότητάς του για το μέλλον και τη δομή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Σε παλαιότερο άρθρο μας μετά το δημοψήφισμα του 2016 είχαμε διατυπώσει την άποψη ότι το Brexit είναι μια άκρως προβληματική υπόθεση για το «αν, πότε και πως θα υλοποιηθεί» και είχαμε αναφερθεί στις αντιφάσεις, στις ουτοπίες και στις αυταπάτες που συνειδητά δημιουργήθηκαν και χρωματίζουν έντονα το περίφημο εγχείρημα της κ. Μέι για τον περιλάλητο μετασχηματισμό της χώρας σε «Παγκόσμια Βρετανία», μετά την έξοδό της από την Ενωμένη Ευρώπη. Πολλοί είδαν σ΄ αυτό μια προσπάθεια branding που σχεδιάστηκε για να καλύψει ένα πάρα πολύ ακριβό λάθος, στο οποίο ήταν αντίθετο τότε τουλάχιστον το 48% των ψηφοφόρων που ψήφισαν υπέρ της παραμονής στην ΕΕ και δεν εξαπατήθηκαν από την ακατάσχετη δημαγωγία υπέρ του Brexit, ένα ποσοστό που σήμερα φαίνεται να έχει αυξηθεί καθοριστικά λόγω του ότι στο διάστημα που μεσολάβησε ο κόσμος συνειδητοποίησε περισσότερο την πραγματικότητα.
Παρακολουθώντας τον τελευταίο καιρό την ασυνεννοησία και τη χαοτική κατάσταση που επικρατεί στο βρετανικό κοινοβούλιο, δικαιολογημένα μπορεί κανείς να σχηματίσει την εντύπωση πως έχουμε να κάνουμε με μια κοινοβουλευτική «φούσκα». Μια κατάσταση όπου φαίνεται να έχει χαθεί ακόμα και η στοιχειώδης αίσθηση της πραγματικότητας. Αποφασίζεται από τη μια μεριά ότι η αποχώρηση της χώρας πρέπει να γίνει οπωσδήποτε με συμφωνία, όχι άτακτα – no deal, και από την άλλη να επαναδιαπραγματευτεί η πρωθυπουργός την πρόσφατη συμφωνία της, που για τους ευρωπαίους ηγέτες είναι η καλύτερη δυνατή και η μοναδική πρόταση, σύμφωνα με τις συνεχείς κατηγορηματικές δηλώσεις τους.
Το Brexit είναι μια άκρως προβληματική υπόθεση για το «αν, πότε και πως θα υλοποιηθεί»
Η κοινοβουλευτική «φούσκα» προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη απορία παρατηρώντας σήμερα ότι στον πολιτικό περίγυρο της Ευρώπης τα περισσότερα κράτη της ΕΕ, παρότι ταλανίζονται από δικά τους σοβαρά θέματα, διακατέχονται από μία στοιχειώδη τουλάχιστον αίσθηση του τι συμβαίνει σ΄αυτά και γύρω τους και επομένως κατανοούν και συμβιβάζονται με την ιδέα του πόσο απαραίτητη είναι η ενωμένη Ευρώπη. Γι΄αυτό άλλωστε ούτε ο Όρμπαν, ούτε και ο Σαλβίνι – οι πιο θορυβώδεις επικριτές της ΕΕ– δεν προτίθενται να θέσουν θέμα εξόδου απ΄αυτήν, άλλο αν «φαντασιωνόμενοι» ισχυρίζονται ότι θα την οδηγήσουν στην κατ΄αυτούς ενδεδειγμένη αλλαγή πορείας.
Η μεγάλη εικόνα που πρέπει να μας ενδιαφέρει μέσα στη γενική αναταραχή είναι ότι ολόκληρη η Ήπειρος βαδίζει μέσα σε μια βεβαρημένη ατμόσφαιρα προς τις ευρωεκλογές τον ερχόμενο Μάιο, οι οποίες φαίνεται να είναι μια μάχη βασικά ανάμεσα σε δυο θεμελιωδώς διαφορετικές όψεις του Ευρωπαϊκού μέλλοντος: της μιας πιο φιλελεύθερης και ανοιχτής διεθνώς ΕΕ, που αντιπροσωπεύεται από το δίδυμο Μακρόν και Μέρκελ, έστω και πιο αποδυναμωμένο πρόσφατα, και της εθνικολαϊκιστικής που διαχέεται από τους Όρμπαν και Σαλβίνι. Θα μπορούσε εδώ να προστεθεί ως τρίτη όψη αυτή του εργατικού κόμματος υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν, που παρουσιάζεται ως η πλέον ριζοσπαστική πρόταση για την Ευρώπη, για την οποία πρόταση με βάση την πρόσφατη εμπειρία μας καλό είναι, όταν ακούμε μεγάλα ριζοσπαστικά και επαναστατικά λόγια να κρατάμε μικρό καλάθι…
Το Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς αμφιβολία ταλαιπωρεί με το Brexit και τις παράλογες απαιτήσεις του την Ευρώπη για μεγάλο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν κάποιοι που θα ήθελαν πράγματι την έξοδό του. Πολλοί περισσότεροι όμως θέλουν κατά βάση το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει στην ΕΕ, αλλά είναι εντελώς απογοητευμένοι από την «επαμφοτερίζουσα», όπως τη χαρακτηρίζουν στάση του Λονδίνου, θεωρώντας την όλη διαδικασία ως χάσιμο χρόνου και πιστεύουν ότι είναι πολύ σημαντικότερο για την υπόλοιπη Ευρώπη να ασχοληθεί με τη δική της σταθεροποίηση και ενδυνάμωση.
Σε μια τρίτη ομάδα βρίσκονται αυτοί που πράγματι θέλουν την παραμονή του στην ΕΕ, όπως η κατά πάσα πιθανότητα επόμενη καγκελάριος της Γερμανίας Κράμπ - Καρενμπάουερ, η οποία μαζί με άλλες ηγετικές προσωπικότητες της χώρας της έστειλαν πρόσφατα το μήνυμα αυτό μέσω μιας ασυνήθιστα συναισθηματικού ύφους «επιστολής καρδιάς» στους Times του Λονδίνου. Αλλά και αυτοί ανυπομονούν από το Ηνωμένο Βασίλειο να ξεκαθαρίσει τι ακριβώς θέλει, όπως εμμέσως πλην σαφώς υπαινίχθηκε και ο Γάλλος Ευρωπαίος επίτροπος Πιέρ Μοσκοβισί ότι η ΕΕ περιμένει ένα «λογικό αίτημα», αναφερόμενος στην παράταση του άρθρου 50, λόγω του ο χρόνος λιγοστεύει επικίνδυνα.
Το πρόβλημα πρωτίστως βρίσκεται στο ότι οι Βρετανοί πολιτικοί δείχνουν να μην ενδιαφέρονται για την άποψη και τα θέματα των άλλων εταίρων τους στην ΕΕ. Αν γι΄αυτούς η χώρα τους δεσμεύεται από τις δικές της πολιτικές, τους δικούς της νόμους και τα δικά της συμφέροντα, το ίδιο όμως ισχύει και για τα άλλα 27 κράτη. Για την αναγκαία αλλαγή πλεύσης των άγγλων βουλευτών αποτελεί προϋπόθεση το να συνειδητοποιήσουν και αυτοί ότι δεν είναι δυνατόν να πορευτούν άλλο με τον τρόπο αυτό, περιπλέκοντας περισσότερο το κουβάρι και με τις πιθανές νομικές εμπλοκές μετά τις ευρωεκλογές.
Μέσα σε μία σχετική άνεση χρόνου είναι απαραίτητο να οργανώσει το Κοινοβούλιό τους τον εθνικό διάλογο που χρειάζεται, με αποκλειστικό στόχο την υπέρβαση του αδιεξόδου στο οποίο έχουν περιέλθει, πράγμα που μπορεί να γίνει μόνο με την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία, μέσω ενός προσεκτικά προετοιμασμένου δεύτερου δημοψηφίσματος. Σε κάθε περίπτωση πάντως, σε τόσο σοβαρά θέματα, έστω και με καθυστέρηση, η πορεία των πραγμάτων επαναφέρει νομοτελειακά τους εμπλεκόμενους πολιτικούς και τους «ηγέτες» τους στα πραγματικά τους μεγέθη…
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Joseph Mallord William Turner, The Shipwreck