* Σκέψεις με αφορμή τις συγκεντρώσεις #παραιτηθείτε
Η πρωτοβουλία για τη διοργάνωση ειρηνικών αντικυβερνητικών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας με κεντρικό σύνθημα «παραιτηθείτε!», ως κίνηση πολιτών που δεν ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο κόμμα και αφουγκράζονται την πρωτοφανή απογοήτευση της πολιτικά εξαπατηθείσας κοινωνίας και την αγωνία της για το παρόν και το μέλλον της χώρας, αγκαλιάστηκε εξ αρχής με ζέση από μεγάλο μέρος του κόσμου και, ιδίως, από τη νεολαία. Αντιμετωπίσθηκε, όμως, αρχικά και με τη συνήθη για τις περιπτώσεις αυτές διστακτικότητα έως καχυποψία από αρκετές πλευρές: πάντα συμβαίνει αυτό, όταν κανείς δεν ακολουθεί την πεπατημένη. Όταν υπερβαίνει τα εσκαμμένα, υποστέλλοντας (όχι αποκρύπτοντας) τις όποιες κομματικές σημαίες και τις απόλυτες κομματικές οριοθετήσεις∙ ακόμη κι όταν αυτό γίνεται για χάρη ενός υπέρτερου εθνικού, κοινωνικού ή πολιτικού σκοπού, με την όποια υποκειμενικότητα «κουβαλούν» πάντα οι αόριστες αυτές έννοιες και η οποία είναι απόλυτα θεμιτή στο πλαίσιο μιας λειτουργούσας δημοκρατίας.
Δεν είναι μόνο η πολιτική απάτη. Είναι η ίδια η Δημοκρατία που κινδυνεύει από μια αποκρουστική αντίληψη κυβερνητικού ολοκληρωτισμού.
Κάποιες από τις επιφυλάξεις αυτές ήσαν ειλικρινείς και καλοπροαίρετες, κάποιες υποκριτικές ή πολιτικά αφελείς: αμφισβητήθηκε, για παράδειγμα, το εύστοχο ή μη του κεντρικού συνθήματος, αν ήταν σωστό να αποκλειστεί η συμμετοχή κομμάτων, αν υπήρχε η επιθυμητή ιδεολογική συνοχή του «εκκλησιάσματος», αν ο χρόνος της συγκέντρωσης ήταν πράγματι ο βέλτιστος ή έπρεπε ενδεχομένως να περιμένουμε μέχρι το φθινόπωρο, οπότε η εφαρμογή των πρόσφατων εισπρακτικών μέτρων θα καθιστούσε πιο εύκολη την κεφαλαιοποίηση της λαϊκής δυσαρέσκειας. Ακούστηκε μέχρι και η επιφύλαξη, κατά πόσο οι προγραμματιζόμενες εκδηλώσεις παρέχουν σαφή οδικό χάρτη για την πορεία της χώρας μετά την ενδεχόμενη πτώση της κυβέρνησης των Συριζανέλ! Λες και οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας πρέπει να πλαισιώνονται από λεπτομερειακά τεκμηριωμένα πενταετή προγράμματα κυβερνησιμότητας, οικονομικής ανάπτυξης και εθνικής στρατηγικής της χώρας δια παν ενδεχόμενο!
Και βέβαια, ακόμη και οι ηγεσίες των κομμάτων της λεγόμενης ευρωπαϊκής αντιπολίτευσης, για τους δικούς τους λόγους κατά περίπτωση, κράτησαν τη «βέλτιστη», κατά πως νόμιζαν, εκείνη απόσταση από τις εκδηλώσεις, ώστε αν μεν αυτές πετύχουν να μπορούν να τις επικαλεσθούν, αν δε αποτύχουν από άποψη μαζικότητας, να μπορούν εύκολα να διαχωρίσουν τη θέση τους από αυτές, κουνώντας ίσως το δάκτυλο εκ των υστέρων με πνεύμα πολιτικού διδακτισμού. Η γνωστή πολιτική της «σιγουράντζας» δηλαδή, που αποδίδει ενδεχομένως βραχυπρόθεσμα πολιτικά ψυχία, απογοητεύει όμως τον κόσμο μεσοπρόθεσμα, αφού δημιουργεί την αίσθηση ότι όλα αποφασίζονται με κριτήρια τακτικισμού και όχι με γνώμονα τη σοβαρότητα των στιγμών και το μέλλον της χώρας, που δεν μπορεί να βιώνει τη συνεχή και πολύπλευρη καταβύθισή της, καθισμένη στον καναπέ..
Οι αρχικές αυτές επιφυλάξεις, όμως, δικαιολογημένες ή μη, γνήσιες ή εκ του πονηρού, κατά περίπτωση, ανήκουν πια στο παρελθόν. Η δυναμική των γεγονότων, συγκεκριμένα, που εκτυλίχθηκαν κατά τις τελευταίες μέρες με αφορμή τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις «παραιτηθείτε!» και, ιδίως, οι συστηματικά απαξιωτικές και σταλινικής εμπνεύσεως «ενοχοποιητικές» δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών για όσους προτίθενται να συμμετάσχουν στις ειρηνικές αυτές εκδηλώσεις, κατέδειξαν σε κάθε πολίτη (πόσο μάλλον σε κάθε πολιτικό) που δεν θέλει να εθελοτυφλεί, ότι όλη αυτή η συζήτηση περί επιφυλάξεων και η διύλιση του κώνωπα εκ μέρους της δημοκρατικής αντιπολίτευσης, είναι εκτός τόπου και χρόνου και, με την έννοια αυτή, επικίνδυνα αφελής: γιατί στρέφει το βλέμμα στα μικρά και ευτελή και κινδυνεύει να χάσει από το οπτικό της πεδίο τη μεγάλη εικόνα, το μεγάλο διακύβευμα. Και αυτό, πέρα από όλα τα άλλα που ευλόγως ενοχλούν, απογοητεύουν, καθιστούν ανασφαλή και θυμώνουν τον πολίτη, είναι ξεκάθαρα πια και η προάσπιση της ίδιας της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας, όπως την κατακτήσαμε και –κακώς συχνά τη θεωρούμε δεδομένη- κατά τα χρόνια της μεταπολίτευσης: μιας δημοκρατίας, που παρά τις επιμέρους αδυναμίες της, είναι ευρωπαϊκών προδιαγραφών και βάθους και αποτελεί ένα μεγάλο κεκτημένο, που σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να επιτρέψουμε να χαθεί.
Οφείλουμε να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου.
Πέρα και ανεξάρτητα από τα όποια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα μας ταλανίζουν και η αντιμετώπιση των οποίων, κάθε άλλο παρά θα διευκολυνόταν από την τυχόν υποχώρηση της δημοκρατίας. Μιας δημοκρατίας, βέβαια, που είτε θα είναι κοινοβουλευτική είτε δεν θα υπάρχει καθόλου, όπως απέδειξε η ιστορία των λαών. Και η δημοκρατία δεν κινδυνεύει να χαθεί μόνο δια της βίαιης ανατροπής της με στρατιωτικά μέσα, αλλά και από τη συστηματική ποιοτική της αλλοίωση μέσα από έναν οδικό χάρτη βαθμιαίας συρρίκνωσής της μέρα με τη μέρα με δηλώσεις και ενέργειες της ίδιας της πολιτικής εξουσίας. Η βαθμιαία αυτή υποβάθμιση και, τελικά, αναίρεση της δημοκρατίας, συχνά αποδεικνύεται πιο επικίνδυνη, γιατί είναι ύπουλη και αδιόρατη στα μάτια ενός ανυποψίαστου πολίτη, που εξοικειώνεται πιο εύκολα μαζί της μέσα από μια διαδικασία πολιτικού μιθριδατισμού απ’ ό,τι με την «εκκωφαντική» απότομη ανατροπή της.
Και αυτό συμβαίνει σήμερα στον τόπο μας. Οφείλουμε να κρούσουμε τον κώδωνα του κινδύνου. Ξεκινήσαμε με την υποβάθμιση των θεσμών και των ανεξάρτητων αρχών, ξαφνιαστήκαμε στη συνέχεια από περίεργες συμπτώσεις γεγονότων και εξουσιών στο χώρο της δικαιοσύνης. Μετά ήλθε το «αποφασίζομεν και διατάσσομεν» ότι τα τηλεοπτικά κανάλια θα’ ναι μόνο τέσσερα και ότι τον τελικό λόγο για τις σχετικές αδειοδοτήσεις δεν θα τον έχει το ΕΣΡ αλλά η αυτού εξοχότης, ο υπουργός Παππάς.. Μετά είδαμε έκπληκτοι και προς βλάβην του εθνικού συμφέροντος, όπως τελικά αποδείχθηκε, να γίνεται χρήση τηλεφωνικών υποκλοπών από την ίδια την κυβέρνηση(!) με επίκληση του έρμου του ..εθνικού συμφέροντος και το καλό των «διαπραγματεύσεων» (sic!). Ακολούθησε η ξεδιάντροπη υπουργική δήλωση ότι «εκλεγήκαμε για να επιβαρύνουμε όσους (είχαν το θράσος και) ψήφισαν «Ναι» στο περσινό δημοψήφισμα!
Και όλες αυτές οι άκρως ανησυχητικές ενδείξεις καθημερινής αμφισβήτησης της δημοκρατικής νοοτροπίας από τα πιο επίσημα κυβερνητικά χείλη, βρίσκουν τώρα την κορύφωσή τους με αφορμή την επικείμενη σειρά εκδηλώσεων με το σύνθημα «παραιτηθείτε!»: Φασίζουσα νοοτροπία, σταλινικής "τεχνοτροπίας", χαρακτηρίζει, συγκεκριμένα, υπουργούς και βουλευτές του Σύριζα, που για όσους οργανώνουν μια ειρηνική αντικυβερνητική διαμαρτυρία κάνουν λόγο για κίνηση στα όρια της συνταγματικής νομιμότητας, για σκυλιά που γαβγίζουν, για κολαγόνα, καλσόν και "συγγραφείς" (χωρίς την άδειά τους ο Χειμωνάς ..φυσικά και δεν νοείται να είναι γνήσιος συγγραφέας!), για κίνημα κατσαρόλας (λες και ο Τσίπρας ή ο ενδεδυμένος με στολή παραλλαγής Καμμένος είναι ο Αλλιέντε), για «δήθεν αγανακτισμένους». Και βέβαια, αποκρουστική καθεστωτική νοοτροπία αποπνέει και η πρακτική φιλικών προς την κυβέρνηση εντύπων, που «σκανάρουν» τους διοργανωτές μιας φιλειρηνικής δημοκρατικής εκδήλωσης και προσπαθούν να τους στοχοποιήσουν, αναδεικνύοντας το ύποπτο φιλευρωπαϊκό, αντιπολιτευτικό τους προφίλ ως πρώτο θέμα πολιτικής επικαιρότητας!
Η δημοκρατία δεν κινδυνεύει να χαθεί μόνο δια της βίαιης ανατροπής της, αλλά και από τη συστηματική ποιοτική της αλλοίωση.
Τι υποδηλώνουν, λοιπόν, οι δηλώσεις αυτές και οι πρακτικές; Ότι δεν είναι η δραστηριότητα ή η συμπεριφορά του εκάστοτε πολίτη, διαμαρτυρόμενου ή μη, που τον χαρακτηρίζει.. Όχι! Χωρίς την άδεια της λαϊκής κυβέρνησης, η κινητοποίησή σου εξ ορισμού δεν είναι λαϊκή, οι συγγραφείς δεν είναι πραγματικοί αλλά δήθεν, όπως άλλωστε και οι διαμαρτυρόμενοι∙ οι οποίοι, απαξιώνονται, εκτός αυτού, δημοσίως από κρατικούς αξιωματούχους με ανατριχιαστικό για μια δυτική δημοκρατία τρόπο: στιγματίζονται ή και στοχοποιούνται, κατά περίπτωση, ως «κολλαγόνα», «καλσόν», «κυρίες με αλυσιδίτσες», αύριο μεθαύριο γιατί όχι ως «ύποπτοι διανοούμενοι», «δάσκαλοι», ή παρηκμασμένοι ευζωιστές αστοί, που «αν τους γυρίσεις ανάποδα» (με ποιον τρόπο, άραγε, σκοπεύετε να το κάνετε αυτό, κ. Νεφελούδη;), θα συλλέξεις τα χρήματα που σου λείπουν για να μην «κλείσεις» ή να εξυγιάνεις ούτε έναν από τους δημόσιους φορείς που δεν δικαιολογούν τη λειτουργία ή το μέγεθός τους ..
Δεν είναι, συνεπώς, μόνο η πολιτική απάτη! Δεν είναι μόνο η φορολογική λαίλαπα ενός κράτους που πάσχει από εισπρακτική βουλιμία, αλλά δεν παρέχει οποιαδήποτε αξιόλογη παροχή προς τους πολίτες του. Δεν είναι μόνο η συνειδητή καταστροφή της μεσαίας τάξης από μια κυβέρνηση που μισεί ό,τι ιδιωτικό! Είναι η ίδια η Δημοκρατία που διολισθαίνει, που αλλοιώνεται, που κινδυνεύει από μια αποκρουστική αντίληψη κυβερνητικού ολοκληρωτισμού. Για όλα αυτά πρέπει να δώσουμε και θα δώσουμε την Τετάρτη 15 Ιουνίου το «παρών»!
Με την έννοια αυτή η κίνηση-«παραιτηθείτε!» πέτυχε ήδη: γιατί συνέβαλε, άθελά της έστω, να αναδειχθεί με ακόμη εναργέστερο τρόπο ο κίνδυνος καθεστωτισμού, που διατρέχει άμεσα ο τόπος. Ας ελπίσουμε, οι ηγεσίες των δημοκρατικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, οι άνθρωποι του πνεύματος και , πρώτ’ απ’ όλους, οι δημοκρατικοί πολίτες να μη χαθούν στη λεπτομέρεια, να μπορούν να ξεχωρίσουν το κύριο από το επουσιώδες, το άμεσο και επιτακτικό από αυτό που μπορεί να περιμένει! Να μη ξυπνήσουν αργά!
* O Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο: Edvard Munch, 1863 – 1944, The Scream