Το μεγάλο γεγονός που όλος ο κόσμος περίμενε, δηλαδή η νέα εποχή Τραμπ με την ορκωμοσία του νέου προέδρου είναι πλέον γεγονός.
Το τί θα σημάνει αυτό για την παγκόσμια οικονομία μένει ν’αποδειχθεί στην πράξη, αν και υπάρχουν ήδη δείγματα γραφής από τις συνεχείς δηλώσεις του νέου προέδρου περί αύξησης της παραγωγής και των θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ.
Ουσιαστικά πρόκειται για μία σημαντική αλλαγή οικονομικής πολιτικής με κατεύθυνση προς τον προστατευτισμό, μια εποχή του καπιταλισμού που είχε τόσο η Αμερική όσο και ο υπόλοιπος κόσμος να ζήσει εδώ και δεκαετίες.
Η νέα εποχή Τραμπ με την ορκωμοσία του νέου προέδρου είναι πλέον γεγονός.
Μπορεί για κάποιους, ν’ακούγεται θετικό το γεγονός της αύξησης της εγχώριας παραγωγής και ήδη κάποιες πολυεθνικές όπως η GM δείχνουν ότι ανταποκρίνονται σ’αυτό το κάλεσμα νέων επενδύσεων με άνοιγμα εργοστασίων στο εσωτερικό της χώρας, αυξάνοντας ταυτόχρονα τις θέσεις εργασίας.
Αυτή όμως είναι η μία πλευρά του νομίσματος καθώς οι μακροπρόθεσμες συνέπειες τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για πολλές χώρες εμπορικούς εταίρους της Αμερικής, ενδέχεται να είναι καταστροφικές.
Για παράδειγμα η πολιτική Τραμπ θα αυξήσει αυτόματα τους δασμούς με αποτέλεσμα να κάνει ακριβές τις εισαγωγές αγαθών αλλά και υπηρεσιών στην εγχώρια αγορά. Ταυτόχρονα όμως, για να κάνει ελκυστικά τα κεφάλαια των ΗΠΑ, θ’αυξήσει το βασικό επιτόκιο καταθέσεων, τα οποία με την σειρά τους θα προκαλέσουν τόσο εισαγόμενο όσο και εγχώριο πληθωρισμό.
Ο πληθωρισμός, σ’ένα ανεκτό επίπεδο μπορεί να ενισχύει την οικονομία μέσω της ενεργούς ζήτησης, όμως ενδέχεται η επιταχυνόμενη αύξησή του με την μεγάλη εισροή κεφαλαίων, να πυροδοτήσει σημαντική αύξηση τιμών που σημαίνει μείωση των πραγματικών μισθών, από την στιγμή που θα είναι ανέφικτο ν’ακολουθήσουν την αύξηση οι ονομαστικοί μισθοί, σε επενδύσεις νέων εργοστασίων κυρίως σε ανειδίκευτες εργασίες.
Αντίστοιχα θα σκεφθούν να πράξουν και οι υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες, όπως π.χ η Κίνα που είναι βέβαιο ότι θ’απαντήσει με νέα αύξηση δασμών που σημαίνει πλήγμα για τις αμερικανικές εξαγωγές, οι οποίες πιθανόν να καταστούν ακόμα λιγότερο κερδοφόρες λόγω της σταδιακής αύξησης της ισοτιμίας του δολαρίου σε σχέση με το ευρώ και το γουάν.
Επίσης, αν η αύξηση των επενδύσεων στις ΗΠΑ δεν γίνει τουλάχιστον μερικώς με σταδιακή αύξηση της φορολογίας, τότε η αύξηση των δημοσίων δαπανών, θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ σε μεγάλο ύψος, όταν ήδη έχει υπερβεί το 100% του ΑΕΠ.
Μια προστατευτική πολιτική που σήμερα αυξάνει τις θέσεις εργασίας, μεσοπρόθεσμα μπορεί να τις μειώσει.
Συνεπώς, μια προστατευτική πολιτική που σήμερα αυξάνει τις θέσεις εργασίας, μεσοπρόθεσμα μπορεί να τις μειώσει, καθώς ετησίως θ’αφαιρείται ανταγωνιστικότητα, μέσω του υψηλότερου δημοσιονομικού πλεονάσματος που θ’απαιτηθεί για να καλύψει τ’αυξημένα τοκοχρεολύσια του δημοσίου χρέους.
Μάλιστα η παραπάνω συνέπεια θα πυροδοτήσει αναγκαστικά αύξηση και της φορολογίας τόσο των φυσικών προσώπων όσο και των επιχειρήσεων, γεγονός που τελικά θα μειώσει τις θέσεις εργασίας, ενώ θα παραμένουν οι δασμοί σε ισχύ εν μέσω προστατευτισμού.
Υπάρχει δηλαδή σοβαρό ενδεχόμενο, τόσο η οικονομία των ΗΠΑ όσο και όσων χωρών ακολουθήσουν τον εμπορικό πόλεμο για να καταφέρουν να επιβιώσουν οικονομικά, να μετατραπούν σε οικονομίες κλειστού τύπου μέσα σε μία παγίδα ρευστότητας από την οποία τελικά θα προκαλείται ύφεση αντί γι’ανάπτυξη.
Ένα σημαντικό στοιχείο που θα κρίνει και την έκβαση του προστατευτισμού στην παγκόσμια οικονομία, είναι και η ενεργειακή ισορροπία με βάση την προσφορά πετρελαίου των χωρών του ΟΠΕΚ.
Σε αυτό το σημείο ενδέχεται οι ΗΠΑ να έχουν ένα πλεονέκτημα, καθώς τα τελευταία χρόνια αυξάνουν σημαντικά την εγχώρια παραγωγή αργού πετρελαίου, με στόχο να υποκαταστήσουν 3 εκατ. βαρέλια ημερησίως, όταν τώρα τα προμηθεύονται από χώρες του ΟΠΕΚ, κυρίως από Σαουδική Αραβία και Βενεζουέλα.
Αν προκύψει η λεγόμενη ενεργειακή αυτάρκεια των ΗΠΑ τόσο μέσω της μείωσης των εισαγωγών όσο και με εναλλακτικές πηγές ενέργειας, όπως ο σχιστόλιθος, τότε θα υπάρξει σαφώς μεγαλύτερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις αμερικανικές επιχειρήσεις ώστε ν’αντέξουν τον εμπορικό πόλεμο που θ’ακολουθήσει.
Μια νέα παγκόσμια ιστορική περίοδος μόλις ξεκίνησε χωρίς σαφή ένδειξη νικητών και ηττημένων.
Η ανάπτυξη του 4% ετησίως για το ΑΕΠ που υπόσχεται ο νέος Πρόεδρος, δεν είναι σίγουρα ένα εύκολο εγχείρημα και αναμένεται επίσης ένα μπαράζ μεταβολών στη νομισματική πολιτική τόσο της FED μέσω αύξησης επιτοκίων, όσο και της ΕΚΤ για λογαριασμό της ΕΕ, που ενδέχεται να σκληρύνει τη νομισματική της πολιτική μέσω περιορισμού της ποσοτικής χαλάρωσης QE ώστε ν’αυξηθούν τα επιτόκια του ευρώ.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η παγκόσμια οικονομία περνάει σταδιακά σε μια νέα περίοδο λειτουργίας του καπιταλισμού, όπου δεν είναι ακόμα σαφές πώς θα κινηθούν τόσο οι αγορές εμπορευμάτων όσο και τα μεγάλα χρηματιστήρια, ως συνέπεια μια νέας δασμολογικής πολιτικής.
Αυτό που μπορούμε να πούμε σίγουρα, είναι ότι χώρες όπως η Ελλάδα θα πιεστούν αρκετά λόγω της χαμηλής ανταγωνιστικότητας που διαθέτουν, καθώς δεν προσελκύουν προς το παρόν κεφάλαια επενδύσεων. Αν λοιπόν η ΕΕ συμμετέχει ενεργά σ’ένα πόλεμο τιμών, τότε αυτό θα περιορίσει σημαντικά τις επιλογές της χώρας αν δεν υπάρχει σημαντική εξωστρέφεια και εξαγωγική δραστηριότητα.
Σε κάθε περίπτωση μια νέα παγκόσμια ιστορική περίοδος μόλις ξεκίνησε χωρίς σαφή ένδειξη νικητών και ηττημένων.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Salvador Dalí (1904 – 1989), Three Sphinxes Of Bikini