Ποιος άραγε δεν καταλαβαίνει ότι ένα κόμμα, άλλοτε πανίσχυρο που λόγω σφαλμάτων, πολυετούς κυβερνητικής φθοράς και –κυρίως- δύσκολων πλην αναγκαίων αποφάσεων έγινε μικρομεσαίο δεν θα μπορέσει ποτέ να κυριαρχήσει εκ νέου; Στην πραγματικότητα κανείς. Άλλωστε, δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο κόμματος που να μίκρυνε τόσο δραματικά όσο το ΠΑΣΟΚ και μετά να ανέκτησε τα υψηλά ποσοστά του.
Και ποιος δεν αντιλαμβάνεται ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να εκφρασθεί και πάλι από ένα μεγάλο κόμμα εξουσίας ο –ούτως ή άλλως πλειοψηφικός- μεσαίος χώρος είναι μια αληθινή διαδικασία επανεκκίνησης σε δομές, σύμβολα και προγραμματική ατζέντα; Πιθανότατα και πάλι κανείς.
Όσο για την ανάγκη ανανέωσης; Χιλιοειπωμένα πράγματα. Στα λόγια οι πάντες αναγνωρίζουν την ανάγκη ανάδειξης νέων, αξιόλογων στελεχών που θα αποτελέσουν τον «καλό αγωγό» του πολιτικού μηνύματος που θέλουμε να αγκαλιάσει η κοινωνία, συντελώντας έτσι και στη δικαίωση πολλών παλαιότερων αδικημένων στελεχών του χώρου.
Η ρίζα της αυτοτροφοδοτούμενης μιζέριας της παράταξης είναι κατά βάση η εξής μία: το έλλειμμα αυτοπεποίθησης.
Τότε γιατί στην πράξη όλα τα παραπάνω προχωρούν με «ρυθμούς χελώνας»; Είναι μήπως οι ψυχοσυναισθηματικές αγκυλώσεις κάποιων που βίωσαν ένδοξες εποχές και διστάζουν να αφήσουν πίσω τους πρόσωπα και σύμβολα του παρελθόντος; Έως ένα βαθμό ίσως. Αλλά ας μην γελιόμαστε: αυτού του τύπου οι ενδοιασμοί αφορούν στα αλήθεια λίγους, ακόμη και εντός του κόμματος· οι περισσότεροι τους επικαλούνται προσχηματικά κι ως εκ τούτου το πραγματικό αίτιο θα πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Εξάλλου, ιστορικά σπανίως παρεμποδίζεται η κατά τον κοινό νου λογική εξέλιξη των πραγμάτων εξ αιτίας ενδοιασμών τέτοιας φύσεως.
Είναι μήπως η επιθυμία της ηγετικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ να κρατήσει το «μαγαζί» μικρό και ελεγχόμενο; Ποντάρουν δηλαδή ορισμένοι σε μια σταδιακή, μικρή άνοδο των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ, ως απότοκο της φθοράς του ΣΥΡΙΖΑ που θα τους βοηθήσει να εδραιωθούν στο κόμμα και στο χώρο; Παίζουν δηλαδή καθυστερήσεις και δρομολογούν προσπάθειες τεχνητής συγκόλλησης κομμάτων και ομάδων, φοβούμενοι πως μια απόλυτα ανοιχτή διαδικασία επανίδρυσης δεν είναι για τα «κυβικά» τους; Θέλω να πιστεύω πως όχι. Αλλά ακόμα κι έτσι να είναι, τι τους κάνει να νομίζουν πως μια μίζερη άνοδος με το υπάρχον σχήμα είναι πιθανότερη ενός άλματος με ένα ριζικά ανανεωμένο φορέα στον οποίον θα είχαν εκ των πραγμάτων ηγετικό ρόλο εφόσον οι ίδιοι θα είχαν δρομολογήσει τη διαδικασία μετάβασης σε αυτόν;
Και από την άλλη πλευρά, όσοι εντός κόμματος και χώρου υποστηρίζουν με θέρμη την ίδρυση ενός νέου και ενιαίου φορέα –και δεν είναι ούτε λίγοι ούτε αδύναμοι πολιτικά και οργανωτικά- γιατί δεν αναλαμβάνουν κάθε δυνατή πρωτοβουλία για να επιταχυνθούν οι εξελίξεις προς την επιθυμητή κατεύθυνση; Διότι κακά τα ψέματα: μόνο ένας αφελής θα πίστευε ότι πραγματικά ασκούν όση πίεση μπορούν. Τι κρύβεται λοιπόν πίσω και από τη δικιά τους στάση αναμονής;
Ένα πράγμα! Ναι, ίσως φαίνεται απλοϊκό αλλά η ρίζα της αυτοτροφοδοτούμενης μιζέριας της παράταξης είναι κατά βάση η εξής μία: το έλλειμμα αυτοπεποίθησης που στοιχειώνει τα τελευταία χρόνια το χώρο μας. Η μελαγχολική, συχνά καταθλιπτική θέαση της πολιτικής πραγματικότητας και των προοπτικών που ανοίγονται. Η άδικη και ανιστόρητη αίσθηση πως εμείς φταίμε για όλα ή έστω πως ο κόσμος έχει καταλήξει οριστικά κι αμετάκλητα σε αυτό το συμπέρασμα και η συνακόλουθη πεποίθηση πως το οποιοδήποτε εγχείρημα ανασυγκρότησης είναι νομοτελειακά καταδικασμένο σε αποτυχία ή στην καλύτερη περίπτωση σε «χαμηλές πτήσεις». Για αυτό «ας κάτσουμε στα αυγά μας», ας κοιτάξουμε να μην μας φύγουν οι σίγουροι ψηφοφόροι μας που βραχυπρόθεσμα εγγυώνται την εκλογική μας επιβίωση και σε μερικά χρόνια το ξαναβλέπουμε...
"H εξάρτηση από το παρελθόν, όσο ευχάριστη κι αν είναι, το μόνο που κάνει είναι να κομματιάζει το παρόν".
Εξηγείται κάπως αυτή η νοσηρή ηττοπάθεια; Φυσικά! Ένα κόμμα που έχει μάθει επί δεκαετίες να κερδίζει και να κυριαρχεί είναι λογικό να βυθιστεί σε ένα σπιράλ καθήλωσης, εσωστρέφειας και πεσιμισμού όταν ξαφνικά βιώνει συσσωρευμένη λαϊκή δυσαρέσκεια και οργή;
Δικαιολογείται; Όχι! Όχι, δεν δικαιολογείται να λειτουργεί με ενοχικά σύνδρομα για το παρελθόν η μόνη παράταξη που δεν αιματοκύλησε ποτέ την Ελλάδα, που δεν δίχασε, δεν δίωξε, δεν απείλησε, δεν εξόρισε. Που –αντιθέτως- συμφιλίωσε τους Έλληνες, εμβάθυνε τη μεταπολιτευτική Δημοκρατία, φιλελευθεροποίησε τους θεσμούς θεμελίωσε το κοινωνικό κράτος, ενίσχυσε το γεωστρατηγικό ρόλο της χώρας και άλλαξε το πρόσωπο και τη μοίρα της Ελλάδας με δεκάδες σημαντικά έργα υποδομών. Δεν δικαιολογείται να δέχεται μαθήματα ρεαλισμού η παράταξη που πέτυχε την ένταξη της χώρας στο Ευρώ, δίχως την οποία θα αντιμετωπίζαμε την τρικυμία της κρίσης σαν βαρκούλα στον Ωκεανό κι όχι ως μέλος μιας προβληματικής μεν ισχυρής και αρκετά συμπαγούς δε συμμαχίας κρατών. Δεν δικαιολογείται να χαρίζει σε άλλους τα «μεταρρυθμιστικά πρωτεία» η μοναδική παράταξη που προέβη σε μεγάλες τομές ακόμη και πριν την έναρξη της κρίσης (πχ ΑΣΕΠ, ΣΔΟΕ, Συνήγορος του Πολίτη, ΚΕΠ και πολλά ακόμη). Και το κυριότερο: δεν δικαιολογείται να ανέχεται να της κάνουν κήρυγμα πολιτικής υπευθυνότητας η μόνη παράταξη που υπηρέτησε με συνέπεια κι αυτοθυσία την πλέον επωφελή στρατηγική εξόδου από την κρίση και δικαιώθηκε απόλυτα για όλες τις βασικές επιλογές της.
Ούτε όμως η αυτοκαταστροφική ατολμία δικαιολογείται. Τι φοβόμαστε πια; Τον ΣΥΡΙΖΑ, που έκλεψε το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής μας βάσης; Ένα κόμμα δηλαδή αποδυναμωμένο οργανωτικά, δίχως κοινωνικές ρίζες που καταρρέει πολιτικά καθώς η πολυεπίπεδη γύμνια του αποκαλύπτεται όλο και περισσότερο; Ή μήπως φοβόμαστε μην τυχόν και δεν δώσουν «πράσινο φως» στο νέο φορέα μερικές πολυσυζητημένες ντίβες και κάποια «τοτέμ» που ψάχνουν πλέον ευκαιρία να συρθούν πίσω από αυτούς που επί χρόνια τους καθύβριζαν; Θαρρείς και έχουν κάποιο σημαντικό κοινωνικό έρεισμα σε ένα λαό που έχει πια σιχαθεί τα «βαριά ονόματα». Ή θαρρείς και δεν υπάρχουν εκατοντάδες φρέσκα, ποιοτικά πρόσωπα που παρακολουθούν αποστασιοποιημένα, αλλά είναι διατεθειμένα να δώσουν το πολιτικό τους είναι για την παράταξη, εφόσον δημιουργηθεί ένα φιλικό για αυτά κομματικό πλαίσιο. Πρέπει επιτέλους να συνειδητοποιήσουμε ότι ο χρόνος που χάνουμε σε παζάρια με τις διάφορες «φίρμες» επιφέρει πολλαπλάσιο κόστος από το όφελος που προσφέρει η οποιαδήποτε «μεγάλη μεταγραφή – επιστροφή». Ευπρόσδεκτοι λοιπόν όλοι, αναντικατάστατος ωστόσο κανείς. Μια τέτοιου είδους θαρραλέα προσέγγιση, μάλιστα, συνοδευόμενη από μια ανοιχτή διαδικασία επανίδρυσης θα είχε υποχρεώσει και τα όμορα κόμματα του χώρου να συνεργασθούν από πολύ νωρίτερα. Θα τα παρακινούσαν τα ίδια τα στελέχη και η βάση τους λόγω της δυναμικής που θα δημιουργούσε η ζωντάνια του αληθινά καινούριου.
Κάλλιο αργά παρά ποτέ όμως. Τώρα που, όπως όλα δείχνουν, το έργο της Επιτροπής Διαλόγου για την Κεντροαριστερά μάλλον αποδίδει καρπούς, είναι η στιγμή να αφήσουμε πίσω τη μιζέρια και τη σύγχυση και να κάνουμε ένα πραγματικά νέο ξεκίνημα με γενναιότητα και αισιοδοξία. Κι ας μην αισθάνεται κανείς πως έτσι προδίδουμε το ΠΑΣΟΚ και αυτοακυρωνόμαστε. Το παρελθόν μας δεν το ξεχνάμε. Το ΠΑΣΟΚ θα το σεβόμαστε, θα το τιμάμε και θα το υπερασπιζόμαστε πάντα. Αλλά όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί κλείνουν κάποια στιγμή τον κύκλο τους και στην καλύτερη για αυτούς περίπτωση μετεξελίσσονται. Εξάλλου, αυτό ήταν ανέκαθεν και το μεγαλείο της Δημοκρατικής Παράταξης: η δυνατότητά της να προσαρμόζεται στις ανάγκες της κοινωνίας, να αναγεννάται από τις στάχτες της και να επικαιροποιεί την ατζέντα και τον πολιτικό της προσανατολισμό δίνοντας λύσεις και οδηγώντας τον τόπο ένα σκαλί ψηλότερα. Άλλωστε, όπως έλεγε κι ο Νίκος Καζαντζάκης, η εξάρτηση από το παρελθόν, όσο ευχάριστη κι αν είναι, το μόνο που κάνει είναι να κομματιάζει το παρόν.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Isaac Ilyich Levitan (1860 –1900), Summer Evening. Village Outskirts.