Μπορεί η Πολιτική να βοηθήσει την Πολιτεία να εδραιωθεί ως ενορχηστρωτής μιας δίκαιης ρυθμιστικής αλλά και αποτελεσματικής διακυβέρνησης, στηριζόμενη στην εξειδίκευση και την εμπειρογνωμοσύνη, απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις ξεπερασμένων αντιλήψεων;
Μπορεί το διαμορφωμένο οικοσύστημα των πολιτικών να εμβολιστεί από την ελευθερία και την καινοτομία της σύγχρονης επιστημονικής σκέψης;
Τελικά μπορεί από μόνη της η βούληση για πρόοδο και ανάπτυξη να σταθεί ισχυρότερη των δυνάμεων που απαξιώνουν τη συλλογική αλλά και την ατομική ευθύνη και ηθική, αποτρέποντας – και παραπέμποντας εις το διηνεκές – την εφαρμογή κάθε νέας καινοτόμου εφαρμόσιμης προσπάθειας;
Όλες οι ανωτέρω ρητορικές ερωτήσεις αναδεικνύουν ότι έχει η ώρα να ξεκινήσουμε από την αρχή. Να ξεκινήσουμε να μελετάμε και να μετράμε την κοινωνία, τους ανθρώπους και τις νέες διαμορφωμένες αντιλήψεις. Πρέπει να δούμε την αλήθεια κατάματα. Δεν αλλάζει τίποτα με μόνο μέσο την εντολή ή – χειρότερα – την επιβολή. Όλα αλλάζουν όταν γίνονται αποδεκτά από το σύνολο της κοινωνίας. Για αυτό το λόγο η κοινωνία πρέπει να «προπονηθεί» στην αλλαγή, πρέπει να «εκπαιδευτεί» στην αλλαγή και πρέπει να αναγνωρίσει την αναγκαιότητα της συνύπαρξης με την αλλαγή.
Το σίγουρο είναι ότι για να υπάρξει μια πραγματική αλλαγή πρέπει να προϋπάρξει μια τριμερής συμφωνία της κοινωνίας (δηλαδή του ίδιου του λαού), της πολιτικής (και των πολιτικών) που πρέπει να ανανεωθεί σε ιδεολογική προσέγγιση και των εμπειρογνωμόνων (τεχνοκρατών).
Να υπάρξει μια τριμερής συμφωνία κοινωνίας, πολιτικής, τεχνοκρατών.
Ξεκινώντας από το τέλος, οι τεχνοκράτες δεν μπορούν από μόνοι τους να αποτελέσουν πολιτική αντίληψη διότι δεν μπορούν να κατανοήσουν και να επεξεργαστούν την απαραίτητη συνισταμένη της κοινωνικής ευθύνης για ευημερία των πολλών, την περιβαλλοντική προστασία και βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς και την ασφάλεια σε όλα τα επίπεδά της. Συνήθως οι τεχνοκράτες ακολουθούν την προσέγγιση – ασυνείδητα ή ενσυνείδητα – της σχολής του Σικάγο και του Milton Freeman του 70’, που πρέσβευε το «μεγιστοποιείστε τα κέρδη σας μέσα στα όρια του νόμου». Μια προσέγγιση που είχε καταστροφικές επιπτώσεις στις οικονομίες (των άλλων χωρών) και την ίδια τη δημοκρατία. Το φαινόμενο του Τιτανικού αποτελεί σημειολογικό παράδειγμα. Ο Τιτανικός είχε νόμιμο αριθμό εγκατεστημένων σωσίβιων λέμβων. Ο νόμος δεν είχε προβλέψει την ύπαρξη μεγάλου μεγέθους πλοίων. Έτσι ο Τιτανικός νόμιμα είχε σωσίβιες λέμβους που αρκούσαν μόνο για το 25% των επιβατών. Το αποτέλεσμα στο περίφημο ναυάγιο ήταν να χάσει τη ζωή του το 75% των επιβατών.
Οι πολιτικοί και η πολιτική, από την άλλη πλευρά, δεν μπορούν να κατανοήσουν τις ουσιαστικές ανάγκες της πραγματικής οικονομίας. Ο χρόνος εκλογιμότητάς τους, τους πιέζει για πολιτική συνέχεια στις επόμενες εκλογικές διαδικασίες. Η γνώση τους – συνήθως - προέρχεται από ένα στενό κύκλο ανθρώπων και επικοινωνιολόγων χωρίς βάθος και εξειδίκευση, ενώ ταυτόχρονα «πιέζονται» από διαφορετικές ομάδες (φορείς, συνδικαλιστές κοκ) αντικρουόμενων συμφερόντων. Με λίγα λόγια μπαίνουν σε μια μαύρη – χαοτική - τρύπα και είτε προσαρμόζονται με αιχμή του δόρατος την αντιπαράθεση, είτε αποχωρούν, είτε τους αποχωρούν.
Η κοινωνία, ως τρίτος πυλώνας παραμένει χωρίς οποιαδήποτε μορφής κοινωνική και πολιτική εκπαίδευση. Δεν μπορεί να ανταποκριθεί στον ρόλο ενός συστήματος που συμμετοχικά θα βοηθά την τοπική, περιφερειακή και κεντρική εξουσία. Μένει εκτός ως απλός ακόλουθος – στην καλύτερη περίπτωση – ή οπαδός στη χειρότερη. Η έλλειψη γνώσης δημιουργεί ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ πολιτικής και κοινωνίας σηματοδοτώντας την ευχέρεια χειραγώγησης αλλά κυρίως την αντιπαλότητα.
Ποια θα ήταν τελικά η σοφότερη και αποτελεσματικότερη συνταγή για τη συνύπαρξη - και συμμετοχή - των τριών πυλώνων για την ανάδειξη μιας αποτελεσματικής δημοκρατίας, μιας βέλτιστης οικονομικής διαχείρισης και μιας οριζόντιας ανάπτυξης;
Σίγουρα δεν υπάρχει μαγική λύση, όμως σίγουρα μπορεί να υπάρξει μια βέλτιστη συμμετοχική προσπάθεια. Η προσπάθεια αυτή θα βοηθήσει την εκάστοτε πολιτική ηγεσία να ενσωματώσει πολιτικές συναίνεσης και επεξεργασίας νέων ιδεών, καινοτόμων προσεγγίσεων και κυρίως αναθεωρητικών πρακτικών προς όφελος ενός υπαρκτού συνόλου.
*Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Vincent van Gogh, "Tree Roots and Trunks"