Δυστυχώς η επικεφαλίδα δεν έχει καμμιά σχέση με την παλιότερη έξοχη ταινία του Βίμ Βέντερς «Η κατάσταση των πραγμάτων».
Επιχειρώ να δώσω εδώ κάποιες πτυχές της έννοιας «εθνικολαϊκισμός», με βάση τις οποίες η σημασία του ως περιεχόμενο να εντάσσεται ή όχι κάπου, σε κάποιο πλαίσιο. Αυτός δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως δογματικό ιδεολόγημα, υπό την έννοια πως το τελευταίο απαρτίζεται από ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο πλήθος ιδεών, σε κάποια αλληλουχία ή οργανική συνάφεια αναμεταξύ τους. Εκείνος λοιπόν, που επεξεργάζεται τις ιδέες και τα νοήματά τους τα ομογενοποιεί φτιάχνοντας μια υπερ-ιδέα που εμπεριέχει τις συνιστώσες σημασίες. Το πλαίσιο αυτό, το κέλυφος με εσωτερικό περιεχόμενο, εντάσσεται λιγότερο ή περισσότερο αυθαίρετα σ΄αυτό που συνηθίζουμε – για κάθε λογής χρηστικούς λόγους – να αποκαλούμε άλλοτε δόγμα, άλλοτε ιδεολόγημα. Κι αυτό μπορεί νάναι θρησκευτικό ή πολιτικό ή κινηματικό ή κοινωνικό ή ο,τιδήποτε. Είναι σ΄αυτές τις κατατάξεις ο Χριστιανισμός και οι άλλες Θρησκείες, είναι ο Φασισμός, ο Κομμουνισμός, η προγενέστερη οργανωμένη φεουδαρχία ως φεουδαλισμός μα και κατηγοριοποιήσεις επιστημονικών σημασιών με ευρεία απήχηση…ο Δαρβινισμός, η Ψυχανάλυση Φροϋδικού τύπου ως ιατροθεραπευτική άσκηση με παράλληλα κοινωνικά αναβλύσματα και στο τέλος – τέλος το βαθύ και ευεπίφορο πεδίο της αστικής Δημοκρατίας με την ανάγνωση της του νοήματος των περιεχομένων της.
Δεν συναντάς – ας πούμε απλουστευτικά – κάποιον, ο οποίος να αυτοπροσδιορίζεται ως εθνολαϊκιστής όπως ο άλλος αυτοορίζεται ως Χριστιανός ή Σοσιαλιστής ή Φιλελεύθερος.
Κατά συνέπεια τι είναι ως κοινωνικός και νοητικός χώρος ο εθνικολαϊκισμός; Απαντώ, ορίζοντάς τον ως κατάσταση των πραγμάτων …μια αραιή λέμφος που διατρέχει πολλούς ζωτικούς ιστούς δίχως να είναι αίμα.
Εθνικολαϊκισμός: μια επικίνδυνη κατάσταση των πραγμάτων, μαία- μητέρα και γέννημα κάθε πολέμιου του Πολιτισμού.
Εθνολαϊκιστής μπορεί νάναι κάποιος, που ο βασικός του αυτοπροσδιορισμός να χαρακτηρίζεται αλλιώς. Ο εθνολαϊκισμός ως ρέουσα κατάσταση των πραγμάτων σε συνθήκες κοινωνικής ακηδίας δηλ. αφροντισιάς περιέχει μπόλικο λαϊκισμό αλλά όχι μόνο. Ο παλιός αιρετικός διανοούμενος της πολωνικής Αλληλεγγύης Άντ.Μίεχνιτς, είχε δώσει έναν σαφή όσο και λιτό ορισμό του. Είχε πεί πως ποπουλισμός είναι η ακραία υποχώρηση του σαφούς μπροστά στην καλπάζουσα χύδην υπεραπλούστευση.
Υπό αυτή την οπτική ο εθνοποπουλισμός εμπεριέχοντας κάποια μα και τα αντίθετά τους ταυτοχρόνως, προσπαθεί να μορφοποιηθεί απατηλά ακουμπώντας παράλληλα στα ασυνείδητα περιεχόμενα του ψυχιατρικού – ψυχαναλυτικού id στο οποίο είναι καταχωνιασμένα ( ξεπηδώντας που και που ) τα διαστροφικά αφανιστικά κατασταλάγματα της πρώιμης ανθρώπινης οντότητας. Ένα βασικό, που είναι και στον πολύ μικρό πυρήνα των εμπολέμων καταστάσεων είναι κι αυτό της ανεξέλεγκτης οργής, του ακατέργαστου μίσους κάποιων προς άλλους. Όσο τα ψυχικά χαρακτηριστικά αυτά κολλιούνται με κόλλα – γιατί με νοητική αλληλουχία δεν είναι δυνατόν, απαρχής - , παίρνουν την ψευδομορφή μιας μικρότερης ή μεγαλύτερης συλλογικότητας η οποία ευθέως σε πολιτικό πιά επίπεδο εναντιώνεται στα επιτεύγματα του Πολιτισμού , μία βασική εκπροσώπηση των οποίων είναι οι Θεσμοί, ίσως το κυρίαρχο λειτουργικό εποικοδόμημα.
Το γεγονός πως ο εθνολαϊκισμός σέρνεται κι απλώνεται ως τοξική πολύχρωμη λέμφος , δίνει και μια κατανόηση στο γιατί είναι ταυτόχρονα μήτρα και γέννημα καθεστώτων ολοκληρωτισμού κάθε ονοματολογίας. Από την άλλη έχοντας σαφή αναφορά σε πρωτόγονες ψυχικές και νοητικές διεργασίες χαράσσει ένα ρεύμα κόντρα στο κανονικό…έτσι επιβάλλει ανιστόρητους εθνικισμούς - στην ανέρειστη θεμελίωση παραχαράξεων της Ιστορίας – υπεραπλουστεύοντας σε βαθμό νοημοσύνης νηπίου την ορθή πορεία των πραγμάτων, είτε μιλάμε για την οικονομία είτε για την διπλωματία είτε για την Παιδεία.
Κατά βάση τα σπέρματα αυτού του μορφώματος μπορούν προσεκτικά να ανιχνευθούν και σε αρχαίες περιόδους τόσο σε συνθήκες τυραννίας όσο και Δημοκρατίας, όπως με τους καιρούς του Αλκιβιάδη ή της οικ.Βοργία στην παποκεντρική περίοδο των ιταλικών πόλεων.
Ως μια κατάσταση λοιπόν πραγμάτων, ρέουσα και επεκτεινόμενη, ο εθνολαϊκισμός εισχωρεί σε δόγματα, λιγότερο ή περισσότερο προσηλωμένα , και είτε τα εξανδραποδίζει εντελώς όπως στους Κρατικούς Κομμουνισμούς και στους παλιότερους Κρατικούς Φασισμούς είτε νομοτύπως αλλοιώνει ή και καταστρέφει δημοκρατικά χαρακτηριστικά των Πολιτειών μετερχόμενος τις πολιτισμικές κατακτήσεις του κοινοβουλευτισμού ή του συντηρητικού μα και του ρεφορμιστικού πολιτικού πεδίου.
Ιστορικά στη χώρα μας ο εθνοποπουλισμός ήταν κατακερματισμένος και μειοψηφικός εντός των κάθε φορά λειτουργούντων κομμάτων. Η κρίση – που τελικά ανάγεται ως θυμική έκρηξη στην οργή και το μίσος , στην απέχθεια προς την συνύπαρξη με τους άλλους , με την ετερότητα – ομογενοποίησε στο παρόν εξουσιαστικό υβρίδιο τις πάλαι ποτέ μειοψηφικές συνιστώσες , με τα γνωστά και ορατά αποτελέσματα. Ο Πολιτισμός και κατά συνέπεια όλες οι συνέργειες και οι διαδραστικότητές του - όπου και η Πολιτική - έχει δύσκολο αγώνα , ακριβώς την μάχη του συλλογικού Υπερ-Εγώ κόντρα στα καταστροφικά ένστικτα , που ανεδύθησαν και μαζοποιήθηκαν μα ακόμα ταυτοποιήθηκαν ενόλω ή ενμέρει στους ομιχλώδεις όχλους του «πριν κάποια χρόνια» και του σήμερα.
Αυτό ακριβώς είναι στην Δύση καλυμμένα, στην Λατ.Αμερική απροκάλυπτα ο εθνολαϊκισμός ….ένα μη ιδεολόγημα , μια ασύνδετη παραμυθία αποκαλύψεως πρωτογονισμού, αντι Θεσμισμού , ατομικών και συλλογικών φροϋδικών ασυνειδήτων καταστροφικού τύπου , ένα αντι-δόγμα που καλύπτει τα πάντα …δολίως τον κοινοβουλευτισμό όπως εδώ ή στην Ουγγαρία ή στην Πολωνία, φανερά την αστική Δημοκρατία , που την καταλύει – όταν μπορεί – με όχημα υπαρκτές ιδεολογίες – ιδεοληψίες σαν τον κομμουνισμό ή τον φασισμό, μα και απευθείας μέσω δημαγωγών όπως ο Περόν, ο Τσάβες, ο Μάδουρο..
Εθνικολαϊκισμός: μια επικίνδυνη κατάσταση των πραγμάτων, μαία- μητέρα και γέννημα κάθε πολέμιου του Πολιτισμού.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο είναι: Salvador Dali, The Broken Bridge and The Dream