Ο Νίκος Γκιώνης γράφει για τον εθνικολαϊκισμός ως κατάσταση των πραγμάτων: «Κατά συνέπεια τι είναι ως κοινωνικός και νοητικός χώρος ο εθνικολαϊκισμός; Απαντώ, ορίζοντάς τον ως κατάσταση των πραγμάτων …μια αραιή λέμφος που διατρέχει πολλούς ζωτικούς ιστούς δίχως να είναι αίμα. Εθνολαϊκιστής μπορεί νάναι κάποιος, που ο βασικός του αυτοπροσδιορισμός να χαρακτηρίζεται αλλιώς. Ο εθνολαϊκισμός ως ρέουσα κατάσταση των πραγμάτων σε συνθήκες κοινωνικής ακηδίας δηλ. αφροντισιάς περιέχει μπόλικο λαϊκισμό αλλά όχι μόνο. Ο παλιός αιρετικός διανοούμενος της πολωνικής Αλληλεγγύης Άντ.Μίεχνιτς, είχε δώσει έναν σαφή όσο και λιτό ορισμό του. Είχε πεί πως ποπουλισμός είναι η ακραία υποχώρηση του σαφούς μπροστά στην καλπάζουσα χύδην υπεραπλούστευση.»

Ο Νίκος Γκιώνης γράφει για τον εθνικισμό στην Ελλάδα: «Η θεσμισμένη ελληνική Πολιτεία με την συντεταγμένη λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας οφείλει να δείξει ταυτόχρονα ρεαλισμό , πατριωτισμό και απαρέσκεια προς δηλωμένους ή αδήλωτους νεο-εθνικισμούς, που μόνον διπλωματικές ήττες φέρνουν. Και είναι η ίδια ακριβώς Πολιτεία, που πρέπει να υπενθυμίζει ή να θέτει τα όρια σε οποιονδήποτε συλλογικότητα. Και φυσικά μόνον αυτό είναι το πλαίσιο επιλύσεως του σύνθετου ονόματος της ΠΓΔΜ σήμερα, κάθε άλλου αύριο. Ο εθνικισμός τελείωσε διανοητικά με τον Πόλεμο, ο νέος στρεβλωμένος δεν είναι παρά αντιπατριωτικός αλλά και πηγή δυστυχίας.»

Ο Νίκος Γκιώνης γράφει για την Ελληνική Ορθοδοξία ως κοσμική ιδιαιτερότητα: « Η Εκκλησία για ζητήματα Πολιτείας εκφράζει και γνωματεύει μη δεσμευτικά. Ως εκεί. Παρόλα ταύτα ο χωρισμός είναι δύσκολος. Σε κάποιο momentum μπορεί να ξεκινήσει αφού είναι από τα πριν διασφαλισμένος πιθανοτικά και με μακρόπνοο σχεδιασμό υλοποίησης, που ίσως θα υπερβαίνει χρονολογικά μια γενιά. Δεν θα εξαφανιστούν τα θρησκευτικά δόγματα – είναι άλλωστε τεμάχια του Δυτικού Πολιτισμού – μα θα συνυπάρχουν θεσμικά, ειρηνικά και με γνώση των συσχετισμών με την Πολιτεία σε μια μακροχρόνια πορεία επωφελούς κοσμικού διαζυγίου. Αρκεί να προχωράει η Παιδεία και να ολοκληρωθεί, όπως ο πρέπει, ένα παλιό προαπαιτούμενο: ο Διαφωτισμός»

Ο Νίκος Γκιώνης αναφέρεται στην «καχεκτική δημοκρατία» εκτιμώντας ότι «σήμερα η καχεκτική δημοκρατία είναι πιο πολύ από ποτέ έτσι, καθώς οι εθνολαϊκιστικές παθογένειες μετά από καιρό βρήκαν ένα τόσο ομοιογενές τοτέμ για να φωλιάσουν, καμωμένο από τις οσμηρότερες ακαθαρσίες του όχλου». Ο συγγραφέας σημειώνει ότι «Όταν ο άλλος αδυνατεί να συλλάβει, πως το διακύβευμα δεν είναι το παλαιό κόντρα στο νέο , αλλά η με κάθε κόστος επαναφορά στην αστική δημοκρατική κανονικότητα, τότε οι κινηματικές προσλαμβάνουσές του δεν μπορεί παρά να είναι λειψές κι ας ευαγγελίζεται τον αστικό κινηματικό χαρακτήρα του φορέα του»

Ο Νίκος Γκίωνης εξετάζει τις υποψηφιότητες Μακρόν και Σουλτς και εκτιμά πως «το πείραμα Μακρόν είναι εξαγώγιμο και εν δυνάμει αποτελεσματικό όταν οι φορείς παρακμάζουν γεωμετρικώς, ενώ ο Σούλτς είναι η σίγουρη πεπατημένη – και ίσως νικηφόρος – όταν οι σχηματισμοί διατηρούν το μίνιμουμ μια συμπαγούς ικανοποιητικής ισχύος». Ο συγγραφέας σημειώνει πως «θα είχε ενδιαφέρον και μάλιστα μετά την εθνικολαϊκιστική λαίλαπα η αναζήτηση του μοντέλου Μακρόν στην ελληνική εκδοχή , όχι ως copy paste αλλά ως προτρεπτική διδαχή σε ένα πολιτικό σύστημα, όπου το νεώτερο και το παλιότερο Ριζοσπαστικό Κέντρο, κατοικούν στην παρακμή και στην στασιμοχρεοκοπία»

Ο Νίκος Γκιώνης εξετάζει τις πολιτικές όψεις του εθνικολαϊκισμού στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Γερμανία, και στην Ελλάδα και σημειώνει ότι «ο εθνολαϊκισμός μπορεί να ενσαρκωθεί ως γενικευμένη μετα-δημοκρατική αντίληψη, όταν οι πολιτικές και εκλογικές συσχετιστικές συνθήκες το επιτρέψουν, όπως ακριβώς στην Ελλάδα όπου υπάρχει η επιτομή του ορισμού του: χυλώδης δυστοπική Αριστερά συζευγμένη με την μιλιταριστική θεοκρατική Ακροδεξιά.» Ο συγγραφέας εκτιμά πως «όλοι είμαστε δυνάμει εθνοποπουλιστές απλώς οργανώσαμε καλύτερα πολλοί από μας τα πολιτισμικά μας αντισώματα» και τονίζει ότι «η Ευρώπη απειλείται, δεν κινδυνεύει όμως»

Ο Νίκος Γκιώνης παρουσιάζει την Μεγάλη Ιδέα της περιόδου που αντιμετωπίζει η χώρα μας κι αυτή είναι η «κανονικότητα»: «Η κανονικότητα είναι ο νέος πατριωτισμός, η λυτρωτική Μεγάλη Ιδέα, ο πήχης της υπαρξιακής μας αγωνίας για το κοντινό αύριο» συμπληρώνοντας ότι «ο συμβατικός Αρχηγός κάνει το ανάποδο, μη γνωρίζοντας πως ο αφανισμός θα εξαφανίσει και τον ίδιο». Ο συγγραφέας τονίζει ότι ο λόγος του ηγέτης «σε συνθήκες κρίσης πρέπει νάναι σχεδόν ολοκληρωτικά εθνικός και σχεδόν λίγο κομματικός» και συμπληρώνει πως «μόνον αυτοί που προτάσσουν τον εθνικό λόγο και την ιεράρχηση στόχων και προτεραιοτήτων μπορούν να το κάνουν»

Ο Νίκος Γκιώνης μιλάει για το πρελούδιο της πτώσης, και σημειώνει: «Ουσιαστικά είμαστε στην απάρνηση ή στην απομάγευση του μαγικού, που ακριβώς  επειδή είναι μαγικό και ανορθολογικό είναι ψευδές. Το ζήτημα, όμως είναι το πέρασμα με πολύ, μα πολύ επώδυνο τρόπο στη ράγα του ρεαλισμού, που δεν θα στερείται φιλοδοξίας και στόχου να αποκτήσει χαρακτηριστικά δημιουργικότητας.» Ο συγγραφέας τονίζει πως πρέπει «οι πολιτικές δυνάμεις να μπορούν να φτιάξουν ένα πλαίσιο κατίσχυσης του δημιουργικού εκσυγχρονισμού που θα μπορεί να  λειτουργεί ως ανάχωμα τόσο του εθνοποπουλισμού όσο και του παρασιτικού και στρεβλωμένου ρόλου που είχαν ως σήμερα μερικές παραγωγικές  δυνάμεις»

Ο Νίκος Γκιώνης μιλάει για τον ποπουλισμό πού «οδεύει από  το ατομικό στο συλλογικό και προκειμένου να ισχυροποιείται ομαδοποιεί τα καταστροφικά ένστικτα, που εν τω μεταξύ έχουν γίνει ιδεολογικά πλαίσια, ενάντια στον ίδιο τον ατομικό εαυτό» και για τον εθνικισμό, εκτιμώντας πως «το μείγμα εθνικισμού και ποπουλισμού δεν χάνει, απλώς  περιπτωσιακώς ηττάται μέχρι – αναλόγως της κοινωνίας και της  οικονομίας – να  επιχειρήσει να επανέλθει». Ο συγγραφέας τονίζει πως «μόνον ένα αρραγές μέτωπο διπλής και τρίδιπλης τοιχοποιϊας με προγραμματικές στερεότητες ανάμεσα στις δυνάμεις της – κατά τεκμήριο – λογικής μπορεί να  αμυνθεί και να φτιάχνει, συνάμα»

Ο Νίκος Γκιώνης αναφερόμενος στις τελευταίες εξελίξεις, γράφει: «Η δόλια συνταγματική εκτροπή, που παρατηρείται και κινείται στις παρυφές της Συνταγματικής ορθότητας, θα μπορούσε να είναι ολιγαρχική απολυταρχία αν ο Καραμανλής ο πρεσβύτης δεν έβαζε πιεστικά την χώρα στην ΕΟΚ, αν ο Σημίτης δεν μας έχωνε πιο βαθειά σ΄ αυτή μέσω του Ευρώ κι αν ο Παπαδήμος, ο Βενιζέλος και πιο μετά ο νεορεαλιστής Σαμαράς δεν μας κράταγαν εκεί μέσα» και συμπληρώνει πως «τα ρωσικά εκτυπωτήρια δεν έχουν καμμιά σχέση με τις σοσιαλδημοκρατικές αλλά και αστικές μεταρρυθμίσεις, που μέχρι προχτές πρέσβευαν ο Μουζέλης, ο Τσουκαλάς ή ο Βέλτσος.»