Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ένα δύσκολο και κομβικό σταυροδρόμι αυτή την περίοδο, καθώς η πορεία το 2018 ενδέχεται να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την μεσοπρόθεσμη εξέλιξη των μακροοικονομικών μεγεθών της χώρας για την επόμενη δεκαετία.
Τόσο το κλείσιμο της 3ης αξιολόγησης όσο και της 4ης και τελευταίας, σε συνδυασμό με μία δέσμη μέτρων ελάφρυνσης χρέους, αναμένεται να δώσουν μία νέα δυναμική στην ελληνική οικονομία, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι τα συμφωνηθέντα θα εφαρμοστούν και η χώρα θα μπορεί με αξιώσεις να βγει και να δανειστεί στις διεθνείς αγορές.
Ίσως το πιο ελπιδοφόρο κομμάτι της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας, που παρά την υπέρμετρη υπερφορολόγηση δίνει κάποια σημάδια αισιοδοξίας, είναι η αγορά ομολόγων και η αποτίμηση των ελληνικών χρεογράφων στις διεθνείς αγορές.
Η διεθνής συγκυρία είναι σίγουρα ιδιαίτερα ευνοϊκή για την Ελλάδα, καθώς τόσο η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και στην ΕΕ κινείται σε σταθερή και αυξανόμενη τροχιά άνω του 2%, ενώ στην αντίπερα όχθη των ΗΠΑ, τα δεδομένα είναι επίσης αισιόδοξα, τόσο για την κερδοφορία των επιχειρήσεων όσο και για την αγορά εργασίας.
Είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε, ότι παρά τις παλινωδίες της παρούσας κυβέρνησης στα δημοσιονομικά θέματα και στην διαχείριση του πρωτογενούς πλεονάσματος, αυτή την στιγμή τα spreads των ελληνικών ομολόγων που είναι και ο καθρέπτης του ελληνικού χρέους, κινούνται καθοδικά, κάτω από το 4% και έχουν ήδη επανέλθει στα επίπεδα του 2014 όταν η χώρα ετοιμαζόταν και πάλι να βγει στις διεθνείς αγορές.
Αν δεν βελτιωθούν οι παραγωγικές συνθήκες και δεν δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας τότε η καλή προοπτική των ελληνικών ομολόγων θα ανατραπεί με άγνωστες συνέπειες.
Με το κλείσιμο της 3ης αξιολόγησης, η χώρα ετοιμάζεται να κάνει μία νέα έξοδο στις αγορές για την άντληση ενός ποσού 3 δις ευρώ με την έκδοση ενός ομολόγου 7ετούς διάρκειας σε επιτόκιο το οποίο θα κινείται μεταξύ 3 και 3.5%, που αν επιτευχθεί θα πρόκειται για μία σημαντική επιτυχία αλλά και πρόβα για την μεγάλη έξοδο στις αγορές μετά τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους που λήγει το παρόν δημοσιονομικό πρόγραμμα.
Επίσης, πρέπει να αναφέρουμε το ότι η μείωση των spreads και η αποκλιμάκωση των επιτοκίων των ομολόγων, δημιουργούν ανοδική τάση στις τιμές των ομολόγων, δημιουργώντας καλύτερα και ποιοτικά assets για το τραπεζικό σύστημα, όπου μέσω των συστημικών τραπεζών θα εγγράψουν στα κύρια εποπτικά τους κεφάλαια μεγαλύτερο ποσό λόγω της ανοδικής τάσης των ομολόγων.
Η δημιουργία εποπτικών κεφαλαίων οδηγεί και σε μία αυξημένη ρευστότητα τις τράπεζες οι οποίες θα μπορούν με μεγαλύτερη άνεση και βεβαιότητα να περάσουν τα λεγόμενα stress tests, χωρίς ιδιαίτερες κεφαλαιακές απαιτήσεις και σίγουρα χωρίς την ανάγκη μίας νέας ανακεφαλαιοποίησης, επιβαρύνοντας συνολικά τόσο το ελληνικό δημόσιο όσο και τους Έλληνες φορολογούμενους.
Αν λοιπόν συνεχιστεί η τάση αποκλιμάκωσης των αποδόσεων των ομολόγων, θα μειώνεται αισθητά καθ’όλη την διάρκεια της χρονιάς το λεγόμενο country risk που αποτελεί το συστημικό ρίσκο που αποτιμούν οι επενδυτές ως έναν σημαντικό και υπολογίσιμο κίνδυνο για να επενδύσουν στην χώρα μας.
Η πρόσφατη επίσης διαδικασία ανταλλαγής ομολόγων με την μέθοδο του swap, βοήθησε την εμπορευσιμότητα των τίτλων και δημιούργησε έναν επιπρόσθετο δημοσιονομικό χώρο ώστε να κινηθεί με μεγαλύτερη άνεση η ελληνική οικονομία στην προετοιμασία εξόδου προς τις αγορές.
Η προσαρμογή στις διεθνείς συνθήκες χωρίς την προστασία του Μνημονίου δεν θα είναι μία εύκολη υπόθεση. Απαιτεί, σύνεση και υπομονή και ενδέχεται όντως να χρειαστεί μία προληπτική γραμμή στήριξης (credit line) ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη ηρεμία στις αγορές, όχι μόνο για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας αλλά και για πιθανές περιφερειακές κρίσεις που μπορεί πρόσκαιρα να επηρεάσουν τις εκδόσεις ομολόγων και να δημιουργήσουν πρόσθετα βάρη στο ελληνικό χρέος από μία απότομη άνοδο των επιτοκίων που θα συμφωνηθούν με τους ξένους θεσμικούς επενδυτές.
Το κλείσιμο της 3ης αξιολόγησης και η προετοιμασία για νέα δοκιμαστική έξοδο στις αγορές, ενδέχεται να συνοδευθεί και από μία αναβάθμιση μετά από καιρό του αξιόχρεου της ελληνικής οικονομίας σε B+ το οποίο αν ευοδωθεί, θα δώσει μία πρόσθετη ανάσα και στην διαπραγμάτευση των ομολόγων τόσο πριν τον Αύγουστο του 2018, όσο και μετά την λήξη του προγράμματος.
Σε κάθε περίπτωση, μπορεί τα δεδομένα και η παρούσα συγκυρία να είναι θετική, αυτό όμως δεν αναιρεί την σκληρή καθημερινή πραγματικότητα στο μικρό επίπεδο της οικονομίας, που είναι η βιωσιμότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που αποτελούν τον κορμό της οικονομίας με στόχο την ανάπτυξη. Αν δεν βελτιωθούν ταυτόχρονα οι παραγωγικές συνθήκες και δεν δημιουργηθούν άμεσα νέες θέσεις εργασίας τότε η καλή προοπτική των ελληνικών ομολόγων σύντομα θα ανατραπεί με άγνωστες συνέπειες.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Edward Hopper, “Office At Night”