Στη σημερινή δύσκολη συγκυρία για τον τόπο μας η Εθνική Ανασυγκρότηση μας περνάει από την παραγωγική μας ανασυγκρότηση. Την οικονομική ανάπτυξη που στηρίζεται στους πραγματικά παραγωγικούς τομείς και όχι στην ανάπτυξη που στηρίζεται στην καταναλωτική αλυσίδα βασισμένη κύρια σε δανεισμό. Η δημιουργία υπεραξίας από αναπτυξιακές δυνατότητες του τόπου μας, που μπορούν δημιουργικές δυνάμεις να υλοποιήσουν, είναι πλέον σήμερα μονόδρομος. για. Σήμερα προοδευτικό είναι μόνο το παραγωγικά αναπτυξιακό.
Η Εθνική Ανασυγκρότηση περνάει από την παραγωγική ανασυγκρότηση.
Πληθώρα μελετών και αναλύσεων από έγκυρους ντόπιους και διεθνείς οίκους καταδεικνύουν ότι ένας τέτοιος τομέας στον όποιο μπορεί να στηρίξει την ανάπτυξη ο τόπος μας είναι: η Γεωργία, με όλους τους επιμέρους τομείς της οι οποίοι πέραν της φυτικής παραγωγής με τα φυτά μεγάλης καλλιέργειας (σιτάρι, καλαμπόκι, βαμβάκι κ.ά.), τα πολυετή δένδρα και αμπέλια περιλαμβάνουν και την κτηνοτροφία και μελισσοκομία, την δασική παραγωγή, την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες, οστρακοκαλλιέργειες κ.α. και πληθώρα άλλων μικρότερων τομέων.
Θεωρούμε το γεωργικό τομέα σε όλη του την έκταση και με όλα του τα παραγωγικά βήματα της παραγωγικής αλυσίδας που αρχίζει βαθύτερα, από την έρευνα, την επιστήμη, την γνώση και τεχνολογία, από τα πρώτα βήματα με την βελτίωση των φυτών, ζώων και ψαριών, την παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού, τις καλλιέργειες και εκτροφές, από την πλευρά των γεωργών και εκτροφέων, μέχρι τις συγκομιδές, την μεταποιητική βιομηχανία, βιοτεχνία και τώρα και οικοτεχνία, την διακίνηση, εμπορεία, εξαγωγές, κατανάλωση των προϊόντων, ειδικά τα αγροδιατροφικά προϊόντα που άπτονται της γαστρονομίας, διατροφής, και μέσω αυτής την προστασία της υγείας του ανθρώπου (και των ζώων μέσω ζωοτροφών), του τουρισμού, τη μακρόχρονη γαστρονομική παράδοση και διατροφικό μας πολιτισμό.
Βλέπουμε ότι ο γεωργικός τομέας περιλαμβάνει τους 5 κλάδους με τον υψηλότερο πολλαπλασιαστή στην ελληνική οικονομία και παρουσιάζει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Παρά του ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν αξιοποιηθεί πλήρως τα πλεονεκτήματά του στο σύνολο της παραπάνω αλυσίδας και των συνεργειών με άλλους κλάδους. Είναι προφανές πλέον ότι ο τομέας αποτελεί κλειδί για την ανάπτυξη, καθώς υπό προϋποθέσεις μπορεί να υποστηρίξει την προσπάθεια για την έξοδο από την ύφεση, τις επενδύσεις στην περιφερειακή ανάπτυξη, τη δημιουργία εισοδήματος και πλεονασμάτων, καθώς και προοπτικές μεγάλης κλίμακας απασχόλησης.
Στη σημερινή συγκυρία της κρίσης λαμβάνοντας υπόψιν α) την μεγάλη ανεργία, που μας αναγκάζει τώρα με την λήξη της κοινωνικής υποστήριξης, των επιδομάτων ανεργίας κ.α. να χρειαστεί να δώσουμε μαζικά δουλειά σε περισσότερους από 500.000 άνεργους Έλληνες! Αλλιώς θα μεταναστεύσουν και αυτοί οξύνοντας ακόμα περισσότερο προβλήματα οικονομικά, αναπτυξιακά, δημογραφικά κ.α., β) την φυγή των νέων, ειδικά μάλιστα των μορφωμένων νέων με πτυχία και σοβαρές μεταπτυχιακές σπουδές, γ) ότι ζούμε στην εποχή της 4ης λεγόμενης βιομηχανικής επανάστασης, όχι δηλαδή στις εποχές της ύλης-μάζας ή της ενέργειας, αλλά στην τρίτη σημαντική παράμετρο, της πληροφορίας, της ψηφιακής τεχνολογίας, των δικτύων και ειδικά και τώρα και το ραγδαία εξελισσόμενο τομέα της γονιδιωματικής, των αλληλουχιών DNA και των βιοπληροφοριακών αναλύσεων σε όλη την κλίμακα πολυπλοκότητας των οργανισμών, από τα βακτήρια και τους μύκητες, έως τα φυτά, τα ζώα και τον άνθρωπο, το γονιδίωμα του οποίου ολοκληρώθηκε με την αυγή του αιώνα μας. Οι νέοι είναι οι μόνοι ικανοί να χειριστούν τις τεχνολογίες πληροφορίας, τα ψηφιακά συστήματα και την διαδικτύωση και την διαχείριση των λεγόμενων “big data” και την εξαγωγή πληροφοριών από αυτά, την επιχειρηματικότητα σε αυτούς τους τομείς κ.α. Πρέπει να τονίσουμε ότι ο γεωργικός τομέας είναι ο μόνος που μπορεί να προσφέρει άμεσα μεγάλης κλίμακας απασχόληση.
Ο γεωργικός τομέας με την ευρύτερη έννοια μπορεί όχι μόνο να δώσει δουλειά σε εκατοντάδες χιλιάδες χέρια, σε όλα τα στάδια και των συνεργειών του με άλλους σημαντικούς παραγωγικούς τομείς που προανέφερα να κρατήσει τους νέους, πριν φύγει και ο τελευταίος, οδηγώντας τον τόπο σε γρήγορη ανάπτυξη. Σήμερα δεν φτάνει μόνο το ανάπτυξη. Χρειάζεται γρήγορη ανάπτυξη πριν φύγει και ο τελευταίος νέος. Με την μεγάλη, κατά κύματα, πλέον φυγή των νέων σήμερα, αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Πριν η ακόμη εφήμερη κρίση αποκτήσει μονιμότερα μακροχρόνια χαρακτηριστικά που θα ήταν καταστροφικό πλέον για την υπόσταση μας.
Η στήριξη στη γεωργία για την ανάκαμψη του τόπου δεν είναι πρωτόγνωρη για την Ελλάδα.
Καλές είναι οι μεγάλες επενδύσεις και τα μεγάλα έργα και καλοδεχούμενη η ανάπτυξη από αυτά. Δεν είναι όμως γρήγορη η ανάπτυξη που στηρίζεται στις μεγάλες επενδύσεις, χρειάζονται χρόνο, μελέτες, αδειοδοτήσεις, υγιές και σε άνθηση χρηματοπιστωτικό σύστημα, χρηματοδοτήσεις κ.ά. Η ανάπτυξη της γεωργίας δεν εξαρτάται πλήρως από αυτά. Έχει, πέραν των άλλων, 20 δισεκατομμύρια ευρώ δικούς της πόρους από τη νέα ΚΑΠ και άλλα προγράμματα. Επομένως ο τομέας αυτός έχει δικούς του πόρους για γρήγορη ανάπτυξη και δεν εξαρτάται από τις επενδυτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα σήμερα. Προσοχή, δεν υποστηρίζουμε διαζευκτικά το ένα ή το άλλο. Υποστηρίζουμε το ένα για γρήγορη, άμεση ανάπτυξη με τις παράλληλες προσπάθειες στο άλλο για μέσο- και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Ακριβώς για το λόγο αυτό, οι δραματικές καθυστερήσεις αξιοποίησης των ποικίλων δράσεων της νέας ΚΑΠ και ΚΑλΠ τόσο στο πρώτο πυλώνα, όσο κυρίως στο δεύτερο αναπτυξιακό πυλώνα όπως και τα χρήματα της νέας ΚΑλΠ είναι καθοριστικά αρνητική και φυσικά έχει αρνητικές επιπτώσεις στην γεωργία, αφού ακυρώνει στην πράξη αυτό της το αναπτυξιακό πλεονέκτημα των δισεκατομμυρίων ευρώ. Είτε αυτές αφορούν το ανθρώπινο δυναμικό, την προστασία του περιβάλλοντος, την υποστήριξη της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων (που θέλουμε και πρέπει να την έχουμε σημαία στο σημερινό διεθνές γίγνεσθαι που απαιτεί τέτοια ποιοτικά προϊόντα), την προστασία και σωστή διαχείριση των φυσικών πόρων όπως το νερό, όπου η στρατηγική επιλογή προς τα επιφανειακά νερά όχι μόνο για την εξεύρεση αρδευτικού νερού, την μείωση του κόστους άρδευσης κ.α., αλλά και για την αντιμετώπιση των επερχόμενων κλιματικών αλλαγών κ.α., την υποστήριξη της μεταποίησης, την αναβάθμιση των βοσκοτόπων και φυσικά την υποστήριξη της επιστήμης, της έρευνας και της τεχνολογίας στον αγροτικό τομέα. Όλες δηλαδή οι σχεδιασμένες και υλοποιούμενες σταδιακά αλλαγές στο παραγωγικό μας μοντέλο. Γι΄αυτό δόθηκαν τα χρήματα αυτά στην διαπραγμάτευση της νέας ΚΑΠ και ΚΑλΠ. Το ίδιο σε μεγάλο βαθμό ισχύει και για τις καθυστερημένες δράσεις του ΕΣΠΑ 2014-2020.
Οι Έλληνες στην πρόσφατη ιστορία μας πάτησαν στον τομέα της γεωργίας και τους συναφείς τους για να ξεπεράσουν γιγάντια προβλήματα τους σε περιόδους κρίσης (Μικρασιατική καταστροφή-πρόσφυγες, αργότερα Β παγκόσμιος πόλεμος, Γερμανική κατοχή, εμφύλιος). Επομένως, η στήριξη στη γεωργία για την ανάκαμψη του τόπου δεν είναι πρωτόγνωρη για την Ελλάδα. Επανειλημμένα στο παρελθόν, είτε παλιότερα με τη σταφίδα και τα καπνά (έως το 1920 οι εξαγωγές της σταφίδας ήταν πάνω από το 50% των εξαγωγών όλων ελληνικών προϊόντων, γεωργικών και μη) και αργότερα με τα βαμβάκια και φρούτα, η γεωργία έσωνε στην κυριολεξία τον τόπο βγάζοντας τον από δύσκολες και τότε καταστάσεις.
Οι προοπτικές υπάρχουν και σταδιακά στην πράξη φαίνονται παντού πλέον με το σκληρό σιτάρι, το κριθάρι, τα κρασιά, τα λάδια, και τις ελιές, το σπαράγγι, τον καπνό που αναγεννάται, τα όσπρια, τη φέτα, τις υδατοκαλλιέργειες-οστρακοκαλλιέργειες, τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, το αιγοπρόβειο γάλα και κρέας, τις καθετοποιημένες αλυσίδες από σπόρο ή το ζώο μέχρι και τον τελικό καταναλωτή, τις ομάδες παραγωγών κ.ά. Θεσμοί όπως η καθιέρωση ζωνών υδατοκαλλιεργειών-οστρακοκαλλιεργειών, κτηνοτροφία κ.α. αρχίζουν και αποδίδουν, όπως και οι ομάδες παραγωγών, η οικοτεχνία, το πρόγραμμα ΑΓΡΟ-ΕΤΑΚ για τους επιστήμονες, η πρόσληψη των 100 ερευνητών για τα Γεωργικά Ινστιτούτα, τα Σχολεία Αγρού και η εκπαίδευση αγροτών, οι τριτοβάθμιες διεπαγγελματικές οργανώσεις, που η διεύρυνση τους τις μετέτρεψε ουσιαστικά σε clusters με συνέργειες με τον τουρισμό, με το Ελληνικό προϊόν, το Ελληνικό σήμα κ.α.
Η «έξυπνη» ποιότητα πρέπει να γίνει η παραγωγική ταυτότητα της Ελληνικής Γεωργίας.
Η τελευταία κάμψη στο ρυθμό ανάπτυξης της γεωργίας, της μείωσης εισόδου των νέων αγροτών, ως αποτέλεσμα της φορολόγησης τους, του υψηλού ΦΠΑ στο κόστος εισροών, της αύξησης των ασφαλιστικών εισφορών, της βαριάς ειδική φορολογία σε τομείς που πρέπει να είναι τα άλογα που θα τραβήξουν το κάρο της ανάπτυξης (π.χ. φορολογία κρασιού αντί της φορολογίας του ουίσκι ή του κόκκινου κρέατος) αποδεικνύονται αρνητικές και αντιστρέφουν το ευνοϊκό κλίμα. Το ίδιο ισχύει για δράση και μέτρα που αντιστρατεύονται την στρατηγική επιλογή της ποιότητας και των ποιοτικών προϊόντων (που διασφαλίζουν το εξαιρετικό μας περιβάλλον, η πλούσια βιοποικιλότητα του τόπου μας, η μεγάλη μας διατροφική παράδοση και πολιτισμός μας, η εμπειρία και το μεράκι των γεωργών, μεταποιητών, κ.α.), όπως για παράδειγμα ο σχεδόν απεριόριστος πλέον προσδιορισμός του ποιοτικού φρέσκου γάλακτος, τα προβλήματα της φέτας, ή τα πέρα-δώθε με την επιτραπέζια ελιά και τα σήματα ποιότητας της. Πρέπει να επιμείνουμε στην ποιότητα γιατί καθημερινά πλέον, χάρις και στην πρόοδο και τα πορίσματα της σύγχρονης επιστήμης, η ποιοτική τους αξία ανεβαίνει κατακόρυφα στο διεθνές περιβάλλον. Ουσιαστικά, μόλις χθες μάθαμε για την επι-διατροφική αξία πολλών προϊόντων μας, γιατί ως χθες δεν ξέραμε για τα επι-γενετικά συστήματα των οργανισμών. Μόλις χθες μάθαμε για την προ-βιοτική αξία πολλών προϊόντων μας, γιατί ως χθες δεν ξέραμε τον πλούτο και την ανάγκη ύπαρξης στο σώμα μας των 300 τρισεκατομμυρίων φιλικών προ-βιοτικών μικροβίων μας.
Προβλήματα υπάρχουν. Πολλά και ποικίλα. Τα ποικίλα περιβάλλοντα της πατρίδας μας, που αντανακλώνται στα ποικίλα γεωργικά συστήματα της φυτικής παραγωγής, της ζωικής, της δασικής, της ιχθυοπαραγωγής-αλιείας, οδηγούν σε διάφορα προβλήματα για τα οποία όπως τονίζουμε δεν υπάρχει μία μαγική λύση. Πολλά τα προβλήματα λοιπόν, αιτήματα, κινητοποιήσεις. Απαιτούνται ιεράρχιση των προβλημάτων και προτεραιοτήτων ειδικές λύσεις, εστιασμένες σε καθένα εξ αυτών και τέτοιες λύσεις υπάρχουν, έχουν δοκιμασθεί, έχουν αξιοποιηθεί, και ανέδειξαν την δυνατότητα αντιμετώπισης προβλημάτων. Όπως υπάρχουν και οι πόροι που σχεδιάστηκαν γι΄αυτές τις λύσεις.
Η κοινωνία μας ανεβάζει συνεχώς τις απαιτήσεις της από τον γεωργικό τομέα καθώς πέραν των Τροφίμων (Foods), των Ζωοτροφών (Feeds), των Ινών (Fibers), των Φαρμακευτικών και Αρωματικών προϊόντων (Farmacy), των Καπνιστικών φυτών (Fumes), των Ξύλων για θέρμανση (Fire), τώρα προσθέτει ακόμη μια απαίτηση: την παραγωγή βιοκαυσίμων (Fuels) και για τα αυτοκίνητα μας! Τα F’s συνεχώς αυξάνουν σε αριθμό. Ταυτόχρονα για κάποια F, π.χ. Τρόφιμα και Ζωοτροφές, ένεκα της δημογραφικές έκρηξης, ζητάει από τον γεωργικό τομέα να διπλασιάσει την παραγωγή τροφίμων στα επόμενα 15 χρόνια και να την τριπλασιάσει στα επόμενα 30-50 χρόνια! Την ίδια στιγμή που η ίδια η κοινωνία συρρικνώνει καθημερινά όλους τους διαθέσιμους πόρους για τον σκοπό αυτό. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις μειώνονται σε έκταση και οι εναπομείνασες υποβαθμίζονται ποιοτικά, το διαθέσιμο αρδευτικό νερό μειώνεται, η ενέργεια ακριβαίνει όπως και τα λιπάσματα-φάρμακα-πλαστικά με ταυτόχρονη απαίτηση τον περιορισμό τους και για προστατευτικούς λόγους κ.ά. Ενώ ταυτόχρονα οι διαφαινόμενες κλιματικές αλλαγές θα κάνουν την κατάσταση δυσκολότερη και ακόμη πιο απρόβλεπτη. Πρέπει να προσθέσουμε στα παραπάνω και τις αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα των ανθρώπων, της ανάγκης ενσωμάτωσης νέων γνώσεων και τεχνολογίας που παράγεται διεθνώς στα ντόπια παραγωγικά μας συστήματα (δείτε π.χ. τις εξελίξεις στους τομείς της γονιδιωματικής- μετά και την πλήρη ανάγνωση του DNA πολλών ειδών, φυλών, ποικιλιών, μικροβίων κ.ά. αλλά και της μεταγονιδιωματικής και τις μεγάλες προοπτικές των προβιοτικών μικροβίων που προκύπτουν από τις αναλύσεις αυτές). Είναι σχεδόν αδύνατον να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω χωρίς Έρευνα-Τεχνολογία και νέα Γνώση. Αυτός είναι ο σκοπός. Να θέσει νέους δρόμους για την αντιμετώπιση των παραπάνω προκλήσεων λειτουργώντας προς όφελος της γεωργίας του τόπου και της κοινωνίας γενικότερα. Ειδικότερη έμφαση και υποστήριξη πρέπει να δοθεί στις Εφαρμοσμένες Μεταπτυχιακές Σπουδές και Έρευνα στον ευρύτερο τομέα της Γεωργίας.
Πέραν της οικονομικής βιωσιμότητας της επιχείρησής τους, απαιτούνται η οικολογική βιωσιμότητα που υποστηρίζει την αειφορία, η γνώση των αναγκών των καταναλωτών, των τελικών χρηστών, δηλαδή κάτι που για να γίνει απαιτούνται νέες μορφές Συνεργατισμού, όπως οι Αγροτικές Συμπράξεις Καινοτομίας (Clusters), η παρακολούθηση και ενσωμάτωση τυχόν τεχνολογικών εξελίξεων στον κλάδο τους, κάτι στο οποίο επίσης βοηθούν τα clusters.
Σημαντικό εργαλείο υποστήριξης του αγροτικού κλάδου είναι οι Αγροτικές Συμπράξεις Καινοτομίας.
Η «έξυπνη» ποιότητα και όχι η απλή ποσότητα πρέπει, όπως τόνισα, να γίνει η παραγωγική ταυτότητα της Ελληνικής Γεωργίας. Αυτό απαιτεί από τον κλασικό αυτοδίδακτο αγρότη πρέπει να πάμε στον επιστήμονα αγρότη. Η αξιοποίηση νέας γνώσης, η ορθή ενσωμάτωση των κατάλληλων καινοτομιών για το δικό του παραγωγικό σύστημα, σε όλα του τα βήματα, η βιωσιμότητα – οικονομική, περιβαλλοντική, κοινωνική - της επιχείρησής του, η αξιοποίηση καινοτόμων μορφών Συνεργατισμού, η ικανοποίηση των αναγκών του καταναλωτή κ.ά. όλα απαιτούν ενημερωμένους, μορφωμένους, διαρκώς εκπαιδευόμενους αγρότες, δηλαδή πραγματικούς επιστήμονες στους κλάδους παραγωγής τους. Τα σχολεία αγρού, οι γεωργικές συμβουλές κ.ά. πρέπει να είναι πρώτες προτεραιότητες. Υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι στην νέα ΚΑΠ για όλα αυτά.
Πολλοί νέοι σήμερα, μάλιστα αρκετοί, με σημαντικές σπουδές και γνώσεις στρέφουν την προσοχή τους και την επαγγελματική τους δραστηριότητα στον αγροδιατροφικό τομέα. Το κάνουν μάλιστα με περηφάνια, γιατί γνωρίζουν ότι στήνουν αυτοί, όλοι μαζί, το θεμέλιο, τον βασικό πυλώνα πάνω στον οποίο στήνεται σε στέρεα βάση η τόσο ποθητή και αναγκαία ανάπτυξη του τόπου μας. Στην προσπάθειά τους αυτοί οι νέοι έχουν την ανάγκη υποστήριξης όλων μας, ειδικά στα πρώτα τους βήματα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όσα προανέφερα για τη νέα γνώση και καινοτομία.
Ειδικά για το Επιστημονικό δυναμικό, της Έρευνας και Τεχνολογίας, το πρόγραμμα ΑΓΡΟΕΤΑΚ που απασχόλησε περίπου 200 Μεταδιδάκτορες επιστήμονες με μεγάλη επιτυχία πρέπει να ανανεωθεί και να επεκταθεί στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο ώστε να απασχολήσει και άλλους Μεταδιδάκτορες πριν φύγουν και αυτή για το εξωτερικό. Η πρόσληψη των 100 ερευνητών, παρά την δίχρονη καθυστέρηση πρέπει να ολοκληρωθεί όσο το δυνατόν συντομότερα, αφού υπάρχουν δεσμευμένοι οι αναγκαίοι πόροι. Πριν φύγουν και αυτοί σε στιγμές μάλιστα που τα γεωργικά Ινστιτούτα καταρρέουν. Τα χρήματα των υποδομών και των εξοπλισμών των γεωργικών Ινστιτούτων που προβλέπονταν επίσης στο αναπτυξιακό πρόγραμμα πρέπει να αξιοποιηθούν γιατί χωρίς υποδομές και εξοπλισμό οι νέοι Ερευνητές θα μείνουν με τα χέρια σταυρωμένα.
Στα προγράμματα Έρευνας και Τεχνολογίας το Υπουργείο Παιδείας και Έρευνας πρέπει ρητά να προβλέπεται η συμμετοχή των γεωργικών Ινστιτούτων του υπουργείου γεωργίας του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ. Όπως καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι του ΥΠΑΑΤ είναι πράγματι αδιανόητο να μην επιτρέπεται για παράδειγμα ερευνητές του Ινστιτούτου αμπέλου να συντονίσουν μια τέτοια γεωργική έρευνα ή να απασχολήσουν έναν Μεταδιδάκτορα. Οι αποκλεισμοί των Γεωτεχνικών επιστημόνων που όπως καταγγέλλουν από την πρόσφατη ημερίδα για τον προγραμματισμό του Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας για τα θέματα της Γεωργίας και διατροφής δεν κλήθηκε κανείς τους να παρουσιάσει τις απόψεις του κανένας επιστήμονας των Ερευνητικών Ινστιτούτων του Υπουργείου Γεωργίας.
Ένα σημαντικό εργαλείο υποστήριξης του αγροτικού κλάδου και υποβοήθησης μεταξύ των άλλων και της γρήγορης και αποτελεσματικής ενσωμάτωσης καινοτομίας είναι οι Αγροτικές Συμπράξεις Καινοτομίας όπου πολλοί και σ΄όλα ανόμοιοι κρίκοι μιας παραγωγικής αλυσίδας πρέπει να Συμπράξουν προκειμένου να δώσουν στον τελικό χρήστη το καινούργιο προϊόν. Οι κρίκοι αυτοί δεν ανήκουν σε μια ομάδα, συνεταιρισμό ή σύνδεσμο ομοίων ατόμων. Η διασύνδεσή τους, η διαδικτύωση τους και επαναδιάταξη των παραγωγικών τους δραστηριοτήτων είναι η καινοτομία τους. Είναι, δηλαδή, μια καινοτόμα μορφή αγροτικού Συνεργατισμού και διαδικτύωσης όλων των σχετικών κλάδων. Είναι ακόμη μια νέα μορφή στοχευμένης διασύνδεσης ατόμων, φορέων και κοινωνικής δικτύωσης. Ένα αποτελεσματικό και γρήγορο μέσο, όπως προανέφερα, γρήγορης εισαγωγής καινοτομιών για μια «έξυπνη» γεωργία. Μία επιβεβαιωμένη διεργασία για μέγιστη ποιοτική αναβάθμιση όλων των Αγροτικών τομέων. Μια νέα μορφή αυτοελέγχου της Αγροτικής αλυσίδας και πρόληψης τυχόν ατασθαλιών. Είναι μια Διαδικτύωση παραγωγής υπεραξίας. Yπεραξίας όμως που την καρπώνονται οι πολλοί και διάφοροι επί μέρους κρίκοι της, και όχι ορισμένοι. Για την ανάδειξη αυτού του εργαλείου προβλέπονται σημαντικά κονδύλια στο αναπτυξιακό σκέλος της νέας ΚΑΠ. Πρέπει να πιστέψουμε στο μαζί, των πολλών και παραγωγικών, ανόμοιων κοινωνικών φορέων που διασφαλίζουν οι Συμπράξεις.
* Ομιλία Αθανάσιου Τσαυτάρη στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, Η Ελλάδα Μετά, στον Κύκλο 4: «Η επανάσταση του αυτονόητου-Πεδία ανάπτυξης»
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο είναι: Vincent Van Gogh (1853-1890), Branches with almond blossom
Η Ελλάδα Μετά | Κύκλος 4: Η επανάσταση του αυτονόητου – Πεδία ανάπτυξης from Evangelos Venizelos on Vimeo.