Είναι γεγονός ότι ένας από τους βασικούς τρόπους να ενισχυθεί η οικονομία αλλά και να παταχθεί η φοροδιαφυγή είναι η χρήση του πλαστικού χρήματος και εν γένει των πάση φύσεως ηλεκτρονικών υπηρεσιών.
Από μόνο του όμως αυτό δεν αρκεί αν δεν συνοδεύεται αφενός από κίνητρα προς τους καταναλωτές, αφετέρου και από το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο που θα δημιουργήσει υγιή ανταγωνισμό τόσο ανάμεσα στις επιχειρήσεις όσο και μεταξύ των τραπεζών, έτσι ώστε ο τελικός ωφελημένος να είναι τόσο ο καταναλωτής όσο και τα ταμεία του δημοσίου, μέσω των εσόδων που θα εισπραχθούν.
Βασικός τρόπος να ενισχυθεί η οικονομία και να παταχθεί η φοροδιαφυγή είναι η χρήση του πλαστικού χρήματος.
Η μεγάλη μάχη λοιπόν που δίνεται αυτό το διάστημα στην αγορά και θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της είναι αυτή των τερματικών αποδοχής καρτών όλων των τύπων, τα γνωστά δηλαδή σε όλους POS.
Μάλιστα με νομοθετική ρύθμιση που θα ισχύσει σύντομα όποια νέα επιχείρηση ανοίγει θα πρέπει να δέχεται κάρτες και άρα οφείλει να έχει τερματικό αποδοχής καρτών και να προωθεί αυτές τις συναλλαγές προς τους πελάτες της.
Γενικά σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο κύκλος εργασιών των ηλεκτρονικών πληρωμών στη χώρα θ’ ανέλθει στα 17 δις ευρώ από 11,5 δις το 2015 αντίστοιχα, ενώ ο αριθμός των POS θα κυμανθεί σε πάνω από 300.000 όταν το 2015 είχαμε 220.000 και ακόμα λιγότερα το 2014 περίπου 130.000.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια ανόδου της συγκεκριμένης αγοράς, γεγονός που σημαίνει ότι οι περισσότερες συναλλαγές μπορούν να καταγράφονται στα τερματικά και εν συνεχεία να ενημερώνουν το Υπουργείο Οικονομικών.
Για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει η διασύνδεση τόσο των ταμειακών μηχανών με την Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, καθώς και τα POS να είναι real time συνδεδεμένα, δίνοντας την δυνατότητα ηλεκτρονικά και αυτόματα την απόδοση του ΦΠΑ από τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις προς το Δημόσιο.
Δύο σημεία τα οποία ήταν και είναι κομβικά για την εξέλιξη των αγορών μέσω καρτών, είναι αφενός οι προμήθειες που χρεώνουν οι τράπεζες για τα POS καθώς και ο χρόνος απόκτησης και εξυπηρέτησης.
Είναι θετικό ότι και οι δύο αυτοί παράγοντες, δείχνουν ορατά σημάδια βελτίωσης, καθώς φαίνεται ήδη ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών να λειτουργεί στην κατεύθυνση της μείωσης των προμηθειών έτσι ώστε να γίνουν πιο ελκυστικά τα τερματικά στους εμπόρους.
Επίσης ο χρόνος απόκτησης από τον επαγγελματία διαρκώς μειώνεται από τον μέσο όρο των 15 ημερών που ίσχυε μέχρι πρόσφατα με αποτέλεσμα να λανσάρονται σταδιακά και υπηρεσίες απ’ευθείας απόκτησης του μηχανήματος με την επίσκεψη σε κατάστημα, που σημαίνει την άμεση έναρξη του εμπορίου με ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Η Ελλάδα έχει μια σημαντική ευκαιρία μέσω του ψηφιακού χρήματος να ελέγξει καλύτερα τα δημοσιονομικά της.
Εκτός αυτού, ο τύπος του τερματικού, ασύρματο ή μη καθώς και η επιλογή αγοράς ή μίσθωσης είναι πλέον βασικές επιλογές από έναν επαγγελματία της αγοράς, που οδηγεί και σε προνομιακή τιμολόγηση και άρα διευρύνει τις πιθανότητες εκπτώσεων προς τον τελικό καταναλωτή.
Η ουσία όμως των παραπάνω είναι τα κίνητρα που οφείλουν να συνυπάρχουν για να ενισχυθούν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο πρέπει να κινηθεί τάχιστα, ώστε αφενός να συνδεθεί το ύψος των συναλλαγών με κάρτες με το αφορολόγητο, αλλά και να υπάρχουν σημαντικές εκπτώσεις στον φόρο στο τέλος κάθε οικονομικού έτους. Εναλλακτικά, μέσω της Γενικής Γραμματείας, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια εφαρμογή όπου ο κάθε φορολογούμενος να παρακολουθεί συγκεντρωτικά ανά μήνα όλες τις συναλλαγές του απ’όλες τις κάρτες που διαθέτει και να επιλέγει συγκεκριμένες εκπτώσεις μέσα στη χρονιά σε αγαθά και υπηρεσίες που θ’αναγνωρίζονται αυτόματα από τα POS σε συνεργασία με τις τράπεζες.
Στόχος είναι, η συνεχής επιδίωξη του καταναλωτικού κοινού της χρήσης χρεωστικών και πιστωτικών καρτών, που θα δημιουργήσει ταχύτητα στις πληρωμές, ασφάλεια στις συναλλαγές, πάταξη της φοροδιαφυγής αλλά και καλύτερες ταμειακές ροές για τις επιχειρήσεις με ταυτόχρονη εισροή ρευστότητας.
Ένα σημαντικό μέτρο που θα ενισχύσει αυτή τη λογική είναι η δυνατότητα χρήσης POS και από εμπόρους που βρίσκονται στον Τειρεσία, λόγω της οικονομικής κρίσης και των οφειλών τους σε δημόσιο, τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία.
Αν το παραπάνω μέτρο εφαρμοστεί προσεκτικά, τότε θα ξεκλειδώσει μια δυναμική στην οικονομία όπου επιχειρήσεις που βρίσκονται στον φαύλο κύκλο ζημιών και χρέους, θα μπορούν σταδιακά μέσω της αυξημένης ζήτησης ν΄ανακάμψουν.
Είναι ενδεικτικό της αγοράς των καρτών, που σημαίνει και μείωση της εξάρτησης από δανεισμό, ότι το 2015 η χρήση χρεωστικών καρτών ξεπέρασε για πρώτη φορά την χρήση πιστωτικών καρτών, μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί. Μάλιστα οι χρεωστικές κάρτες το 2015 οδήγησαν σε αύξηση τζίρου κατά 83% και σε αντίστοιχο όγκο συναλλαγών μεγαλύτερο κατά 85% συγκριτικά με το 2014. Αυτό επί της ουσίας σημαίνει την δημιουργία μιας κουλτούρας συναλλαγών που οφείλει η κυβέρνηση να ενισχύσει πέραν της ανάγκης πίστωσης και δανεισμού που προκύπτει από την έλλειψη ρευστότητας της οικονομίας.
Αυτή τη στιγμή η χρήση καρτών όλων των τύπων, ως η μοναδική παρενέργεια των capital controls που μπορεί να δώσει ώθηση στην οικονομία, ανέρχεται περίπου στο 10% των συνολικών πληρωμών, παρόλο που ανά μέσο όρο η Ελλάδα υπολείπεται ακόμα του αντίστοιχου μέσου όρου στην ΕΕ.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Ελλάδα έχει μια σημαντική ευκαιρία μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών και του ψηφιακού χρήματος γενικότερα, να ελέγξει καλύτερα τα δημοσιονομικά της και να πατάξει την φοροδιαφυγή ιδίως εκεί όπου οι έλεγχοι δεν γίνονται ή είναι ανεπαρκείς.
Μάλιστα μελέτες έχουν δείξει, ότι ο πολλαπλασιαστής ιδιωτικής κατανάλωσης καθώς και ο αντίστοιχος των δημοσίων φορολογικών εσόδων είναι θετικός και μεγαλύτερος της μονάδας, σε οποιαδήποτε μείωση ή ελέγχου των συναλλαγών της παραοικονομίας.
Να θυμίσουμε ότι στη χώρα μας, οι συναλλαγές εκτός συστήματος ανέρχονται στα 40 δις ευρώ ποσό δυσθεώρητο για μια μη ανταγωνιστική οικονομία όπως η ελληνική.
Άρα λοιπόν, μία μείωση πάνω από 10% ετησίως των παράνομων συναλλαγών, με χρήση πλαστικού χρήματος, μπορεί να οδηγήσει σε έσοδα πάνω από 1 δις ευρώ ετησίως τόσο στην άμεση όσο και στην έμμεση φορολογία.
Παρά βέβαια την παραπάνω ανάλυση και τις θετικές συνέπειες της χρήσης καρτών, χρειάζεται επίμονη από την κυβέρνηση στην θέσπιση αφενός φορολογικών κινήτρων και αφετέρου ενός σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος σε όλο το εύρος της φορολογικής βάσης ώστε να μην έχουμε το γνωστό φαινόμενο της εκτόπισης του ιδιωτικού τομέα (crowding-out) με αποτέλεσμα την συνέχιση της διόγκωσης των ελλειμμάτων.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Joan Miro (1893 –1983), The flight of the dragonfly in front of the sun