Ε ι σ α γ ω γ ι κ ά: Βρισκόμαστε στο 1947 και ο Τσώρτσιλ αποφασίζει να αποσυρθεί από την εποπτεία της Ελλάδας, δίνοντας την σκυτάλη στις ΗΠΑ και στον Πρόεδρο Τρούμαν. Ο τελευταίος συστήνει επιτροπή ανωτάτου επιπέδου υπό την ονομασία Αποστολή Οικονομικής Έρευνας και επικεφαλής της oρίζει τον διακεκριμένο δικηγόρο Πωλ Πόρτερ. Στην ουσία αυτή θα ενεχείριζε στην ηγεσία των ΗΠΑ εκθέσεις και πορίσματα, που θα περιέγραφαν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση της Ελλάδας.
Θ έ μ α: Στο συλλογικό έργο « Η Ελλάδα 1936-1949» σε επιμέλεια Χ. Φλάϊσερ από τις εκδ. Καστανιώτη, στο κείμενο του καθ. Γ. Σταθάκη, βρήκα τις παρακάτω ερμηνευτικές υποσημειώσεις σχετικά με τις αναφορές Πόρτερ, τις οποίες και παραθέτω αυτούσιες σε πιστή αντιγραφή:
Η λειτουργία, τέλος, των κρατικών φορέων και οργανισμών περιγράφεται ως πλήρως αναποτελεσματική.
1. «Στο απόρρητο κεφάλαιο των συμπερασμάτων της έκθεσης ασκείται έντονη κριτική στις νοοτροπίες και πρακτικές των συντηρητικών πολιτικών δυνάμεων ,των επιχειρηματικών κύκλων και των κρατικών φορέων. Στις πρώτες η έκθεση αποδίδει αντιδημοκρατικές προθέσεις και νοοτροπίες. Οι πολιτικοί εμφανίζονται να ενδιαφέρονται περισσότερο για τον ιδιωτικό τους πλουτισμό παρά για την εκτέλεση των δημοσίων καθηκόντων τους. Στους επιχειρηματικούς κύκλους αποδίδεται προκλητική κοινωνική αναλγησία και αποκλειστική ενασχόληση με την κερδοσκοπία και την πολυτελή κατανάλωση. Η λειτουργία, τέλος, των κρατικών φορέων και οργανισμών περιγράφεται ως πλήρως αναποτελεσματική, υποκείμενη σε κομματικό έλεγχο και με εκτεταμένα φαινόμενα διαφθοράς. (βλ. Ρorter Report, Summary and recommendations, ibid).»
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα όπου όλα γίνονται χωρίς πρόγραμμα.
2. Oπως έγραφε ένα μέλος της επιτροπής Πόρτερ στην ιδιωτική του αλληλογραφία « Η Ελλάδα είναι η πιο παράξενη χώρα στον κόσμο. […] Είναι η μόνη χώρα όπου το βάρος των καταστροφών που έχουν γίνει μεταφέρεται στους ώμους αυτών, που είναι οικονομικά φτωχοί, ενώ η οικονομική ολιγαρχία παραμένει δίχως καμμιά επιβάρυνση. Η μόνη γη που δεν έχει συνείδηση των προβλημάτων της, ούτε σκέφτεται γι’ αυτά. Η μόνη χώρα στην Ευρώπη, που δείχνει μια καθαρά αποικιακή κουλτούρα, έτσι που μία άβυσσος διαχωρίζει την μεγάλη μάζα των ανθρώπων από μια προνομιούχα μειοψηφία. Η μόνη χώρα όπου όλα γίνονται χωρίς πρόγραμμα και όπου το κοινό συμφέρον δεν υπολογίζεται » (απόσπασμα από το ημερολόγιο μέλους της επιτροπής Πόρτερ, δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ στις 23/01/1947).
Σ χ ό λ ι α: Η έκθεση Πόρτερ, με ελάχιστες προσθαφαιρέσεις και με σημερινές ημεροχρονολογίες, διατηρεί μια διαχρονική επικαιρότητα. Δυστυχώς, αυτό που ονομάζουμε παθογένεια του συνολικού υπαρξιακού ιστού της χώρας, είναι σχεδόν απαράλλαχτο για δεκαετίες. Συμπυκνώνεται, τότε και τώρα, σε έναν διαρκώς εξαπλούμενο και αυτοτροφοδοτούμενο γενικευμένο παρασιτισμό.
Η παθογένεια του συνολικού υπαρξιακού ιστού της χώρας, είναι σχεδόν απαράλλαχτο για δεκαετίες.
Όμως, άλλαξαν και κάμποσες καταστάσεις προς το καλύτερο – παρά τη σημερινή κρίση-, με πρώτη και καλύτερη την ένταξή μας στον Ευρωπαϊκό ιστό. Μπορεί τώρα να μη μας λέει κάτι, αύριο –μετά την κρίση –θα μας πει πολλά. Διορατικοί πολιτικοί φρόντισαν έργω και (ή) λόγω για την ένταξη αυτή και τις συνακόλουθες δράσεις μας εντός της Ευρώπης. Παλιότερα και σήμερα υπάρχει και μια άλλη Ελλάδα. Είναι οι πολλοί έντιμοι φορολογούμενοι παρά τις πικρίες για τις φορομπηχτικές αδικίες, εκατοντάδες επιχειρηματίες στο χώρο της εφαρμοσμένης γνώσης και της καινοτομίας που πασχίζουν για την διατήρηση θέσεων εργασίας και την ανέλιξή τους στο επιχειρείν, δεκάδες που στοχάζονται και ανασχεδιάζουν ένα μέλλον χωρίς παρασιτισμό και αγκυλώσεις.
Υπάρχει μια δεύτερη ζωή της Ελλάδας, υγιής αλλά κρυμμένη, δημιουργική αλλά σεμνή τόσο που σχεδόν να μην φαίνεται σε αντίθεση με την παθογενή και επηρμένη άλλη Ελλάδα του φαίνεσθαι. Μια ζωή, δυο ζωές για μια χώρα που προχωρά κουβαλώντας, σαν τη μολυβένια σφαίρα του παλιού φυλακισμένου, τις προ-πολιτικές καθηλώσεις της, όσο κι αν ενηλικιώνεται. Η νέα αφήγηση, που ίσως υπερβαίνει ετούτη την παραγωγική φουρνιά, δεν μπορεί παρά να είναι η αποκαθήλωση της πρώτης ζωής και η ανώδυνη ενσωμάτωσή της, αφοπλισμένης πια στην άλλη, τη δημιουργική αλλά, ακόμα, κρυμμένη.
Υ.Γ. Τα δύο τρίτα της επικεφαλίδας είναι από τον τίτλο ενός παλιότερου έξοχου βιβλίου του Ν. Θέμελη, που λέγονταν «Μια ζωή, δυο ζωές»
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Giorgio de Chirico (1888 – 1978), Archaeologists, and dreams of the ancient past.