Κυρίες και Κύριοι,
Φίλες και Φίλοι,
Βρισκόμαστε στο τέταρτο κατά σειρά συνέδριο που πραγματοποιεί ο «Κύκλος Ιδεών» και όπως πάντα το θέμα του βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας.
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον πρόεδρο κ. Ευάγγελο Βενιζέλο για την πρόσκληση που μου απηύθυνε προκειμένου να είμαι ο κεντρικός ομιλητής του συνεδρίου. Είναι μεγάλη τιμή για εμένα.
Το Συνέδριο έχει τίτλο «Η Ελλάδα Μετά» και εξειδικεύεται στο «Μετά (;) την Πανδημία». Θα ήθελα να κάνω δύο εισαγωγικές παρατηρήσεις:
Συνήθως αγαπητοί φίλοι, στα συνέδρια επιχειρούμε να βρούμε τους πιο πρακτικούς και σύντομους τρόπους για να περάσουμε από την θεωρία στην πράξη. Η πανδημία του κορωνοϊού, μας έχει ήδη αναγκάσει να αλλάξουμε στάση. Δεν υπάρχει πια η πολυτέλεια του χρόνου για να δούμε τα πράγματα από απόσταση. Ενεργούμε και λαμβάνουμε μέτρα, ενώ συγχρόνως προσπαθούμε να καθορίζουμε πολιτικές χωρίς να έχουμε την χρονική άνεση ώστε προηγουμένως να τις αξιολογήσουμε.
Επίσης, είναι πολύ παρακινδυνευμένο κατά τη γνώμη μου να μιλάμε σαν να έχουμε αφήσει πίσω μας την πανδημία και να θεωρούμε ότι είμαστε σε θέση να μπορούμε να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα. Τα γεγονότα δείχνουν άλλα! Διανύουμε, ένα δεύτερο, πολύ ισχυρό κύμα, ενώ ακόμα δεν έχουμε εμβόλιο. Δεν ξέρουμε πως θα εξελιχθούν τα πράγματα, και πότε θα είμαστε σε θέση να βγάλουμε τελικά συμπεράσματα.
Ήρθε η ώρα να θέσουμε το ερώτημα: να αναρωτηθούμε παράλληλα, αν το η «Ελλάδα Μετά», τελεί σε ευθεία συνάρτηση με τον «Κόσμο Μετά».
Ωστόσο, θεωρώ ότι πράγματι το πρώτο κύμα πανδημίας, το οποίο μας οδήγησε σε μία πρωτόγνωρη και αναπάντεχη κατάσταση, με πολυεπίπεδες επιπτώσεις, μας δίνει τι δικαίωμα να βγάλουμε κάποια βασικά συμπεράσματα:
Καταρχάς, η πρωτοφανής υγειονομική κρίση σε σχέση πάντα με την επόμενη ημέρα στην Πατρίδα μας, δημιουργεί ένα τρίπτυχο, ένα πλαίσιο, που προσδιορίζεται από τρεις παραμέτρους: 1. Την υγεία λόγω της πανδημίας, 2. την εξωτερική πολιτική λόγω της επιβουλής εξ Ανατολών και 3. την οικονομία, η οποία επηρεάζεται και από τις συνέπειες της πανδημίας, αλλά και της γεωπολιτικής αστάθειας στη περιοχή μας.
Αν θέλουμε να θέσουμε γερές βάσεις για ένα καλύτερο αύριο για την Ελλάδα, αν θέλουμε να διαγράψουμε το όποιο ερωτηματικό, είναι απαραίτητο οι τρεις αυτοί άξονες να αντιμετωπιστούν ισορροπημένα. Γι αυτό και όπως παρακολουθούμε όλοι τις τελευταίες ημέρες, το μίγμα της κυβερνητικής πολιτικής κατατείνει στην εδραίωση και ενίσχυση της αξιοπιστίας στην οικονομία και την εμπέδωση στη διεθνή κοινότητα της χώρας μας ως παράγοντα ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μεσογείου.
Ήρθε λοιπόν η ώρα να θέσουμε το ερώτημα: να αναρωτηθούμε παράλληλα, αν το η «Ελλάδα Μετά», τελεί σε ευθεία συνάρτηση με τον «Κόσμο Μετά». Άραγε είναι δυνατόν η Ελλάδα να χαράξει μία αυτόνομη ρότα μέσα σε ένα κόσμο που χαράζει διαφορετική πορεία; Είναι ξεκάθαρο ότι μία αυτόνομη και ανεξάρτητη πορεία από το παγκόσμιο γίγνεσθαι δεν είναι ούτε σοφή ούτε και εφικτή. Πρέπει να διερευνήσουμε τη θέση της Ελλάδας σε έναν κόσμο που συνέχεια εξελίσσεται.
Με τα δεδομένα αυτά, έχει ιδιαίτερη σημασία να ξεχωρίσουμε τι είναι αυτό που θέλουμε από την επόμενη ημέρα, και τι είναι αυτό που μπορούμε να έχουμε. Οφείλουμε ακόμη να εξετάσουμε ποιες ήταν οι συνέπειες από τα μέχρι σήμερα γεγονότα.
Πρώτα από όλα, το αυτονόητο. Η Ελλάδα, ανήκει τελεσίδικα στη Δύση. Δεν υπάρχει άλλη οδός προς το μέλλον της στις διεθνείς συμμαχίες. Με τις τελευταίες εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική, την τουρκική απειλητικότητα και την στρατηγική του Τούρκου Προέδρου ωθούμεθα ακόμα περισσότερο προς της Δύση.
Γι αυτό εκτιμώ ότι το κύριο στοιχείο που θα διακρίνει την επόμενη ημέρα της Ελλάδας, είναι η ακόμη μεγαλύτερη και πιο ουσιαστική σύνδεση της χώρας με την Ευρώπη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Δύση. Αυτό είναι ένα σημαντικό κεκτημένο από την επιτυχή αντιμετώπιση των κρίσεων σε υγεία, εξωτερική πολιτική και οικονομία.
Αν μέχρι τώρα υπήρχε η οποιαδήποτε απορία ή ένσταση για το που ανήκει η Ελλάδα, τώρα πλέον δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Για εμένα απαντήθηκε πλέον οριστικά το «ρητορικό», αν θέλετε, ερώτημα. Είναι αδιαμφισβήτητη η θέση της χώρας στη Δύση και την Ευρώπη.
Στο βιβλίο του: «Μετασχηματισμός του κράτους και της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» ο κ. Βενιζέλος παρατηρεί ότι το γεγονός ότι είσαι ισότιμος εταίρος νομικά, δεν σε κάνει και ισοδύναμο εταίρο στην πράξη. Άλλο η θεσμική και άλλο η πραγματική ισοτιμία. Πιστεύω ότι το φαινόμενο της πανδημίας επηρέασε ώστε να μεταβληθεί θετικά η πραγματική ισοτιμία μεταξύ των Ευρωπαϊκών κρατών και ειδικότερα της Χώρας μας. Θα δώσω μερικά παραδείγματα. Το γεγονός ότι πλέον η Ευρώπη παραγγέλνει εμβόλια και τα κατανέμει ισότιμα αναλόγως πληθυσμού σε τοποθετεί ως ισοδύναμο εταίρο στην πράξη. Το γεγονός ότι η Ευρώπη δανείζεται πλέον ως Ευρώπη συνολικά, επιβεβαιώνει την ισοδυναμία σου. Αποτελεί τεράστιο άλμα. Άλλωστε, διαφαίνεται το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν και άλλες κοινές πολιτικές στην συνέχεια της πανδημίας που θα κινούνται προς την αυτή κατεύθυνση.
Επίσης, είναι σημαντικό ότι στην πρώτη της ομιλία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την Κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στήριξε δημόσια την Ελλάδα και την Κύπρο στο θέμα των ελληνοτουρκικών προκλήσεων, και υποσχέθηκε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Αλλά είναι επίσης πολύ σημαντικό ότι μίλησε για μια ισχυρότερη Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας.
Το συμπέρασμα μου είναι ότι, μετά την εκδήλωση της πανδημίας η Ελλάδα είναι σαφώς πιο ισοδύναμος και πιο αναμεμειγμένος εταίρος στο ευρωπαϊκό παιχνίδι και στις διεθνείς συμμαχίες. Και ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση παίζουν με αποφασιστικότητα και με επιτυχία το παιχνίδι αυτό.
Άλλο βέβαια είναι το ζήτημα τι πορεία θα ακολουθήσει η Ευρώπη. Ζήτημα που δεν θα εξετάσουμε τώρα.
Κυρίες και Κύριοι,
Ο κορωνοϊός βρήκε την Ελλάδα να κάνει τα πρώτα της σοβαρά βήματα προς την οικονομική ανάπτυξη μετά από μία ιδιαίτερα δύσκολη και επίπονη δεκαετία, στη διάρκεια της οποίας, η πολιτική αστάθεια και η κοινωνική αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα οδήγησε ένα σημαντικό ποσοστό του παραγωγικού μέρους του ελληνικού πληθυσμού να μετοικήσει στο εξωτερικό (το γνωστό και ως brain drain).
Η χώρα, επί κυβερνήσεως Κυριάκου Μητσοτάκη επέδειξε σταθερότητα και πίστη σε μία νέα πολιτική και, απέδειξε με επιτυχία στις διεθνείς αγορές την αλλαγή πλεύσης.
Μέχρι την εμφάνιση της πανδημίας όλοι στην Ευρώπη έβλεπαν ότι στην Ελλάδα γίνεται μια συστηματική προσπάθεια ανάταξης της οικονομίας. Μετά την αντιμετώπιση του πρώτου κύματος της πανδημίας γίναμε το παράδειγμα προς μίμηση. Αυτή η εικόνα αξιοπιστίας είναι η καλύτερη εγγύηση για τη Χώρα μας. Είναι η εικόνα ενός υπεύθυνου Πρωθυπουργού και μιας υπεύθυνης Κυβέρνησης που αντιμετωπίζει με σχέδιο το μέλλον της χώρας.
Πέραν αυτών, η αντιμετώπιση της πανδημίας, η δυναμική εξωτερική πολιτική, η ανάταξη της εθνικής οικονομίας και η αλλαγή του status της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή και διεθνή σκηνή, έθεσε τα θεμέλια για τους πολιτικούς του μέλλοντος για το πώς θα προσεγγίζουν το δυτικό κόσμο και το διεθνές σύστημα. Αυτή είναι η επόμενη ημέρα στην πολιτική του τόπου μας, για το καλό της κοινωνίας και της οικονομίας. Αυτό είναι ένα κέρδος που μας αφήνουν οι κρίσεις που βιώσαμε. Ο τρόπος που ένας πρωθυπουργός διαπραγματεύεται και πολιτεύεται έχει μεγάλη σημασία. Και ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέβασε τον πήχη πολύ ψηλά.
Το μέλλον της Χώρας, με την Ελλάδα αναπόσπαστο μέλος του Δυτικού κόσμου, προδιαγράφεται πολλά υποσχόμενο, γεμάτο ευκαιρίες για δημιουργία.
Κυρίες και Κύριοι,
Αν βγάζουμε ένα πρώτο, θεμελιώδες όμως, συμπέρασμα από τις κρίσεις των τελευταίων ετών είναι ότι οι σύγχρονες απειλές είναι πολυεπίπεδες κι αφορούν τους πάντες, από τα κράτη -ανεξαρτήτως της ισχύος τους - μέχρι τους θεσμούς, τις επιχειρήσεις, αλλά και τα μεμονωμένα άτομα. Ο κόσμος μας βρίσκεται σε μετάβαση, πράγμα που σημαίνει ότι βεβαιότητες που μας συνόδευαν τα προηγούμενα χρόνια αναθεωρούνται, με γοργό ρυθμό.
Μια πρώτη αίσθηση του αύριο και του ρόλου της χώρας μας στην μετά πανδημία εποχή, είναι ότι οι Έλληνες πλέον γινόμαστε πιο συνειδητοί Ευρωπαίοι, μεταβάλλοντας το επίπεδο της καθημερινής μας ζωής και των απαιτήσεων που έχουμε από τους εαυτούς μας και τις συνήθειες μας, προσαρμόζοντάς τον στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Τις περισσότερες φορές ενσυνείδητα, επειδή το καταλαβαίνουμε, άλλες επειδή μας επιβάλλεται εκ των πραγμάτων.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα υπεύθυνης συμπεριφοράς πολιτών είναι η εκτεταμένη και σωστή χρήση των μασκών προστασίας από τα νέα παιδιά στα σχολεία μας. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις που καταγράφηκαν επιβεβαιώνουν τη συνεπή συμπεριφορά του συνόλου.
Και με όπλο τη συνειδητά ευρωπαϊκή νοοτροπία που κατακτούμε σταδιακά μέσα από τη δοκιμασία, βάζουμε τα θεμέλια για την ανοικοδόμηση του αύριο της ελληνικής πραγματικότητας. Η συμμόρφωση σε ένα συμπαγές και δίκαιο νομοθετικό πλαίσιο, η υιοθέτηση αρχών και κανόνων και ο συγχρονισμός με το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι είναι πια κατάκτηση και μια ουσιαστική εξέλιξη.
Στο μέτωπο της Οικονομίας τώρα:
Για σειρά ετών η απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, παρ’ ότι αναγνωρίζαμε τη σημαντικότητά τους, δεν γινόταν στον μέγιστο βαθμό. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος των διαθέσιμων πόρων έμενε ανεκμετάλλευτο ή και σε αρκετές περιπτώσεις χανόταν.
Η κρισιμότητα των ημερών που ζούμε έχει αναδείξει το Ταμείο Ανάκαμψης ως το βασικό εργαλείο για την επιβίωση της ελληνικής οικονομίας σε πρώτη φάση και την αναδιάρθρωσή της σε δεύτερη. Η απορρόφηση των 32 δισ. ευρώ αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα της Κυβέρνησης. Αποτελεί ένα καθοριστικό στοίχημα. Η απορρόφηση των χρημάτων έχει άλλωστε σχεδιασθεί να γίνει μαζί με τις πρέπουσες μεταρρυθμίσεις που για το λόγο αυτό πρέπει να βασίζονται σε σωστό σχεδιασμό.
Στον τομέα της οικονομίας, μας δίνεται λοιπόν η ευκαιρία να δούμε με μία νέα ματιά τις δυνατότητες της χώρας.
Ο τουρισμός αποτελεί την ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας. Η φυσική ομορφιά, ο βαθύς ιστορικός πλούτος, η ζεστή και φιλόξενη φύση των Ελλήνων είναι στοιχεία που πάντα θα αποτελούν πόλο έλξης.
Ασφαλώς, θα πρέπει να θωρακίσουμε την ασφάλεια των επισκεπτών και να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για ένα μέλλον διαφορετικό όπου οι τουριστικές επιχειρήσεις θα τηρούν υγειονομικά κριτήρια νέου τύπου.
Όμως, η υγειονομική κρίση μας έδειξε ότι πρέπει να εξετάσουμε εναλλακτικές εισροές εσόδων και να εκμεταλλευτούμε τις σημερινές συγκυρίες έτσι ώστε να μην εξαρτάται η οικονομία της χώρας σε τόσο μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό.
Θα πρέπει να δοθούν τα σωστά κίνητρα και να ληφθούν οι σωστές πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη τόσο του πρωτογενούς τομέα, όσο και της βιομηχανίας.
Γιατί μαζί με τη μάχη του τουρισμού, η Ελλάδα θα πρέπει να κερδίσει και τη μάχη της επόμενης ημέρας. Τη μάχη της ανόρθωσης της οικονομίας, της αποκατάστασης των μεγεθών του ΑΕΠ στα προ της πανδημίας επίπεδα και της επαναφοράς της χώρας σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης. Ήδη η ελληνική Κυβέρνηση κινείται προς αυτή την κατεύθυνση, σχεδιάζοντας την επόμενη ημέρα με όλους τους επιχειρηματικούς φορείς της χώρας.
Τεχνολογία, Έρευνα, Τεχνητή Νοημοσύνη, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, Πράσινη Ανάπτυξη είναι τομείς που θα χαράξουν την πορεία του πλανήτη στον αιώνα που διανύουμε και έχουμε τη δυνατότητα να βρεθούμε στο επίκεντρο αυτού του νέου κύματος.
Πολλοί Έλληνες και Ελληνίδες, που την τελευταία δεκαετία έγιναν κάτοικοι του εξωτερικού αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο, βρέθηκαν το τελευταίο τετράμηνο στην Ελλάδα εκμεταλλευόμενοι τη δυνατότητα που προσφέρει η τηλεργασία να εργάζονται από το σπίτι. Είναι στο χέρι μας να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο ανάπτυξης και ασφάλειας, έτσι ώστε να παραμείνουν εντός ελληνικών συνόρων και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ελληνικές εταιρείες. Οφείλουμε, γι’ αυτό να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες υποδομές και είναι κάτι που η σημερινή κυβέρνηση ήδη προσπαθεί με γοργά βήματα.
Η Ελλάδα έχει τις δυνατότητες και το ανθρώπινο δυναμικό ώστε να αποτελέσει μία από τις κορυφαίες Ευρωπαϊκές χώρες στην έρευνα και την ανάπτυξη, στοιχείο αποφασιστικής σημασίας στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση.
Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις πρώτες θέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στον στρατηγικό τομέα έρευνας και ανάπτυξης στις τεχνολογίες των υπερυπολογιστών και των μεγάλων κέντρων δεδομένων, κατέχοντας την έβδομη από πλευράς προϋπολογισμού θέση μεταξύ των εταίρων στο μεγάλο εγχείρημα του Ευρωπαϊκού Επεξεργαστή. Ένα πρότζεκτ στρατηγικής σημασίας για την τεχνολογική ανεξαρτησία και πρωτοπορία της Ευρώπης.
Κυρίες και Κύριοι,
Αισθάνομαι ότι το μέλλον της Χώρας, με την Ελλάδα αναπόσπαστο μέλος του Δυτικού κόσμου, προδιαγράφεται πολλά υποσχόμενο, γεμάτο ευκαιρίες για δημιουργία. Ο τρόπος με τον οποίο η χώρα και όλοι οι Έλληνες, πολεμούμε αόρατους και ορατούς εχθρούς, κερδίζοντας τη διεθνή αναγνώριση και τον παγκόσμιο σεβασμό δημιουργεί μια παρακαταθήκη. Πάνω σε αυτή την παρακαταθήκη και στην προστιθέμενη αξία που αυτή προσέδωσε στο brand name της Ελλάδας, η ελληνική κυβέρνηση σχεδιάζει την επόμενη μέρα για τη χώρα.
Οι σημερινές συγκυρίες, πέρα από τα προβλήματα που δημιούργησαν ή και ακόμη δημιουργούν, μας δίνουν και μία μεγάλη ευκαιρία. Την ευκαιρία να θεμελιώσουμε πάνω σε γερές βάσεις το μέλλον της χώρας μας.
Είναι καθήκον μας να μεταρρυθμίσουμε το Κράτος και να επιτρέψουμε στις νεότερες γενιές να βρουν το κατάλληλο πλαίσιο για να ανθίσουν και να διαπρέψουν. Γίνονται τα πρώτα αποφασιστικά βήματα.
Η καταπολέμηση σοβαρών προβλημάτων, όπως η γραφειοκρατία και η αδυναμία συνεργασίας με κρατικούς φορείς, έχει ήδη αρχίσει να πραγματοποιείται. Θέλουμε μία σύγχρονη και αποτελεσματική Δικαιοσύνη που θα δίνει επίκαιρες λύσεις στα ζητήματα που της τίθενται.
Η Κυβέρνηση έχει επίσης, με προσωπική δέσμευση του Πρωθυπουργού, ταχθεί στον αγώνα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η απολιγνιτοποίηση της ενέργειας και η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι σημαντικά βήματα σε αυτήν την κατεύθυνση.
Παράλληλά, η γεωγραφική θέση της χώρας μας, επιβάλλει και τον θωρακισμό της. Οι ένοπλες δυνάμεις πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένες και εκπαιδευμένες. Πρέπει να αποκτήσουμε εγχώρια πολεμική βιομηχανία.
Τέλος και πολύ σημαντικό είναι το ότι πρέπει να νικήσουμε τη μάχη της κοινωνικής ανισότητας. Ιδιαίτερα στη νέα πραγματικότητα της πανδημίας. Να εξαλείψουμε ή τουλάχιστον να μειώσουμε την κοινωνική αδικία και να ενισχύσουμε την κοινωνική αλληλεγγύη. Η κοινωνική ανισότητα δεν αντιμετωπίζεται με παροχές και επιδόματα. Χρειάζεται ένα πλέγμα επαναστατικών αποφάσεων υπέρ των πολιτών, έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να αναπτύξει στις δυνατότητες του και να γίνει η καλύτερη εκδοχή του εαυτού του.
Μια χώρα μπορεί να πάει μπροστά μόνο όταν επενδύει στο ανθρώπινο δυναμικό της και οι πολίτες της την εμπιστεύονται !
Μετά (;) την Πανδημία λοιπόν, αν και είναι αβέβαιο τόσο το πότε θα εισέλθουμε στην εποχή μετά τον κορωναϊό, όσο και ποιο θα είναι τότε το τοπίο της χώρας και του κόσμου. Βέβαιο είναι όμως ότι μόνο μέσα από τη συνεργασία και την αλληλεγγύη θα μπορέσουμε να βγούμε νικητές. Τα πράγματα δεν θα είναι ποτέ όπως πριν, αυτό μας δίνει την ευκαιρία και την δυνατότητα να οικοδομήσουμε ένα μέλλον όπως εμείς το έχουμε ονειρευθεί!
Κυρίες και Κύριοι, φίλες και φίλοι, αγαπητέ μου πρόεδρε κ. Βενιζέλο εύχομαι καλή επιτυχία στο ετήσιο συνέδριό σας, τις εργασίες του οποίου θα παρακολουθήσω με προσοχή.
Σας ευχαριστώ πολύ.
*Ομιλία του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, κ Π. Πικραμμένου στο Συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, "Η Ελλάδα Μετά IV: Μετά (; ) την πανδημία" που πραγματοποιήθηκε στις 21-23.9.2020. Αναλυτικά εδώ: https://ekyklos.gr/21-23-septemvriou-2020-i-ellada-meta-iv-meta-tin-pandimia.html
Η Ελλάδα Μετά : Ομιλία Π. Πικραμμένου from Evangelos Venizelos on Vimeo.
Κύκλος ΙΙΙ: Οι θεσμικές προϋποθέσεις του εκσυγχρονισμού του κράτους και της ανάκαμψης της οικονομίας from Evangelos Venizelos on Vimeo.