Τα κοινωνικά κινήματα αναφύονται κατεξοχήν σε περιόδους μεγάλων κοινωνικών μεταβολών και διεργασιών. Διακατέχονται από έντονο αυθορμητισμό, ενώ η οργάνωση τους αποτελεί επόμενο στάδιο της εξέλιξης τους. Συνήθως εκκινούν από μια κεντρική ιδέα αντίστασης, ή εναντίωσης και αμφισβήτησης σε κοινωνικό-πολιτικά φαινόμενα και καταστάσεις, ενώ άλλοτε έχουν τον χαρακτήρα της διεκδίκησης αιτημάτων, δικαιωμάτων και επιλογών, που επηρεάζουν την καθημερινότητα και το μέλλον της κοινωνίας των πολιτών.
Η διάρκεια και η έντασή τους, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη μαζικότητα, τη δομή και τη σπουδαιότητα της πολιτικής διακύβευσης τη δεδομένη χρονική στιγμή που εκδηλώνεται και λαμβάνει χώρα. Οι πολιτικές πεποιθήσεις, οι ιδεολογίες αλλά και τα πολιτικά κόμματα, ποτέ δεν ήταν αμέτοχα σε αυτή τη διαδικασία, το αντίθετο. Είναι πολλά τα παραδείγματα χειραγώγησης και οικειοποίησης τέτοιων μορφών έκφρασης από την πλευρά των κομματικών μηχανισμών. Από το εργατικό κίνημα, που ένα μεγάλο τμήμα του, «εκφυλίστηκε» και μετατράπηκε σε συντεχνιακό μηχανισμό των εργατοπατέρων, για να παρακμάσει εντελώς αργότερα τα χρόνια της οικονομικής και κοινωνικής ευμάρειας, ενώ ένα κομμάτι του παρέμεινε μέχρι τις μέρες μας γνήσια διεκδικητικό για τα εργασιακά δικαιώματα, υπό την ιδεολογία όμως και την κομματική σημαία μιας συγκεκριμένης παράταξης που συνεχίζει έναν ασυμβίβαστο αγώνα ενάντια στην εξουσία των καπιταλιστών όπως διατείνεται.
Οι πολίτες με μια πρωτοφανή μαζικότητα στα social media συναντιούνται ειρηνικά, από τη δημοκρατική ανάγκη να πουν δημόσια, ότι η κυβέρνηση δεν είναι μόνη της.
Μέχρι τον Μάη του ’68 που για πολλούς, αφού επέτυχε να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά της γαλλικής κοινωνίας, μετεξελίχθηκε θεωρητικά και σε μεγάλο βαθμό ατόνησε. Η οικονομική κρίση που χτύπησε την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πολυπληθών εκδηλώσεων οργής και αγανάκτησης, ιδιαίτερα στις χώρες του Νότου. Δεν επρόκειτο για κοινωνικά κινήματα με τη μορφή που τα γνωρίσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά κυρίως για διαδηλώσεις που οργανώθηκαν μέσα από τα social media από αμάδες πολιτών που αντιδρούσαν με θυμό, απέναντι στα δύσκολα και πολλές φορές βιαία μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής, που τα κοινοβούλια των χωρών της Μεσογείου ήταν αναγκασμένα να ψηφίσουν υπό το φόβο της χρεοκοπίας και της ολοκληρωτικής οικονομικής καταστροφής. Πολλές φορές τα πράγματα σε αυτές τις μαζικές, είναι η αλήθεια συγκεντρώσεις εκτροχιάστηκαν και σε κάποιες περιπτώσεις, ο θυμός μετατράπηκε πρόσκαιρα σε τυφλό μίσος και μισαλλοδοξία εναντίον των "προδοτών’" πολιτικών, που είχαν πάψει να ακούνε τους λαούς και υπάκουαν μόνο στα κελεύσματα της Ένωσης για περικοπές και λιτότητα.
Στην Ελλάδα είναι πρόσφατες οι μνήμες από το κίνημα των αγανακτισμένων που εμφανίστηκαν και εξαφανίστηκαν σε ένα καλοκαίρι. Τις ογκώδης διαδηλώσεις των ελλήνων los indignados, στα χρόνια της κρίσης, αξιοποίησε o ΣΥΡΙΖΑ και οι πολιτικοί συγγενείς του οι ΑΝΕΛ με συγκυριακή, αλλά μοναδική μαεστρία, χειραγωγώντας το χαρακτήρα τους, για να αναρριχηθούν στην εξουσία. Σ’ αυτό δεν χωρά καμία αμφιβολία, αφού η προσπάθεια για να πάρουν εκείνες οι συνάξεις αγανάκτησης, αντιμνημονιακή και ανατρεπτική χροιά προς την τότε κυβέρνηση, ήταν διαρκής και συστηματική. Το πλήρωμα του χρόνου ήρθε, -βεβιασμένα μεν και με πολιτικό εκβιασμό,- αλλά ήρθε και ο ΣΥΡΙΖΑ κατέκτησε με τη λαϊκή ετυμηγορία την εξουσία, η ατζέντα των εξοργισμένων έπαψε να έχει λόγο ύπαρξης, καθώς αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά των προγραμματικών δεσμεύσεων του τότε αντιμνημονιακού κ. Αλέξη Τσίπρα. Η τελευταία φορά που κινητοποιήθηκε και χρησιμοποιήθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ αυτή η «θυμική αντιστασιακή» εφεδρεία, ήταν το καλοκαίρι του διχαστικού δημοψηφίσματος- παρωδία, προκειμένου να υπηρετήσει τον μεταλλαγμένο στόχο του επαναστάτη χωρίς αιτία πρωθυπουργού, ως επίδοξου δήθεν αναμορφωτή της συμβιβασμένης και πολιτικά «εκφυλισμένης» Ευρώπης.
Έκτοτε η κυβέρνηση εκπέμπει μόνο μηνύματα κοινωνικής ειρήνης, κατευνασμού και ανοχής, προκειμένου να συνεχίσει τις αέναες διαπραγματεύσεις της. Μπορεί η γενεσιουργός αιτία των «αγανακτισμένων’» της πλατείας, να μην έπαψε να υπάρχει μιας και τα μνημόνια δεν σχίσθηκαν, ούτε καταργήθηκαν με ένα νόμο και σε ένα άρθρο, τουναντίον, οι νέοι πολιτικοί άρχοντες που τότε ως αντιπολίτευση παρότρυναν σε ανατροπή, ψήφησαν τρίτο και τέταρτο μνημόνιο, όμως η κυβέρνηση είχε βρει τον τρόπο να εφαρμόζει μια ακραία μνημονιακή πολιτική, δίχως εμφανή κοινωνικό αντίλογο και έκρυθμες καταστάσεις σε δρόμους και πλατείες, όπως συνέβαινε παλαιότερα.
Προκαλεί λοιπόν μεγάλη εντύπωση σήμερα, η αντίδραση κάποιων που τότε πρωτοστατούσαν στα αντιστασιακά μετερίζια, απέναντι στο κάλεσμα φίλων και πολιτών για εκδήλωση στο Σύνταγμα στις 15 Ιουνίου με το σύνθημα #παραιτηθείτε να απευθύνεται στους κυβερνώντες. Από μερικούς, τα αίτια και οι στόχοι αυτής της εκδήλωσης, χρήζουν δεύτερης ανάγνωσης και σκέψης. Απαιτούν ενδελεχή αναζήτηση και δημοσιοποίηση των βιογραφικών και των πολιτικών φρονημάτων των διοργανωτών, με τρόπο που θυμίζει συνομωσιολογίες άλλων εποχών. Μα αλίμονο αν οι άνθρωποι δεν είχαν πολιτικές πεποιθήσεις και ανησυχίες.
Η κυβέρνηση δεν είναι μόνη της, να συνεχίζει να οδηγεί τη χώρα στη μετριότητα της πνευματικής, οικονομικής και κοινωνικής ισοπέδωσης.
Άλλωστε αιώνες τώρα, κάποιοι έκαναν την αρχή μέσα από μια ιδέα και στην πορεία ο κόσμος που την πλαισίωνε, την έκανε δική του και την πήγαινε πιο κάτω, έτσι γινόταν, έτσι γίνεται σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, όπου υπάρχουν πολιτικά οργανωμένες κοινωνικές οντότητες. Είναι πραγματικά λυπηρός ο τρόπος με τον οποίο μια σειρά από κακόγουστες γραφίδες, σπεύδουν να διαβάλουν αυτή την προσπάθεια χαρακτηρίζοντας την ως σκοπούμενη, μεθοδευμένη και στενά κομματική. Ιδιαίτερα όταν αυτοί οι «επαναστάτες» του πολύγραφου, επιδίδονται με θέρμη σε κάτι τέτοιο, οικειοποιούμενοι το δικαίωμα της αντίστασης, μιλώντας με όρους πολιτικής παρθενίας και κατέχοντας τη μία και μοναδική αλήθεια. Μια στάση που προκαλεί θυμηδία.
Άλλωστε αυτή η αγνότητα είναι ουτοπία στο μυαλό ορισμένων, αφού οι ίδιοι οι αρχηγοί της συγκυβέρνησης σήκωσαν το Γενάρη στην πλατεία, επικυρώνοντας το συνοικέσιο με πολιτικό γάμο σκοπιμότητας, το λευκό σεντόνι της αγνότητας, ματώνοντας το λαό. Ήταν αυτοί, που το Σεπτέμβρη από το ίδιο ιστορικό σημείο, επιβεβαίωσαν αγκαλιασμένοι, τους όρκους πίστης και υποταγής στη νομή της εξουσίας. Η μνημονιακότερη διακυβέρνηση των τελευταίων ετών φοβάται και απειλείται από ποιους; Από τους μνημονιακούς και τους προσκυνημένους; Προς τι η επιστράτευση όλων αυτών, που τώρα είναι υπερήφανοι υποστηρικτές του Μεγάρου και αυτό βέβαια είναι αναφαίρετο δικαίωμα τους, να λερώσουν μια πρωτοβουλία που έχει τα χαρακτηριστικά της εναντίωσης απέναντι στη συνεχή καταπάτηση των θεσμών, της δημοκρατίας και του Συντάγματος; Τα προηγούμενα χρόνια της μεγάλης οικονομικής περιδίνησης, το σύνολο τον πολιτών γινόταν αποδέκτης είτε μέσα από τη στρατευμένη σάτιρα, είτε μέσα από τη συνεχή αρθρογραφία ανθρώπων το «πνεύματος» μιας συνεχούς προτροπής για αντίδραση και επανάσταση απέναντι στο μνημόνιο που έφερε την κρίση, όπως έλεγαν και έγραφαν. Τώρα που οι πολίτες μόνοι τους οργανώνουν τη δική τους απάντηση, απέναντι στην εξουσία που έχει κάνει δεύτερη φύση της το ψεύδος, τι άλλαξε; Άλλαξαν οι ρόλοι, οι αντιπολιτευόμενοι έγιναν κυβερνήτες και κάποιοι βουρλισμένοι, ανάλογα με το μέγεθος της αγανάκτησης που κατάφεραν να επιδείξουν, γινήκαν σύμβουλοι και παρά-σύμβουλοι. Υπάρχει βέβαια και η μεγάλη μερίδα των συνανθρώπων μας, που επέστρεψε προδομένη στο σπίτι και στην καθημερινότητα της, με το κενό που προκαλεί το συναίσθημα της ακύρωσης και της ιδιοτέλειας, με την οποία κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν τον αυθορμητισμό και τη δικαιολογημένη οργή τους, δυσβάσταχτο.
Το πολιτικό διακυβευμα που ενοχλεί τους κυβερνώντες, οι οποίοι αποφεύγουν να πάρουν θέση, αλλά δεν χάνουν ευκαιρία να τοποθετηθούν έμμεσα, μέσα από φίλα προσκείμενα blogs και sites δήθεν αντισυμβατικά, είναι ότι για πρώτη φορά, μετά από δεκαοκτώ μήνες συνεχούς κίβδηλου πολιτικού λόγου που στόχο έχει τη διατήρησή τους και μόνο στην εξουσία, οι πολίτες με μια πρωτοφανή μαζικότητα στα social media συναντιούνται ειρηνικά, όχι από θυμό, αλλά από τη δημοκρατική ανάγκη και υποχρέωση να πουν δημόσια, ότι η κυβέρνηση δεν είναι μόνη της και η πολιτική δεν είναι παιχνιδάκι εξουσίας στα χέρια μαθητευόμενων μάγων. Δεν είναι μόνη της, ώστε να μπορεί να χαμογελά χαιρέκακα και να τρίβει τα χέρια της, κάθε φορά που καταστρατηγώντας όχι μόνο τις προγραμματικές της δεσμεύσεις, αλλά τους θεσμούς και τη δημοκρατία, καταπατά δικαιώματα και ζωές. Δεν είναι μόνη της, να συνεχίζει να οδηγεί τη χώρα στη μετριότητα της πνευματικής, οικονομικής και κοινωνικής ισοπέδωσης. Δεν είναι μόνη της ώστε ανενόχλητη να επιδίδεται σε τακτικισμούς που βλάπτουν κοινωνικό σύνολο και ωφελούν μόνο ημετέρους, που από επαναστάτες έγιναν καρεκλοκένταυροί εξουσιαστές. Κανείς δεν τρέφει ψεύτικες ελπίδες ότι θα παραιτηθούν κάνοντας αυτοκριτική, όχι, θα νιώσουν όμως την ανάσα χιλιάδων πολιτών να τους λένε ότι είστε εφήμεροι και δεν έχετε το δικαίωμα να δημιουργείτε τριτοκοσμικές συνθήκες σε έναν τόπο που προσπάθησε επί δεκαετίες να μείνει στο φυσικό του χώρο, την Ευρώπη.
Οι #Παραιτηθείτε έχουν μια βασική πράξη να εμπεδώσουν στην κοινωνία, την έννοια και την ευθύνη του κοινωνικού-πολιτικού ελέγχου.
Οι #Παραιτηθείτε έχουν μια βασική πράξη να εμπεδώσουν στην κοινωνία, την έννοια και την ευθύνη του κοινωνικού-πολιτικού ελέγχου, που οι διοικούντες αποφεύγουν συστηματικά, ακόμη και μέσα στο κοινοβούλιο. Συνενώνονται με βάση την κοινή λογική απέναντι στην ανοησία που κάποιοι θεωρούν ότι μπορεί να περνά απαρατήρητη κάνοντας καθεστώς την πονηριά και τη λάθρα παρασιτική πολιτική επιβίωση των μετρίων που ανδρώθηκαν μέσα από την κοροϊδία και την πλάνη ενός ολόκληρου λαού. Όσο αυτή η προσπάθεια θα συκοφαντείτε και θα λοιδορείτε εσκεμμένα από κάποιους που εξυπηρετούν προσωπικούς ιδιοτελείς σκοπούς, θα αποκτά το πραγματικό ηθικό πλεονέκτημα που απώλεσε η πρώτη φορά αριστερά, μέσα από το ψέμα και την ανακολουθία της. Θα κατακτά το ουσιαστικό έρεισμα στην κοινωνία, ότι δεν χρειάζεται να είναι κανείς εξοργισμένος, για να διατυπώσει δημόσια την άποψη του για την αντιαισθητική και περίεργη επιλεκτική ηθική που αυτή η κυβέρνηση κομίζει στα δημόσια πράγματα. Η άποψη ότι η αντίσταση και η αντισυμβατικότητα είναι προνόμιο της αριστεροφροσύνης, είναι παρωχημένη και προσκρούει στον εθνολαϊκισμό της πολιτικής παρέας του κυρ Πάνου. Άλλωστε μέχρι να εκδικαστούν οι κατατεθειμένες μηνύσεις και αγωγές προς την τρόικα, έχουμε πολύ χρόνο να διαδηλώνουμε το φρόνιμα της ελευθερίας και της αυτοτέλειας των θεσμών που υπηρετούν τη δημοκρατία. Μέχρι να μας καταβάλουν οι "τοκογλύφοι’’ ευρωπαίοι τις αποζημιώσεις που θα ανορθώσουν την οικονομία και θα ανακουφίσουν τους πολίτες από τα προβλήματά τους, πρέπει να περιορίσουμε την έκταση της βλάβης και της ζημιάς που προκαλεί αυτή η κυβερνητική νοοτροπία, στη σκέψη και τη συμπεριφορά μας. Καθώς αθωώνει την υποκρισία και μεταβάλει το ψεύδος ως εργαλείο εκλογικής και κομματικής επιτυχίας. Στοιχεία και πρακτικές που εμποτίζουν το νου και το συναίσθημα με τα ιδανικά της μετριότητας και τα εφόδια του εκτσογλανισμού, ώστε αύριο να μπορούμε να πούμε ο ένας στον άλλον, σε γέλασα, σε κορόιδεψα για τι είμαι πιο έξυπνος και όχι σου είπα ψέματα από αδυναμία, από λάθος, συγνώμη.
Όλοι έχουμε κάνει σφάλματα και η παραδοχή τους είναι πράξη ωριμότητας για να συνεχίζουμε ως άνθρωποι – μέλη μια ευνομούμενης πολιτείας. Ο πρωθυπουργός μπορεί να είχε όπως είπε αυταπάτες, εμείς όμως διαδηλώνουμε για να καταδείξουμε το μέγεθος της απάτης απέναντι σε όλους μας. Τώρα που οι "τοκογλύφοι’’ στους οποίους φώναζε go back γίνανε ξανά εταίροι και σύμμαχοι και εκθειάζουν την ‘’μεταρρυθμιστική’’ μας φορομπηχτική δεινότητα. Τώρα που ο Ολαντρέου ξαναέγινε Ολάντ και αποκαταστάθηκε ως φίλος στα μάτια του τηλεοπτικού "Αριστεροφάνη" και δια αυτού σε ολόκληρη την κυβερνώσα αριστερά. Τώρα που όλοι εκείνοι που μας έλεγαν να ξεσηκωθούμε, ξαφνικά μας καλούν να παραμείνουμε αδρανείς στα σπίτια μας. Η πατρίδα σύρετε σε μια βαριά συνθηκολόγηση και υποθήκη για δεκαετίες, οι πολίτες εξαναγκάζονται να βιώσουν από την αρχή τα χρόνια της κρίσης, τη στιγμή που τα άλλα κράτη της Ευρώπης σταδιακά ένα προς ένα, βγαίνουν από αυτήν.
Στις 15 Ιουνίου φωνάζουμε #παραιτηθείτε, γιατί το καλοκαίρι της ελπίδας και της ανάπτυξης που μας υποσχεθήκατε, έγινε όνειρο θερινής νυκτός κακοπαιγμένο από μπουλούκι δεύτερης διαλογής. Γιατί ο χειμώνας που φέρατε στο δημόσιο λόγο και στις καρδιές των Ελλήνων μαίνεται ακόμη και τα "κρύα ανέκδοτα’’ που συνεχίζονται κατακαλόκαιρο, δεν αρκούν για να κρατήσουν έναν ολόκληρο λαό στην αδράνεια, στην αποχαύνωση και την απάθεια. Γιατί θέσατε σε μόνιμη επιτροπεία τη χώρα υποθηκεύοντας το μέλλον της για τρεις γενεές τουλάχιστον. Γιατί μάθαμε να κλείνουμε τα ραντεβού μας, στους δρόμους και τις πλατείες του διαλόγου και όχι στα γουναράδικα των χαμηλών αντιστάσεων και των φτηνών εντυπωσιασμών.
Αν οι #παραιτηθείτε θα αποτελέσουν την απαρχή ενός κοινωνικού κινήματος αμφισβήτησης, θα το δείξει ο χρόνος. Όσοι σπεύδουν πρόθυμα και πρόωρα να προεξοφλήσουν την κομματική κηδεμόνευση και ποδηγέτηση τους, ας κάμουν λίγη υπομονή. Όπως και να έχει, σε κάθε αρχή ευχόμαστε καλή επιτυχία και αν δεν μπορείτε αυτό, τότε καλό αγώνα. Δεν είναι θέμα μεγαλοψυχίας, είναι ζήτημα πολιτισμού, κουλτούρας και κατανόησης των αρχών και των αξιών της δημοκρατίας.
#Παραιτηθείτε
*Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο είναι: Marc Chagall (1887-1985), Over the town