Τη βραδιά των εκλογών του Ιανουαρίου του 2015, ο Αλέξης Τσίπρας, στον πανηγυρικό που εκφώνησε σε ανοιχτή συγκέντρωση μετά την εκλογική του νίκη, εκτός από το σκίσιμο των Μνημονίων, την επαναφορά της 13ης και 14ης σύνταξης, το αφορολόγητο στις 12.000, τη διαγραφή του χρέους και τα υπόλοιπα ουτοπικά που επανέλαβε με τα οποία παραπλάνησε του πολίτες και τον εξέλεξαν, είπε και κάτι άλλο. Κάτι σημαντικότερο ίσως.
Διατυμπάνισε πως με τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα, αρχίζει η αλλαγή και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πανηγύρισε γιατί θεώρησε πως η νίκη της ‘’Ριζοσπαστικής Αριστεράς’’ στην Ελλάδα θα οδηγούσε και σε ανάλογες νίκες όλων όσων αμφισβητούσαν την Ευρώπη με τον τρόπο που το έκανε το δικό του κόμμα.
Δεν υπάρχει άνοδος, σε καμία χώρα, ιδεολογικών ρευμάτων παρόμοιων με αυτά που εκφράζει ο ΣΥΡΙΖΑ στη χώρα μας.
Δύο χρόνια μετά, έχει ενδιαφέρον να δούμε πως πραγματικά επέδρασε η νίκη Τσίπρα αλλά και η μετέπειτα Κυβερνητική του θητεία στον γενικό πολιτικό χάρτη της Ευρώπης. Και πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην ανάλυσή μας. Τα παρακάτω βέβαια σαφώς δεν είναι όλα, άμεσο αποτέλεσμα της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, αλλά θα μπορούσαμε να πούμε πως η Ελλάδα έδρασε και σε αυτό το πεδίο ως ‘’πολιτικό εργαστήρι’’ της Ευρώπης.
Στην Ισπανία, στο επόμενο ‘’στοίχημα’’ της πολυπόθητης αλλαγής της ηπείρου, οι Podemos, προεκλογικά ταυτισμένοι με τις ρητορείες του Αλέξη Τσίπρα, ηττήθηκαν και ουσιαστικά εξοβέλισαν και τον Τσίπρα από τη συνθηματολογία τους. Στην Ιταλία, το Αριστερό Ριζοσπαστικό κόμμα χρησιμοποιεί τη φωτογραφία του Τσίπρα σε αφίσες , αναγράφοντας κάτω από αυτόν πως δεν θα τα κάνουν όπως αυτός.
Στη Γερμανία, το αδελφό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, το Die Linke παραμένει απολύτως σταθερό στα προηγούμενα ποσοστά του ενώ στη Γαλλία η Ριζοσπαστική Αριστερά δεν υπάρχει πουθενά στον χάρτη των προεκλογικών συζητήσεων για τις επερχόμενες Προεδρικές Εκλογές. Στην Ολλανδία που έγιναν πρόσφατα εκλογές και με απλή αναλογική μάλιστα, η ριζοσπαστική αριστερά είναι ανύπαρκτη.
Παρακολουθώντας τον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης δεν υπάρχει καμία άνοδος, σε καμία χώρα, ιδεολογικών ρευμάτων και προτάσεων παρόμοιων με αυτά που εκφράζει, όποτε τον βολεύει βέβαια, ο ΣΥΡΙΖΑ στη χώρα μας.
Συμβαίνουν άλλες αλλαγές στον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης με τις οποίες σαφώς πρέπει να ασχοληθούμε. Και τα κύρια επίπεδα αλλαγών είναι τρία:
- Άνοδος των αντιευρωπαϊστών και των εθνικολαϊκών προτάσεων.
- Ανάδειξη της συντηρητικής πτέρυγας ως σταθερό πόλο.
- Δημιουργία ενός νέου ρεύματος «κεντροποίησης» της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας.
Διατρέχει πλέον την Ευρώπη ένα έντονο ρεύμα εθνικολαϊκιστικών προτάσεων που αντλεί δύναμη και ακροατές από τη σαφέστατη αποτυχία των επιλεγόμενων τα τελευταία χρόνια, συντηρητικών επιλογών της Ευρωπαϊκής ηγεσίας. Φωνές κλεισίματος των συνόρων και επιστροφή στο περίκλειστο ‘΄Κράτος- Έθνος’’ γίνονται όλο και περισσότερο αρεστές σε πολλούς πολίτες της Ευρώπης. Στη Γαλλία η Μαρί Λεπέν ζητάει την φυγή της Γαλλίας από την Ενωμένη Ευρώπη και θα είναι στον δεύτερο γύρο των Προεδρικών εκλογών. Στην Ολλανδία, το ακροδεξιό κόμμα κατέλαβε τη δεύτερη θέση στις προαναφερόμενες εθνικές εκλογές. Στη Γερμανία το AfD, το φιλοναζιστικό κόμμα, φαίνεται να θεμελιώνεται στις επιλογές κάποιων πολιτών. Και στη χώρα μας βεβαίως, δεν μπορούμε να κοιτάμε απαθείς την εγκαθίδρυση της Χρυσής Αυγής σε σημαντικά ποσοστά. Ακόμα και το αποτέλεσμα του Brexit στη Βρετανία θα πρέπει να συμπεριληφθεί στα άμεσα συμπεράσματα της επικράτησης των ευρωφοβικών-αντιευρωπαϊκών προτάσεων.
Θα χρειαστεί η Σοσιαλδημοκρατία να επιλέξει μεταξύ της «αριστεροποίησης» ή της «κεντροποίησης».
Απέναντι σε αυτό το ρεύμα, φαίνεται πως ο συντηρητικός πόλος αποτελεί αυτή τη στιγμή την απάντηση των Ευρωπαίων που θέλουν την ισχυροποίηση της Ευρώπης. Στη Γερμανία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, τη χώρα μας αλλά και σε άλλες περιφερειακές χώρες, φαίνεται πως οι πολίτες επιλέγουν τη ‘’δωρική σταθερότητα’’ που τους προσφέρουν οι κλασσικές συντηρητικές επιλογές. Οι πολίτες επιλέγουν αυτό με το οποίο αισθάνονται ασφαλέστεροι, κρίνοντας από τη σταθερή προσέγγιση της συντηρητικής πλευράς στην Ευρώπη.
Δίπλα σε όλα αυτά, και ενώ η Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία αναγνωρίζεται πως έχει σαφέστατο πρόβλημα προτάσεων αυτή την εποχή και αφού περιδινίστηκε σε επιλογές ‘’αριστεροποίησης’’ των προτάσεών της που δεν πέρασαν τελικά στη κοινωνία ( βλέπε Κόρμπυν στη Βρετανία, PSOE στην Ισπανία, Αμόν στη Γαλλία ), φαίνεται πως εμφανίζει ένα νέο ρεύμα.
Προτάσεις που ζητούν τη μετατόπιση της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας πλησιέστερα στο πολιτικό «κέντρο» φαίνεται να γίνονται όλο και περισσότερο αρεστές στους πολίτες. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο προτάσεις όπως αυτή του Μανουέλ Μακρόν στη Γαλλία, του κεντρώου κόμματος στις εκλογές της Ολλανδίας αλλά ακόμα και του Μάρτιν Σούλτς στη Γερμανία που κουβαλάει από τη μία τη προσπάθεια εκλαΐκευσης των πολιτικών προτάσεών του αλλά από την άλλη και τη σταθερή προσήλωσή του στο Ευρωπαϊκό όραμα, φαίνεται πως γίνεται μια σταδιακή μετακίνηση. Αργά αλλά σταθερά, μέσα από εσωκομματικά αρτηριοσκληρωτικά προβλήματα και δυσκολίες, όμως με απήχηση στις κοινωνίες, διαμορφώνεται σταδιακά ένας νέος προσανατολισμός των Σοσιαλδημοκρατικών προτάσεων.
Προτάσεις που μιλούν για τη νέα εποχή, συνδέουν τις βασικές αρχές και αξίες της με τις σύγχρονες ανάγκες και την εδραιωμένη παγκοσμιοποίηση κατατίθενται στον πολιτικό διάλογο. Φαίνεται πως και στη χώρα μας δεν είναι μακριά η ώρα που θα χρειαστεί η Σοσιαλδημοκρατία να επιλέξει μεταξύ της «αριστεροποίησης» ή της «κεντροποίησης» των προτάσεων που θα καταθέσει.
Ένα νέο προοδευτικό και Μεταρρυθμιστικό πρόταγμα θα πρέπει να επανακαθορίσει τις σχέσεις των αγορών με τις κοινωνίες, πέρα από την απόλυτη προστασία των αγορών όπως ζητούν οι συντηρητικοί αλλά και μακριά από κάθε λαϊκισμό που θα οδηγήσει την Ευρώπη στη διάλυσή της. Οι βασικές αρχές της Σοσιαλδημοκρατίας θα πρέπει άμεσα να επανακαθοριστούν στην νέα εποχή που διανύει ο πλανήτης. Και αυτό θα πρέπει να συμβεί άμεσα και στη χώρα μας.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Vincent Van Gogh (1853-1890), Three Pairs of Shoes