Στον δημόσιο λόγο πολλές φορές προσπαθούμε να εξηγήσουμε τα πολιτικά γεγονότα, τα κοινωνικά φαινόμενα, τις κρίσεις, τις μη «λογικές» αντιδράσεις, τις ακραίες αντιδράσεις, τις αυτοκαταστροφικές επιλογές των κοινωνιών και προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε όλα αυτά, παραβλέποντας και υποτιμώντας την σημασία του μίσους ως παράγοντα ιστορικών εξελίξεων, την συσσώρευση μίσους μέσα στην κοινωνία ως συλλογικότητα, αλλά και μέσα στα άτομα σε προσωπικό επίπεδο, μια συσσώρευση ενέργειας που ενίοτε ξεσπάει σαν καταστροφικός σεισμός και σαρώνει τα πάντα.
Χαρακτηριστικό του μίσους, η καταδίωξη του αντιπάλου και κάθε καταδίωξη χρειάζεται την βία είτε φυσική, είτε λεκτική και ψυχολογική. Από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, μέχρι τις απλές καθημερινές συναναστροφές και προσωπικές σχέσεις, το μίσος διαβρώνει και τον ίδιο τον άνθρωπο και κάθε μορφή οργάνωσης της κοινωνίας οδηγώντας σε μεγάλες καταστροφές και σε ιστορικές αλλαγές, που δυστυχώς επειδή είναι στηριγμένες στη βία, δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο όχι μόνο δεν μπορούμε να βγούμε, αλλά βυθιζόμαστε συνεχώς όλο και πιο βαθιά στον επαναλαμβανόμενο κύκλο των αντεκδικήσεων.
Είμαστε σε αναμονή ενός νέου πολιτικού λόγου.
Αιτία του μίσους, η αδικία. Δυνάστες και δυναστευόμενοι, η ατέλειωτη ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών.
Ανάλογα με το σε ποιο στρώμα αδικίας στην κοινωνική πυραμίδα βρίσκεται κανείς, δηλ. ανάλογα με το σε πιο βαθμό βιώνει ο καθένας την αδικία προσωπικά και τον πόνο που του προξενεί, αντιλαμβάνεται τον κόσμο και την τάξη των πραγμάτων και αντίστροφα ανάλογα με τον βαθμό εξουσίας που ασκεί κάποιος, πάλι βλέπει τον κόσμο διαφορετικά από την δική του θέση στην κοινωνική πυραμίδα.
Η πιθανή έκπληξη που μπορεί να αισθανόμαστε για την πορεία που βαδίζει ο δυτικός κόσμος και η κρίση στις Δημοκρατίες μας με την κυριαρχία του λαϊκισμού, και ο λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό, είναι ότι οι Δημοκρατίες μας και οι θεσμοί της, δεν διέγνωσαν και δεν αντιμετώπισαν εγκαίρως την συσσώρευση των αδικιών και των ανισοτήτων επιτρέποντας τον πόνο σε μεγάλα κοινωνικά στρώματα, γεννώντας έτσι το μίσος και κατά συνέπεια την απώλεια κάθε ορθολογισμού.
Με άλλα λόγια σε εκείνον που πεινάει και υποφέρει, δεν μπορείς να του εξηγήσεις σαν να βρίσκεσαι σε πανεπιστημιακή διάλεξη, την αξία των Δημοκρατικών αξιών και θεσμών, γιατί στα μάτια του αυτοί οι θεσμοί απέτυχαν να τον κάνουν να ζει καλά και με αξιοπρέπεια και σε μεγάλο βαθμό έχει και δίκιο.
Οι Δημοκρατίες μας φαίνεται ότι απέτυχαν να εξαλείψουν τις ανισότητες, δημιουργώντας από την μία, ελίτ που ζουν άνετα και ευχάριστα και από την άλλη μεγάλα μέρη του πληθυσμού να σπρώχνονται στην φτωχοποίηση και στην εκμετάλλευση, όσο και αν σήμερα στην Δύση ζει πολύ περισσότερος κόσμος καλά σε σχέση με περασμένες εποχές. Το δικαίωμα και η ανάγκη στην καλύτερη ζωή είναι επιτακτικά για όλους τους ανθρώπους.
Μοιάζουν πια οι Δημοκρατίες μας και ο πολιτισμός μας γερασμένοι σαν τα μοναρχικά καθεστώτα της προεπαναστατικής Γαλλίας.
Πολλοί ίσως πουν ότι αυτό είναι υπερβολικό, όμως το μίσος συσσωρεύεται στον κόσμο, και κάπου θα εκτονωθεί. Πάντα εκτονώνεται..
Καθήκον των δημοκρατών πολιτικών είναι η αποτροπή αυτής της καταστροφής.
Αν η Δημοκρατική Πολιτεία της χώρας μας αλλά και της Ευρώπης, δεν επιδείξει τα απαραίτητα αντανακλαστικά για την «αυτοθεραπεία» της και την φροντίδα του συνόλου της κοινωνίας και όχι μέρους της μόνο, μέσα από την εξυγίανση των θεσμών της, μέσα από δίχτυα προστασίας, μέσα από την οικονομική ανάπτυξη , μέσα από την Δικαιοσύνη την Παιδεία και τον Πολιτισμό, δεν θα αργήσει η στιγμή μιας σύγκρουσης με ανυπολόγιστες και καταστροφικές συνέπειες.
Έτσι όπως μοιάζει ο κόσμος μας σήμερα, δείχνει ότι παίρνει θέσεις για αυτή την σύγκρουση.
Καθήκον των δημοκρατών πολιτικών είναι η αποτροπή αυτής της καταστροφής, η εξάλειψη των ανισοτήτων και η εξισορρόπηση των κοινωνικών τάξεων, δημιουργώντας ένα μέτωπο λογικής και δικαιοσύνης που θα παράξει εκείνες τις ιδέες και τις προτάσεις που έχει ανάγκη ο σύγχρονος κόσμος μας για να προχωρήσει μπροστά. Ένας κόσμος όπου η αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη διαλύει όλες τις σταθερές που υπάρχουν ως σήμερα στον τρόπο ζωής και εργασίας και που δημιουργεί ένα νέο άγνωστο μέλλον.
Είμαστε λοιπόν σε αναμονή ενός νέου πολιτικού λόγου που πρέπει να ακουστεί, μιας νέας πολιτικής ιδεολογίας που να τους περιλαμβάνει όλους και που θα οδηγεί στην συνεργασία των τάξεων και όχι στην πάλη των τάξεων, που θα οδηγεί στην εμπέδωση των Δημοκρατικών και ανθρωπιστικών αξιών και σε μια κοινωνική ευτυχία και ευημερία για όλους.
Αυτό είναι το κλειδί. Για όλους.
Ίσως μέσα στο βαθύ σκοτάδι που βρισκόμαστε αυτή την στιγμή, το να οραματιζόμαστε ένα ευτυχές μέλλον για όλους να μοιάζει με πολυτέλεια, όμως οτιδήποτε θετικό βιώνουμε σήμερα ως κοινωνία, είναι επειδή κάποιοι, κάποτε το οραματίστηκαν... επειδή κάποιοι, κάποτε το οραματίστηκαν μέσα από τα δικά τους σκοτάδια.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Edward Hopper (1882–1967), Hotel window