Έχουν γραφτεί χιλιάδες σελίδες παγκοσμίως για το φαινόμενο του λαϊκισμού και τις συνέπειες του, γι αυτό το γλυκό ψέμα που χαϊδεύει ως μια άλλη Σειρήνα τα αυτιά των λαών, για να τους παρασύρει στον όλεθρο.
Και αν ο λαϊκισμός ως ιδέα και περιεχόμενο είναι το ψέμα, οι δήθεν εύκολες λύσεις και η δημιουργία εχθρών, ώστε να διεγερθεί το θυμικό και αναισθητοποιηθεί το λογικό, ο ελιτισμός από την άλλη, μοιάζει να είναι η αναισθητοποίηση του θυμικού και η έξαρση του λογικού σε τέτοιο βαθμό που να προκαλεί την ίδια ζημιά με τον λαϊκισμό, αν και από διαφορετικό δρόμο και διαφορετικά κίνητρα.
Ο λαϊκισμός από την μία βρίσκει έδαφος στην αμάθεια, την ημιμάθεια και στην ρηχότητα της σκέψης, ο ελιτισμός από την άλλη βρίσκει έδαφος στους μορφωμένους, στους καλλιεργημένους και στους κύκλους των οικονομικά ισχυρών.
Και βρίσκει εκεί έδαφος, διότι λόγω της γνώσης και της οικονομικής ευμάρειας, αυτοί οι κύκλοι νιώθουν έξω από τον κορμό της κοινωνίας, νιώθουν ότι δεν χρειάζονται την κοινωνία, αντιθέτως η κοινωνία χρειάζεται αυτούς είτε για να επενδύσουν οικονομικά, είτε να για να την οδηγήσουν πνευματικά ή πολιτικά μέσα από τις γνώσεις τους.
Φυσικά, κάθε κοινωνία έχει τις ελίτ της, κάθε κοινωνία έχει την πρωτοπορία της και είναι απαραίτητο να τις έχει, το πρόβλημα αρχίζει όταν η ελίτ αποκοπεί από τους χυμούς του συναισθήματος και των αναγκών της κοινωνίας περιφέροντας τον εαυτό της ως μία ασώματη κεφαλή, ως μια άλλη Μαρία Αντουανέτα, αδιαφορώντας για την ανάγκη της κοινωνίας και υπηρετώντας τον εαυτό της.
Ο λαϊκισμός βρίσκει έδαφος στην αμάθεια, την ημιμάθεια και στην ρηχότητα της σκέψης.
Όταν λοιπόν ο λαϊκισμός παίρνει κεφάλι, φταίει η ελίτ που αποκόπηκε από τον λαό και έχασε την επαφή με την πραγματικότητα, αυτοθαυμαζόμενη και υπηρετώντας την ευδαιμονία της τάξης της.
Νομίζω ότι είναι οικεία η εικόνα των αυτοθαυμαζόμενων και περιαυτολογούντων διανοουμένων στον δημόσιο διάλογο. Αφού τα λένε τόσο σωστά όμως, γιατί επικρατεί ο λαϊκισμός;
Κατά τη γνώμη μου για να πείσει ο λόγος της πρωτοπορίας, οφείλει να γίνει μια συνάντηση, να υπάρξει μια σχέση, ένας γάμος της διανόησης και της γνώσης, με την λαϊκή συνείδηση και τις ανάγκες της κοινωνίας.
Μόνο από έναν τέτοιο γάμο, θα γεννηθεί εκείνος ο τύπος του πολιτικού όντος που θα έχει ολοκληρωμένη προσωπικότητα και που θα έχει την γνώση της ανάγκης του λαού, που θα έχει γνώση της ψυχής του λαού, των φόβων του, των ονείρων και των ελπίδων του και που μέσα από την γνώση του και την καλλιέργεια του θα καταφέρει να προχωρήσει την κοινωνία μπροστά.
Ένας τέτοιος πολιτικός λόγος γίνεται πειστικός, ένας τέτοιος λόγος εμπνέει και δημιουργεί ρεύμα πλειοψηφικό και μεταρρυθμιστικό.
Οι μεγάλες πολιτικές φυσιογνωμίες που σφράγισαν και την χώρα μας αλλά και τον κόσμο, ήταν φτιαγμένες από αυτό το κράμα λαϊκότητας και ελιτ.
Η παρατεταμένη ελληνική κρίση, ήταν αποτέλεσμα ακριβώς αυτής της απόκλισης, τόσο στην πρόκληση της, όσο και στην αντιμετώπισή της και εδώ μεγάλο μερίδιο της ευθύνης φέρει και η ευρωπαϊκή ελίτ που αδιαφόρησε για την οδύνη που θα δοκίμαζε η ελληνική κοινωνία στρώνοντας τον δρόμο στον λαϊκισμό και στον φασισμό που απειλεί τώρα και την ίδια.
Γιατί η ανάγκη δεν μπορεί να μην γίνεται σεβαστή, δεν μπορεί η αναλγησία να βαφτίζεται μεταρρύθμιση και η καταστροφή της ζωής του άλλου κάτι το απαραίτητο για την εξυγίανση της οικονομίας. Για να είναι κάτι καλό, πρέπει να είναι καλό για όλους. Ίσως αυτή η φράση να είναι ο πυρήνας μιας νέας θεώρησης των πραγμάτων που θα φέρει και μια νέα πολιτική ιδεολογία που δεν θα βασίζεται πια στην πάλη των συμφερόντων, αλλά στην συνεργασία των συμφερόντων.
Ο σημερινός άνθρωπος είναι τελείως διαφορετικός από τον άνθρωπο του 19ου και του 20ου αιώνα. Η τεχνολογική έκρηξη και η πρόσβαση στην πληροφορία και στην γνώση, έχει αλλάξει την δομή των κοινωνικών τάξεων γι αυτό και οι κυρίαρχες πολιτικές ιδεολογίες του παρελθόντος δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα.
Αν θέλουμε λοιπόν να κάνουμε κάτι καλό, αυτό το καλό πρέπει να ωφελεί όλους. Κανένας δεν πρέπει να μένει πίσω και έξω από το γενικό καλό που προωθείται. Αν θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά, θα πρέπει να προχωρήσουμε όλοι μαζί.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Kay Sage, "Danger, Construction Ahead"