Σάββατο, 28 Μαϊ 2016

Αντιυφεσιακά

αρθρο του:

Η Ελληνική κοινωνία πρέπει να μπορεί να λάβει ένα καινούργιο, ορθολογικό και αισιόδοξο μήνυμα, το οποίο θα τη στηρίξει να πορευτεί με ελπίδα, ασφάλεια αλλά και επιτυχία τα επόμενα τρία σκληρά και άνυδρα χρόνια. Η χώρα πρέπει να φύγει προς τα εμπρός παράλληλα με το τρίτο μνημόνιο.

Η πρόταση που ακολουθεί προφανώς πρέπει να παρουσιασθεί και στους ευρωπαίους εταίρους. Η κεντρική ιδέα είναι η μετατόπιση του κέντρου βάρους από την agenda χρέος – μνημόνιο στη συμπερίληψη αντιυφεσιακών αυτών μέτρων, που να σημειωθεί έχουν ουσιαστικά μηδενικό κόστος.

Κατ’ επέκταση λοιπόν θα μπορούσε να δημιουργηθεί το στοιχείο της διαπραγμάτευσης προκειμένου να δεσμευθούν οι εταίροι ότι με προϋπόθεση την εφαρμογή τέτοιων μέτρων με πρωτοβουλία απόλυτη της Ελληνικής πλευράς, θα ενθαρρύνουν και θα προωθήσουν επενδύσεις από εταιρείες των χωρών τους.

Η Ελληνική κοινωνία πρέπει να μπορεί να λάβει ένα καινούργιο, ορθολογικό και αισιόδοξο μήνυμα.

Σημαντική παράμετρος είναι η εκμετάλλευση της συγκυρίας της Συνταγματικής αναθεώρησης. Το σύνταγμα της χώρας καταρτίστηκε το 1975 και από τότε αναθεωρήθηκε 2 φορές ανεπιτυχώς με ατολμία, και πρέπει να αναθεωρηθεί με ριζικό τρόπο.

Προκειμένου να εφαρμοσθούν με ασφάλεια αρκετές από τις παρακάτω προτάσεις, θα είναι σκόπιμο να περιγραφούν ως προβλέψεις για την επόμενη συνταγματική αναθεώρηση.

Γενικά

  • Η αντιμετώπιση της ύφεσης προϋποθέτει συστηματική και καθολική – όχι σημειακή και αποσπασματική – εφαρμογή μέτρων όπου η απόδοση εξαρτάται από την διαδραστικότητα όλων προς όλα
  • Το αντιυφεσιακό μοντέλο πρέπει να είναι πολύ πιο εξωστρεφές με έμφαση στις αγορές του εξωτερικού προκειμένου να εξάγει αγαθά και υπηρεσίες και να εισάγει επενδυτικά κεφάλαια.
  • Διεθνώς εμπορεύσιμοι τομείς (τουρισμός, βιομηχανία) πρέπει να απορροφήσουν το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων πόρων.
  • Η χρηματοδότηση της οικονομίας να περάσει από το δημόσιο χρέος στα ιδιωτικά και μετοχικά κεφάλαια. Και αυτό απαιτεί υψηλότερο επίπεδο εγχώριων και ξένων επενδύσεων.
  • Το ελληνικό δημόσιο δεν έχει τη δυνατότητα να προσφέρει κεφάλαια για την ενίσχυση των επενδύσεων. Και δε θα έχει για πολλά χρόνια. Μπορεί όμως να παρέχει άλλα κίνητρα.

Οικονομικά

Η ανάπτυξη στην Ελλάδα στηρίχθηκε επί πολλά έτη σε εγχώρια κατανάλωση ακόμη και σε εξωστρεφείς κλάδους όπως ο τουρισμός. (π.χ. στην οκταετία 2000-2008 η εγχώρια ζήτηση ήταν της τάξης των 70% και η ζήτηση του εξωτερικού της τάξης των 30%), ενώ στην Πορτογαλία η εγχώρια ζήτηση ήταν της τάξης του 34% και η ζήτηση του εξωτερικού ήταν 66%.)

Η δανειακά χρηματοδοτούμενη υπερκατανάλωση οδήγησε σε ανισορροπίες μεταξύ εμπορεύσιμων κλάδων (μεταποίηση, τουρισμός, υπηρεσίες προς επιχειρήσεις, κλπ) και κλάδων χωρίς σημαντική εγχώρια προστιθέμενη αξία (κτηματομεσιτικά , δημόσια διοίκηση, λιανικό και χονδρικό εμπόριο).

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα είναι μειωμένο κυρίως εξαιτίας μειωμένης παραγωγικότητας

Βασικά εμπόδια στην παραγωγικότητα και την ανάπτυξη στην Ελληνική Οικονομία:

  • Κατακερματισμός και μικρό μέγεθος επιχειρήσεων
  • Υπερβολική ρύθμιση αγορών και επαγγελμάτων
  • Περίπλοκες και περιοριστικές διαδικασίες αδειοδότησης και λειτουργίας
  • Απουσία ολοκληρωμένου και συστηματικού χωροταξικού σχεδιασμού και χρήσεων γης
  • Μεγάλος και δαπανηρός δημόσιος τομέας με υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας
  • Περίπλοκο και ασταθές φορολογικό πλαίσιο
  • Μειωμένη ευελιξία και κινητικότητα εργατικού δυναμικού
  • Δεσμευτικό και μη ευέλικτο πλαίσιο συλλογικών συμβάσεων
  • Απουσία συνεργασίας αγοράς και εκπαίδευσης
  • Εξαιρετικά ελλιπής στήριξη της καινοτομίας
  • Υπερπληθώρα Νόμων με αντιθέσεις και ασαφή εφαρμογή
  • Αυξημένος όγκος δικαστικών υποθέσεων με μεγάλες καθυστερήσεις.
  • Αυξημένη φοροδιαφυγή με συνεχείς μεταβολές στον τομέα ανίχνευσή της.
  • Πλήθος συναλλαγών και δημιουργία πλούτου εκτός επίσημης οικονομίας.
  • Ειδικά για τη ρύθμιση των αγορών που επηρεάζει εντόνως την παραγωγικότητα διαπιστώνεται από τη σχετική κατάταξη του ΟΟΣΑ ότι σε ένα μεγάλο αριθμό χωρών η Ελλάδα κατέχει την αρνητική πρώτη θέση μαζί με την Τουρκία. Ενώ στις προνομιακές δύο τελευταίες θέσεις είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ.

Οριζόντιες Παρεμβάσεις

  • Νομοθεσία FAST TRACK
  • Δραστικές επεμβάσεις στην επιτάχυνση των δικαστικών αποφάσεων όπως για παράδειγμα πλήρης αποτροπή αναβολής δικών με υποχρεωτική συνέχιση της δίκης εντός μηνός με την ίδια σύνθεση.
    • Περιορισμοί στους χρόνους άσκησης των προσφυγών για επενδυτικά σχέδια. Πχ 4 μήνες μετά την ανάρτηση του τελικού master plan για κάθε πτυχή που αφορά την υλοποίηση του
    • Συγκέντρωση και συνεκδίκαση όλων των προσφυγών σε ένα δικαστικό σώμα με άμεση προτεραιότητας, εκτός σειράς.
  • Καμία κάθετη ρύθμιση όπως π.χ. αναφέρονται στον πρωθυπουργό. Μόνο οριζόντιας μεγάλης εμβέλειας παρεμβάσεις και απορρυθμίσεις μπορούν να κινητοποιήσουν την οικονομική δραστηριότητα.
  • Καθορισμός της έννοιας του Δάσους και του Αιγιαλού με απολύτως συγκεκριμένα κριτήρια : ότι δεν χαρακτηρίστηκε δάσος δεν είναι δάσος, με παράλληλο εκσυγχρονισμό των χαρτών.
  • Περιορισμός του Κύκλου Εργασιών του κλάδου των τυχερών παιχνιδιών στα σημερινά επίπεδα, για την προστασία της κοινωνικής συνοχής.

Ανάπτυξη

Τα κεφάλαια που μπορούν να διατεθούν ως κίνητρα είναι κατά βάση το ΕΣΠΑ και το πακέτο Γιουνκέρ, και είναι πεπερασμένα.

  • Δραστική ανακατεύθυνση κονδυλίων του ΕΣΠΑ προς όφελος της ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και της πραγματικής οικονομίας.
  • Περαιτέρω δημιουργία μείγματος κινήτρων. Μείωση των άμεσων ενισχύσεων, με παράλληλη προσφορά επιπλέον κινήτρων, όπως μείωση φορολογίας για κάποια χρόνια, ή μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τις νέες θέσεις εργασίες, fast track εγκρίσεις και διαδικασίες, κεντρική προβολή και προώθηση στο εξωτερικό ανά κλάδο μέσω του Invest in Greece κ.α.
  • Ακίνητα που ανήκουν σε τράπεζες όπως βιομηχανοστάσια και ξενοδοχεία αποδίδονται στην χρήση με πρωτοβουλία των τραπεζών οι οποίες σε αντίθετη περίπτωση μετά από ένα χρονικό διάστημα επιβαρύνονται φορολογικά για την διακράτηση αυτών των ακινήτων. Τα ακίνητα αυτά έχουν κοστίσει στην Εθνική Οικονομία και η επανένταξή τους στον οικονομικό κύκλο θα αποτελέσει πόλο έλξης για επενδύσεις.

(Ήδη τα stress test θεωρούν ότι διακράτηση για μεγάλο χρονικό διάστημα ισούται με μηδενισμό της αξίας στα βιβλία. Προβλέποντας την φορολόγηση μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, είτε ειδική, είτε με πολλαπλασιαστή στον ΕΝΦΙΑ, υποχρεώνεται η Τράπεζα να περάσει τα ακίνητα σε ΑΕΕΑΠ (ανώνυμη εταιρεία εκμετάλλευσης ακίνητης περιουσίας), που έχει ήδη σφιχτό πλαίσιο και αντικίνητρα για τη μη αξιοποίηση.)

  • Σταθερό φορολογικό σύστημα για μια 10ετία με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου προς τους επενδυτές.
    • Συμβατική δέσμευση του Δημοσίου στις νέες επενδύσεις που υπερβαίνουν κάποιο ποσό ότι τυχόν μεταβολή του φορολογικού πλαισίου θα μπορούσε να είναι μόνο προς όφελος της επιχείρησης.
  • Εκκίνηση λειτουργίας των επιχειρήσεων χωρίς προαπαιτούμενη άδεια λειτουργίας, μέχρι κάποια ιπποδύναμη. Ο έλεγχος μπορεί να γίνει μετά την έναρξη λειτουργίας και ανά πάσα στιγμή.
    • Να προβλεφθεί η ιδιωτικοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας με εκ των υστέρων δειγματοληπτικό έλεγχο του Δημοσίου. Ο έλεγχος θα αφορά κυρίως τον ιδιώτη ελεγκτή και θα δίνει περίοδο συμμόρφωσης στην επιχείρηση.
    • Κατάργηση όλων των παράπλευρων και πολλές φορές ανούσιων περιορισμών στην αδειοδότηση μικρών επιχειρήσεων (πχ ελάχιστα τετραγωνικά για εργαστήριο, ή απαγόρευση συστέγασης με την κατοικία του επιχειρηματία για οικοτεχνίες)
  • Πλαίσιο διευκόλυνσης της δημιουργίας παραθεριστικών κατοικιών, θαλάσσιου τουρισμού, κρουαζιέρας, μαρίνων. Τα ξενοδοχεία να μπορούν να αγοράζουν άδειες ταξί για την εξυπηρέτηση των πελατών τους.
  • Ιατρικός τουρισμός με διπλή αναφορά
    • Πλαίσιο παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών για χρονίως πάσχοντες εντός ξενοδοχειακών μονάδων (κλασικό πρόβλημα οι διακοπές ατόμων που υπόκεινται σε αιμοκάθαρση)
    • Εμπλοκή νοσοκομείων του ΕΣΥ (περιφερειακών – πανεπιστημιακών) σε ιατρικό τουρισμό με συνεργασίες με τουριστικές μονάδες της κάθε περιοχής
  • Δωρεάν παραχώρηση έναντι συμβολικού ενοικίου εκτάσεων για 40 χρόνια για εγκατάσταση μονάδων παραγωγής προϊόντων προς εξαγωγή, με κεντρική προεπιλογή και προώθηση από το κράτος.
  • Κατάργηση του κρυφού κόστους των επιχειρήσεων (Επιμελητήρια, ΓΕΜΗ, ανακοινώσεις κλπ, άδειες άνευ αντικειμένου – πχ άδεια αγοράς γάλακτος στο τυροκομείο, ανανεώσεις αδειών, τέλη ΟΤΑ, τέλη υπέρ τρίτων κλπ)
  • Ειδικό καθεστώς για ίδρυση offshore εταιριών για λειτουργία βιομηχανικών μονάδων σε ειδικές ζώνες (π.χ. Αστακός)
  • Δημιουργία ελευθέρων ζωνών για εγκατάσταση τεχνολογικών εμπορικών και εξαγωγικών επιχειρήσεων και κέντρων logistics σε περιοχές με λιμάνια ή και αεροδρόμια . Η φορολογία στις περιοχές αυτές θα είναι κάτω του 15% και οι φορολογική έλεγχοι θα γίνονται κάτω από ειδική φορολογική αρχή για τις ζώνες αυτές και μόνο που θα είναι στελεχωμένες με γλωσσομαθείς πτυχιούχους ΑΕΙ.
    • Επειδή η νομοθεσία της Ε.Ε. δεν επιτρέπει τη δημιουργία ελεύθερων ζωνών, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ειδικό καθεστώς Επιχειρηματικών Πάρκων για να καλύψει τη συγκεκριμένη ανάγκη.
    • Επίσης θα πρέπει να προβλεφθεί ειδικό καθεστώς για νεοφυείς επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα πρέπει να δοθεί έμφαση στα ειδικά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής (πχ σε σύνδεση με ινστιτούτα ή ΑΕΙ για συγκεκριμένο αντικείμενο, ή με τα ιστορικά δεδομένα της περιοχής – γούνα στην Καστοριά, μετάξι στο Σουφλί κλπ)
  • Παροχή άδειας παραμονής σε αλλοδαπούς που θα επενδύουν στη χώρα ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό και       ελληνικού διαβατηρίου για μεγαλύτερο ποσό. Με παράλληλη άρση όλων των αντικινήτρων για τη δημιουργία τουριστικών και οικιστικών μονάδων σε όλη την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα.
  • Παροχή ελκυστικών όρων δόμησης σε ιδιωτικά και δημόσια νησιά με γρήγορες και διαφανείς διαδικασίες που δεν θα υπερβαίνουν το εξάμηνο εφάπαξ, με παράλληλη πρόβλεψη για ταχύρυθμη αδειοδότηση για γεωτρήσεις, αφαλατώσεις και ό,τι άλλο απαιτείται.
  • Πλαίσιο βραχυχρόνιας ενοικίασης για τουριστικούς σκοπούς που να περιλαμβάνει διαμερίσματα, ώστε να είναι δυνατή η αξιοποίηση του αστικού τουρισμού μέσω των διαδεδομένων site (πχ AirBnB, OwnersDirect κλπ)
  • Σε συμφωνία με την εκκλησία και προκειμένου να υπάρχει γι αυτήν μόνιμό εισόδημα να υπάρξει πλαίσιο εκμετάλλευσης της εκκλησιαστικής περιουσίας στο σύνολό της.
  • Οι εγκρίσεις των επενδύσεων αφού υποβληθούν ολοκληρωμένες και αιτιολογημένες δεν θα υπόκεινται σε αμφισβήτησης από άλλες υπηρεσίες ή τοπικές αρχές και δεν θα μπορούν να προσβληθούν. Θα εκδίδονται ή θα απορρίπτονται εντός 90 ημερών. Σε περίπτωση μη απάντησης θα θεωρούνται εγκεκριμένες όπως υποβλήθηκαν.

Διευκόλυνση εξαγορών και συγχωνεύσεων

  • Ιδιαίτερα σε θέματα ανταγωνισμού η σύγκριση των μεγεθών των αγορών (πχ Γερμανία – Ελλάδα) δημιουργεί την ανάγκη πιο εξειδικευμένης εφαρμογής των σχετικών κανόνων.
  • Επιτάχυνση σε αποκλειστικές προθεσμίες του πεδίου εφαρμογής της επιτροπής ανταγωνισμού προκειμένου να υπάρξει συγκέντρωση σε κλάδους που θεωρείται αναγκαίο π.χ. στη μεταποίηση τροφίμων

Φορολογία – εμπιστοσύνη

Η φοροδιαφυγή έχει δύο αιτίες. Τους υψηλούς συντελεστές και την έλλειψη εμπιστοσύνης. Το πρώτο καθορίζεται από εξωγενείς παράγοντες. Στο δεύτερο:

  • Πραγματικά ανεξάρτητο και κατανοητό όργανο που αξιολογεί την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού και ενημερώνει τον πολίτη κατανοητά
  • Απεμπόληση παράλογων δικαιωμάτων του κράτους (πχ αναντιστοιχία επιτοκίων στην είσπραξη και την απόδοση ποσών, απουσία αποκλειστικών προθεσμιών για το δημόσιο – έρμαιο του κάθε εφόρου για την επιστροφή ΦΠΑ κ.α.)
  • Στους ιδιώτες – συνδυασμός αστυνόμευσης και κινήτρων για αποδείξεις. Ισχυρά κίνητρα για συγκεκριμένα επαγγέλματα που θεωρείται ότι δεν κόβουν αποδείξεις. Ή ισχυρή έκπτωση στο ΦΠΑ σε συγκεκριμένους κλάδους για την πληρωμή με κάρτα, και απευθείας απόδοση ΦΠΑ στο κράτος από την Τράπεζα.
  • Απλοποίηση των φορολογικών διατάξεων, με παράλληλη θεσμοθέτηση ενός οργάνου στο ΥπΟικ για γνωμοδότηση – ερμηνεία των υφιστάμενων διατάξεων, με αποκλειστική σχετική αρμοδιότητα. (Τεράστια εστία διαφθοράς) 

Γεωργία

  • Προώθηση ίδρυσης μεταποιητικών ιδιωτικών γεωργικών και κτηνοτροφικών επιχειρήσεων οι οποίες και θα λαμβάνουν ένα σημαντικό ποσοστό των διατιθέμενων επιδοτήσεων. Και παράλληλα ιδιωτικός οργανισμός διαφήμισης και marketing υπό την εποπτεία της ΕΔΕΕ να υλοποιεί διαρκή καμπάνια στις διεθνείς αγορές με τίτλο EAT QUALITY, EAT HEALTHY, EAT GREEK.
  • Κίνητρα για συγκέντρωση του κλήρου στην πρωτογενή παραγωγή.
  • Απλό πλαίσιο αναδασμού γης, κυρίως για τη συγκέντρωση διεσπαρμένων γαιών κοινής ιδιοκτησίας με τη συναίνεση των ιδιοκτητών, χωρίς έξοδα.
  • Προώθηση της έννοιας της ομάδας παραγωγών σε καθετοποιημένη μορφή (cluster παραγωγών – μεταποιητών / τυποποιητών και εμπόρων / εξαγωγέων) 

Παιδεία

  • Λεπτομερής αποσαφήνιση της έννοιας του πανεπιστημιακού ασύλου
  • Καθιέρωση πλαισίου και όρων με τους οποίους θα κληθούν διεθνή πανεπιστήμια να έλθουν στην Ελλάδα και να λειτουργήσουν στο πλαίσιο μιας εναλλακτικής ιδιωτικής ανώτατης παιδείας
  • Διακοπή λειτουργίας πανεπιστημιακών τμημάτων και τμημάτων ΤΕΙ που δεν συγκεντρώνουν κατά τις εισαγωγικές εξετάσεις για δύο συνεχείς χρονιές ως μέσο όρο των εισακτέων τη βάση. Η κατάργηση θα γίνει άμεσα ως προς την εισαγωγή και εντός τετραετίας από την απόφαση κατάργησης.
    • Πέρα από τις κλασικές σχολές θεματική κατεύθυνση των περιφερειακών ΑΕΙ – ΤΕΙ, ανάλογα με την υφιστάμενη ποιότητα κάθε σχολής τους. Πχ Πληροφορική στην Πάτρα ή/ και στην Κρήτη

Δημόσια διοίκηση

  • Μεγάλη επανάσταση στις σχέσεις πολίτη – κράτους είναι η θεσμοθέτηση της ηλεκτρονικής υπογραφής, ώστε όποιος επιθυμεί να έχει πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα μέσω internet για όποιον θέλει. Εξυπηρέτηση μόνο με εκτυπωτή, και scanner.
  • Νέα δομή, όπου εκτός από τη στελέχωση παρέχονται δικαιώματα υπογραφής με σύγχρονο τρόπο. Πχ δε νοείται το ταξίδι ενός υπαλλήλου στις Βρυξέλλες να το υπογράφει Υπουργός, ούτε τη διάθεση 100 € για αγορά γραφικής ύλης.
  • Ατομική και κάθετη υπηρεσιακή ευθύνη. Δλδ ευθύνη της ιεραρχίας για ελλιπή εποπτεία.
  • Υποχρέωση όλων των δημόσιων και δημοτικών οργανισμών να έχουν υπηρεσία e-banking
  • Έχει ξεκινήσει δειλά το ηλεκτρονικό παράβολο. Για να προχωρήσει όμως πραγματικά πρέπει να καταργηθεί πλήρως το έγχαρτο και να έχουν όλες οι υπηρεσίες που εισπράττουν χρήματα, υποχρεωτικά POS (μηχάνημα για κάρτα).
  • Budget και αυτοτέλεια σε ΑΕΙ, νοσοκομεία, σχολεία, συμπεριλαμβάνοντας και τη μισθοδοσία. Παράλληλα θα πρέπει να προβλέπεται, εάν απαιτηθεί η επιπλέον ενίσχυση από τον κεντρικό προϋπολογισμό, ένα πολύ αυστηρό πλαίσιο, με συγκεκριμένες προβλέψεις μείωσης του κόστους λειτουργίας, του κόστους μισθοδοσίας, αξιοποίηση της κινητής και περιουσίας, απομάκρυνση της διοίκησης ανεξάρτητα από τον τρόπο επιλογής της. Παρέχεται δηλαδή απόλυτη αυτονομία στους φορείς, σε κάθε επίπεδο, με πολύ αυστηρή διαχείριση τυχόν αστοχιών, θεσμικά κατοχυρωμένη.
  • Απελευθέρωση της δυνατότητας λήψης μακροχρόνιας άδειας άνευ αποδοχών, με απλή αίτηση του υπαλλήλου, σε περίπτωση που δεν υπάρχει διαφωνία της υπηρεσίας.

Διοίκηση και θεσμοί

  • Μόνιμα εκλογικό σύστημα συνταγματικά κατοχυρωμένο.
  • Μείωση του αριθμού των βουλευτών σε 200, και εισαγωγή διατάξεων για την αποτροπή πρόωρων εκλογών.
  • Σημαντική ενδυνάμωση των εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας

Ένοπλες δυνάμεις

  • Μείωση κατά 50% των εισερχομένων σε στρατιωτικές σχολές.
  • Κατάργηση νέων προσλήψεων οπλιτών 5ετούς υποχρέωσης.
  • Όριο ηλικίας κατ’ ελάχιστον 60 ετών για ανάδειξη σε θέση αρχηγών σωμάτων στρατού – ναυτικού – αεροπορίας, προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των πρόωρα εξερχόμενων σε σύνταξη

* O Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι:  Giorgio de Chirico (1888 – 1978), Enigma das Horas

Βερελής, Χρίστος

Ο Χρίστος Βερελής γεννήθηκε στο Μεσολόγγι το 1950. Σπούδασε Χημεία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και απέκτησε διδακτορικό στην χημεία φυσικών προϊόντων από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Εξελέγη βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας με το ΠΑΣΟΚ. Διετέλεσε Υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ στην περίοδο 1996-2000 και Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών στο διάστημα 2000-2004.