O «κοινωνικός διάλογος» μοιάζει λίγο με το «περιβάλλον». Και οι δύο λέξεις συχνά χρησιμοποιούνται ιδιοτελώς. Δηλαδή, να σέβονται οι άλλοι το περιβάλλον για να μπορούμε εμείς να το ρυπαίνουμε και αντίστοιχα ο κοινωνικός διάλογος ν’ αφορά τους άλλους, ενώ το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι η δική μας φωνή ν’ ακούγεται όσο γίνεται πιο δυνατή. Θα πρόσθετα επίσης ότι ενώ το περιβάλλον, περίπου από το 2005, έχει κυριαρχήσει στην κοινωνία και όλοι πλέον μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη, ο κοινωνικός διάλογος έχει, σαν έννοια, ακόμα πολύ δρόμο μπροστά του, παρ’ όλες τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, με τη νομοθετική και θεσμική του κατοχύρωση. Στην πραγματικότητα ο θεσμοθετημένος κοινωνικός διάλογος είναι ένα απαραίτητο βήμα για την ολοκλήρωση του οικοδομήματος του θεσμικού και πολιτικού πολιτισμού.
Η άποψη ότι μονίμως κάποιος άλλος φταίει εκτός από μας, καταδικάζει τη χώρα σε μακροχρόνια και αναπαραγόμενη κρίση.
Βασικό εργαλείο του κοινωνικού διαλόγου είναι ο θεσμός της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ). Με πρότυπο την ΟΚΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ελληνική ΟΚΕ στηρίζεται στον τριμερή διαχωρισμό των εκπροσωπούμενων συμφερόντων, διαχωρισμό δηλαδή σε τρεις ομάδες, μία των εργοδοτών–επιχειρηματιών, μία των εργαζομένων στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα και μια των λοιπών κατηγοριών στην οποία εκπροσωπούνται οι αγρότες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι καταναλωτές, οι Οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος, ατόμων με αναπηρία, ισότητας των δύο φύλων, πολύτεκνων και η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Η ΟΚΕ ιδρύθηκε το 1994 και από το 2001 αποτελεί συνταγματικό θεσμό, με αποστολή τη «διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου για τη γενική πολιτική της χώρας και ιδίως για τις κατευθύνσεις της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς και τη διατύπωση γνώμης επί των νομοσχεδίων και προτάσεων νόμων που παραπέμπονται σε αυτήν» (άρθρο 82 παρ. 2 του Συντάγματος). Επίσης η ΟΚΕ διατυπώνει Γνώμες Πρωτοβουλίας για επίκαιρα και ιδιαίτερα σημαντικά θέματα της κοινωνίας.
Η λειτουργία των ΟΚΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η επιρροή τους στις τελικές πολιτικές αποφάσεις εδραιώνουν τη δημοκρατία και συνδέονται με την προσπάθεια εκσυγχρονισμού των δομών και λειτουργιών των κρατών-μελών της, όπως η Ελλάδα.
Βασική προϋπόθεση είναι να συμφωνήσουμε ότι ο κοινωνικός διάλογος δεν στοχεύει σε στενά συντεχνιακά κέρδη, αλλά σε μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία, τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους, το σύνολο της κοινωνίας. Δεν μπορούμε να χτίσουμε μια νέα Ελλάδα χωρίς τη συνεργασία και τη συνεννόηση των παραγωγικών τάξεων. Η άποψη ότι μονίμως κάποιος άλλος φταίει εκτός από μας, καταδικάζει τη χώρα σε μακροχρόνια και αναπαραγόμενη κρίση. Σκοπός της προσπάθειας όσων συμμετέχουν στην ΟΚΕ –και εμένα προσωπικά- είναι να πείσουμε ότι ο κοινωνικός διάλογος ή θα βαθαίνει και θα γίνεται όλο και πιο έντιμος, υπεύθυνος και καινοτόμος ή θα παρακμάζει και μαζί του και η χώρα.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Edouard Léon Cortès (1882–1969), Rue De La Paix, Rain