Η εικόνα του σύγχρονου Έλληνα κεντροαριστερού έχει αρχίσει και θυμίζει επικίνδυνα το επίσης ελληνικής επινόησης φαινόμενο του αιώνιου φοιτητή, δηλαδή ενός ατόμου αναποτελεσματικού και παροπλισμένου που συντηρείται μόνο με την ελπίδα του τι θα μπορούσε να πετύχει σε κάποια απροσδιόριστη μελλοντική στιγμή.
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ο συνεχής κατακερματισμός του χώρου μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ οδηγώντας στη δημιουργία πολλών μικρότερων και συνήθως βραχύβιων κομμάτων όπως για παράδειγμα: το ΚΙΔΗΣΟ του ΓΑΠ, η κίνηση των 58, η Κοινωνική Συμφωνία των Κατσέλη-Καστανίδη, η Δυναμική Ελλάδα του Μόσιαλου, η Συμφωνία για την Νέα Ελλάδα του Λοβέρδου, η Προοδευτική Ενότητα για το Μέλλον του Ραγκούση, το Δίκτυο της Διαμαντοπούλου, το Δημοκρατικό Κόμμα του Αλέκου Παπαδόπουλου κτλ. Στον χώρο αυτό κινούνται επίσης οι Μεταρρυθμιστές του Λυκούδη, η κίνηση Μπροστά, και η Δράση που στηρίζουν το Ποτάμι, αλλά και η εναπομένουσα ΔΗΜΑΡ που συμπλέει με το ΠΑΣΟΚ.
Προσωπικές εφήμερες στρατηγικές υποσκάπτουν το μέλλον της ευρύτερης παράταξης.
Παρατηρούμε ότι μέχρι και σήμερα στα κοινοβουλευτικά κόμματα που εκπροσωπούν τον μεσαίο χώρο παίζεται το ίδιο έργο, όπου προσωπικές εφήμερες στρατηγικές υποσκάπτουν το μέλλον της ευρύτερης παράταξης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη συνεχή συρρίκνωση του μεταρρυθμιστικού κεντρώου χώρου. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι από τότε που ξέσπασε η οικονομική κρίση, το καθένα από τα κόμματα που συμμετείχε σε εκλογικές αναμετρήσεις ενδιαφερόταν να αναλάβει τα ηνία στην κεντροαριστερά προσπαθώντας να καπελώσει τα υπόλοιπα. Ακόμα και σήμερα ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι, έχουν προχωρήσει στη δημιουργία ξεχωριστών επιτροπών διερεύνησης (αντί μιας κοινής), αφήνοντας το μέσο προοδευτικό πολίτη με την απορία αν υπάρχει χώρος για διεύρυνση χωρίς συμπόρευση.
Δύο είναι τα στοιχεία που πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας για την ανασυγκρότηση του τρίτου πόλου στο πολιτικό σκηνικό. Πρώτον, ένα νέο κόμμα χωρίς τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ το οποίο παίρνει και τη μερίδα του λέοντος σε ψήφους δεν υφίσταται. Δεύτερον, η παρουσία του Ποταμιού είναι απαραίτητη σε μία τέτοια προσπάθεια ως δίαυλος ανανέωσης ιδεών και προσώπων αυτού του χώρου. Η μη συμμετοχή και των δυο κομμάτων οδηγεί μοιραία στην αλληλεξουδετέρωση τους και στην απομάκρυνση οποιασδήποτε προοπτικής για ένα διψήφιο ποσοστό και ένα ρυθμιστικό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας.
H κεντροαριστερά έρχεται αντιμέτωπη με ένα υπαρξιακό ζήτημα.
Το πολιτικό κενό που δημιουργήθηκε λόγω της απουσίας ενός πλειοψηφικού μεταρρυθμιστικού κόμματος εξουσίας, οδήγησε έναν σημαντικό αριθμό πολιτών στις ουρές των εσωκομματικών εκλογών της ΝΔ και στην εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της. Ενώ λοιπόν τόσο η αριστερά όσο και η κεντροδεξιά έβαλαν σε τάξη τα του οίκου τους, η κεντροαριστερά έρχεται αντιμέτωπη με ένα υπαρξιακό ζήτημα.
Δεν αξίζει κανείς να σταθεί στο αν θα πρέπει οι υπάρχοντες πολιτικοί σχηματισμοί αυτού του προσανατολισμού να πράξουν το αυτονόητο, αλλά στο πως μετά από αυτή την αναγκαία σύμπραξη θα δημιουργήσουν τις συνθήκες για ένα νέο δημοκρατικό, προοδευτικό και πλειοψηφικό κόμμα το οποίο θα μπορούσε να διεκδικήσει εξουσία στις επόμενες εθνικές εκλογές. Ας δούμε συνοπτικά τον οδικό χάρτη εξόδου από το λαβύρινθο της κεντροαριστεράς:
- Άμεση σύμπτυξη των κοινοβουλευτικών ομάδων της Δημοκρατικής Συμπαράταξης και του Ποταμιού και δημιουργία ενός αρραγούς κοινοβουλευτικού μπλοκ 30 βουλευτών, το οποίο θα μπορέσει να αποτελέσει στο μέλλον πόλο έλξης για περισσότερους βουλευτές τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά.
- Διοργάνωση ενός ανοιχτού ιδρυτικού συνεδρίου με εξασφάλιση αναλογικής εκπροσώπησης όλων των δυνάμεων του χώρου, όπου θα καθοριστεί το ιδεολογικοπολιτικό στίγμα, το όνομα και το σύμβολο του νέου φορέα.
- Εκλογή προέδρου και αντιπροέδρου μέσω μιας διαδικασίας ανοιχτής στην κοινωνία με τη συμμετοχή των πολιτών, που θα προσδώσει ευρεία νομιμοποίηση στην ηγεσία του νέου φορέα και παράλληλα θα σημάνει το τέλος των αρχηγοκεντρικών κομμάτων.
Οι προσπάθειες για την ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς θα αποτύχουν αν γίνουν με συγκόλληση υπαρχόντων πολιτικών σχηματισμών.
Το ανθρώπινο δυναμικό για να αγκαλιάσει ένα τέτοιο εγχείρημα υπάρχει, όπως έδειξαν τα δημοκρατικά ανακλαστικά των πολιτών με τη συμμετοχή τους τόσο στις συγκεντρώσεις υπέρ του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα-παρωδία της 5ης Ιούλιου, όσο και στην πρωτοβουλία ΠΑΙΔΕΙΑ 2015 ενάντια στη κατεδάφιση του νομού ευρύτατης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας για τα ΑΕΙ.
Οι προσπάθειες για την ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς θα αποτύχουν αν γίνουν με συγκόλληση υπαρχόντων πολιτικών σχηματισμών αντί της δημιουργίας ενός νέου κόμματος που θα χαίρει της πλήρους στήριξης τους. Κρίσιμο στοιχείο αποτελεί η προσέλκυση της νέας γενιάς η οποία έχει στραφεί σε πιο ακραίες πολιτικές προτάσεις. Εφόσον οι προηγούμενες προσπάθειες για την ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς απέτυχαν, ήρθε η ώρα οι αγανακτισμένοι πολίτες από τον εθνικολαϊκισμό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να εκφραστούν και να πάρουν την τύχη του ευρύτερου μεταρρυθμιστικού και προοδευτικού χώρου στα χέρια τους. Η συμμετοχή τους σε ένα τέτοιο εγχείρημα μπορεί να μας εκπλήξει.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Rene Magritte (1898-1967), The false mirror