Χαιρετισμός Δημάρχου Θεσσαλονίκης Στέλιου Αγγελούδη, στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών «Η καμπύλη της Μεταπολίτευσης στη Θεσσαλονίκη» με αφορμή την κυκλοφορία από τις εκδόσεις Επίκεντρο του βιβλίου  «Η καμπύλη της Μεταπολίτευσης 1974-2024» που περιλαμβάνει τα πρακτικά του ομότιτλου συνεδρίου, το Σάββατο 2.11.2024 στο Φουαγιέ του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών)*

Κυρίες και κύριοι,

Η συζήτηση που ανοίγει ο Κύκλος Ιδεών για την Καμπύλη της Μεταπολίτευσης στη Θεσσαλονίκη με αφορμή την παρουσίαση των πρακτικών του ομότιτλου Συνεδρίου οφείλει να γίνει με ενάργεια, ειλικρίνεια, εντιμότητα αλλά και αυστηρότητα.

Τιμώντας τα 50 χρόνια από την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας, δεν μας επιτρέπεται να μένουμε «δίχως συγκρίσεις, ανταγωνισμούς, ελέγχους, δίχως να μας μετράει η όποια αναμονή κι απαίτηση των άλλων» όπως διδάσκει ο Γιάννης Ρίτσος.

Αντίθετα, πρέπει με καθαρή ματιά και κριτική σκέψη να διαβάσουμε ξανά την Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετώπισε, επικεντρώνοντας στις πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές αλλαγές που σημάδεψαν τη Θεσσαλονίκη στο διάβα των πέντε αυτών δεκαετιών.

Μέσα από την πρωτοβουλία που ανέλαβε ο Ευάγγελος Βενιζέλος για τη διοργάνωση του Συνεδρίου που φώτισε πτυχές της μεταπολιτευτικής πορείας του τόπου, κρατούμε στα χέρια μας έναν πολύτιμο οδηγό στα δαιδαλώδη μονοπάτια της νεοελληνικής πραγματικότητας.

Η Θεσσαλονίκη είναι εδώ, πιο ενήμερη και πιο απαιτητική από ποτέ

Την ίδια ώρα, ομνύει στην ανάγκη της θωράκισης των θεσμών, της διαφάνειας και της πολιτικής ηθικής, στοιχεία που είναι θεμελιώδη για τη σταθερότητα και τη βιώσιμη αναπτυξιακή προοπτική μιας κοινωνίας και μιας πατρίδας που όπως εύστοχα έχει γράψει ο ίδιος «προτάσσεται κάθε κομματικής και επιμερισμένης θεώρησης». Γιατί η Δημοκρατία κυρίες και κύριοι, δε γεννά μόνο δικαιώματα, συνεπάγεται και υποχρεώσεις.

Από την τραγωδία της Κύπρου και την πτώση της Χούντας μέχρι την Αλλαγή, την ένταξη της χώρας στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια, την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων, την οικονομική κρίση, την άνοδο του λαϊκισμού και την πολιτική σταθερότητα του σήμερα, έχουμε στα χέρια μας μια ενδελεχή ανάλυση που αγγίζει θεμελιώδεις θεσμούς, ιδεολογίες και αξίες που όρισαν τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας της ελληνικής κοινωνίας.

Έναν οδηγό που μπορεί να λειτουργήσει διδακτικά, καθώς μας προτρέπει να προβληματιστούμε για τις επιλογές μας ως κοινωνία, να μάθουμε από τα λάθη και τις επιτυχίες μας ώστε να χαράξουμε ένα καλύτερο, πιο ελπιδοφόρο μέλλον.

Κάτι που θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα, είναι το να αναλογιστούμε την ελληνική Μεταπολίτευση σε σύγκριση με αντίστοιχες εμπειρίες άλλων χωρών με τις οποίες η Ελλάδα έχει παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα την Πορτογαλία. Μια χώρα που το 1974 ήταν σε χειρότερη οικονομική θέση από την Ελλάδα, αποκομμένη στην πράξη από την υπόλοιπη Ευρώπη. Όμως σε αντίθεση με την πατρίδα μας, η Πορτογαλία πέτυχε ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης, ξέμπλεξε γρήγορα από τη μέγγενη του Μνημονίου, έγραψε το δικό της success story, πέρασε μπροστά.

Κρατώ ως πολύτιμη παρακαταθήκη για τα 50 αυτά χρόνια της μεγαλύτερης περιόδου πολιτικής ομαλότητας στην Ιστορία του ελληνικού κράτους την εντολή του Διονύση Σαββόπουλου 30 χρόνια πριν, σε ένα από τα πλέον αγαπημένα μου άλμπουμ: «Μην πετάξεις τίποτα». Και μη ξεχάσεις τίποτα θα τολμούσα να προσθέσω. Δεν είναι κακό να συμβιβαζόμαστε με το παρελθόν. Χειρότερο είναι να αποδεχόμαστε μοιρολατρικά το μέλλον χωρίς να προσπαθούμε να το αλλάξουμε.

Αυτή την αλλαγή προσπαθούμε να κάνουμε πράξη στη Θεσσαλονίκη εδώ και έντεκα πλέον μήνες. Να βάλουμε τίτλους τέλους σε αυτό το στρεβλό αθηνοκεντρικό αναπτυξιακό μοντέλο που γεννά ανισότητες, να πάψει να πρωταγωνιστεί η Θεσσαλονίκη μόνο ως πρωτεύουσα των ανεκπλήρωτων υποσχέσεων.

Οφείλουμε να κλείσουμε τους λογαριασμούς μας με δεκαετίες παρακμής, εγκατάλειψης, απαξίωσης αλλά και ραγδαίας αποβιομηχάνισης, φαινομένου που δυστυχώς δεν αντιμετωπίστηκε γρήγορα.

Τολμώντας την αυτοκριτική μας, πρέπει να ομονοήσουμε στο ότι μία από τις σημαντικότερες αιτίες για το ότι στα μεταπολιτευτικά χρόνια η Θεσσαλονίκη εγκλωβίστηκε στην εσωστρέφεια και στην υπανάπτυξη, υποβαθμίστηκε σε μια περίκλειστη πόλη, είναι το κόψιμο του νήματος που την ένωνε με το κορυφαίο συγκριτικό της πλεονέκτημα, την πλούσια, κοσμοπολίτικη, πολυσυλλεκτική και πολύχρωμη ιστορία της. 

Ασφαλώς υπήρξαν φωτεινές αναλαμπές στην κατεύθυνση της ανάδειξης της πολυπολιτισμικής ταυτότητας της πόλης, όπως η ανακήρυξή της σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα του 1997 ή η ίδρυση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Τα κέρδη της περιόδου εκείνης παραμένουν μέχρι και σήμερα αποτυπωμένα στο αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό πρόσωπο της πόλης.

Αυτό το νήμα θέλουμε να πιάσουμε και πάλι από την αρχή. Είναι ώρα να επανασυστήσουμε την πόλη μας στον κόσμο, προβάλλοντας τη νέα ταυτότητά της ως ένα σύγχρονο, εξωστρεφές περιφερειακό μητροπολιτικό κέντρο.

Να επενδύσουμε στην ενίσχυση της συνεργασίας της με πόλεις της Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, όπως είναι η κλιματική αλλαγή, η αστική ανθεκτικότητα και η βιώσιμη ανάπτυξη, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η κοινωνική και οικονομική συνοχή.

Βήματα γίνονται προς τη σωστή κατεύθυνση: Η πόλη αρχίζει να αλλάζει με την άφιξη του Μετρό, τη δρομολόγηση του fly over, την κατασκευή των νέων νοσοκομείων, την ανέγερση του Μουσείου Ολοκαυτώματος και του ThessIntec την ανάπλαση του παραλιακού μετώπου, τη δημιουργία του Πάρκου Μνήμης στην πλατεία Ελευθερίας.

Είναι, όμως, αυτά αρκετά; Για μια πόλη με τη δυναμική και το ιστορικό αποτύπωμα της Θεσσαλονίκης, όχι. Έχουμε να καλύψουμε κενό δεκαετιών, υπενθυμίζω πως το τελευταίο μεγάλο έργο υποδομής ήταν η κατασκευή της περιφερειακής οδού που ολοκληρώθηκε το 1993, με τη μελέτη να έχει ξεκινήσει το 1973, είκοσι ολόκληρα χρόνια πριν.    

Η Θεσσαλονίκη είναι εδώ, πιο ενήμερη και πιο απαιτητική από ποτέ, διεκδικώντας από εμάς να μετατρέψουμε «τις δύσμορφες καταστάσεις σε καλλίμορφες» όπως έλεγε η Κική Δημουλά.

Σας ευχαριστώ θερμά, είμαι βέβαιος πως το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη μελέτη της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας αλλά και πηγή έμπνευσης για τις γενιές που έρχονται.

*Έναρξη από τον Αντιπρόεδρο του Κύκλου Ιδεών καθ. Χρήστο Δερβένη. Υποδοχή  από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του ΚΘΒΕ Αστέριο Πελτέκη. Χαιρετισμός  από τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης Στέλιο Αγγελούδη. Σχολιάζουν και συζητούν: Για το ιστορικό πλαίσιο ο Κώστας Κωστής, Καθηγητής Ιστορίας στο ΕΚΠΑ, Διευθυντής   του ΜΙΕΤ, για τις εκλογικές αναμετρήσεις 1974-2024 στη Θεσσαλονίκη η Γεωργία Παναγιωτίδου, Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, για την ατμόσφαιρα και τον πολιτισμό της Μεταπολίτευσης στη Θεσσαλονίκης ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης,  Συγγραφέας και για την καμπύλη της πραγματικής οικονομίας την περίοδο αυτή στη Θεσσαλονίκη ο Γιάννης Καρατζόγλου,  Δρ. Πολιτικής Επιστήμης – Συγγραφέας. Συντονίζει: ο  εκδότης Πέτρος Παπασαραντόπουλος