Ας ξεκινήσουμε την θεώρηση του Αγροτικού τομέα με τις βασικές αρχές που διέπουν την οργάνωση και τη λειτουργία του και επηρεάζουν τις αποδόσεις του.
1ο Ο αγροτικός τομέας δεν είναι ένα φυσικό σύστημα αλλά ένας τεχνικός λειτουργικός οργανισμός. Για να είναι βιώσιμος πρέπει να παράγει περισσότερα από όσα καταναλώνει. Πρέπει δηλαδή η οικονομία του συστήματος να είναι πλεονασματική και όχι ελλειμματική.
2ο Ως τεχνικό λειτουργικό σύστημα πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένο, να υπόκειται σε συνεχή αξιολόγηση και με βάση αυτήν να υφίσταται διαρκείς και αναγκαίες μεταρρυθμίσεις με στόχο την κανονικότητα για να έχουμε τις βέλτιστες αποδόσεις.
Τα Αγροτικά μπλόκα στην καρδιά του χειμώνα έχουν γίνει θεσμός.
Το υπουργείο Γεωργίας με τους ποικιλώνυμους κατά καιρούς τίτλους, δυστυχώς δεν έχει αντιληφθεί το αγροτικό πρόβλημα και κατά συνέπια ούτε τον ρόλο του. Άλλοτε λειτουργεί ως λογιστήριο διαχείρισης κοινοτικών κονδυλίων και άλλοτε ως συνδικαλιστικός φορέας διαχείρισης των αγροτικών αιτημάτων. Γι αυτό η αγροτική πολιτική της κυβέρνησης είναι κατ’ ουσία πολιτική μέτρων.
Η πολιτική μέτρων είναι μια de facto πελατειακή πολιτική η οποία δεν λύνει προβλήματα. Απλά τα διαιωνίζει. Γι αυτό τα Αγροτικά μπλόκα στην καρδιά του χειμώνα έχουν γίνει θεσμός και τα Αγροτικό πρόβλημα έχει εξελιχθεί σε Αγροτικό ζήτημα. Προσδοκώ έναν πρωθυπουργό που θα διορίσει έναν Υπουργό Γεωργίας που να μην έχει δει αγελάδες μόνο σε Γουέστερν. Το οποίο βεβαίως σημαίνει να έχει δει από κοντά μια γεωργική σπορά.
Όταν μια χώρα δεν έχει αποφασίσει αυτό που πρέπει να κάνει ο πολίτης αφ’ ενός και το Κράτος αφ ’ετέρου, οι δύο εταίροι αντί να συνεργάζονται, πάντα θα συγκρούονται.
Κάποτε η Κυβέρνηση πρέπει να αντιληφθεί ότι το Αγροτικό πρόβλημα είναι συνώνυμο με την Αγροτική οικονομία. Και δεν είναι βεβαίως μόνο το πόσο φόρο και πόσες εισφορές θα πληρώνουν οι Αγρότες. Που σημαίνει ότι δεν πρέπει να τους θυμάται την περίοδο των κινητοποιήσεων.
Ας καταλάβουν κάποιοι ότι τα προβλήματα του χώρου δεν είναι μόνο οι τιμές των αγροτικών εφοδίων και των αγροτικών προϊόντων. Δεν είναι το φορολογικό καθεστώς των Αγροτών ή η καλύτερη διαχείριση των Κοινοτικών προγραμμάτων. Είναι ασφαλώς και αυτά.
Πριν απ’ όλα είναι:
1ο Το αναπτυξιακό μοντέλο της Αγροτικής οικονομίας, το σύστημα δηλαδή των ειδικών αγροτικών υποδομών ξεκινώντας από την διαχείριση των υδατικών πόρων μέχρι τη διαχείριση της αγροτικής γης. Το παραπάνω, σε όλα τα επίπεδα, από τον σχεδιασμό και την κατασκευή των τεχνικών έργων μέχρι την εποπτεία και την διαχείρισή του, τελεί υπό την ευθύνη του κράτους.
2ο Το αγροτικό παραγωγικό πρότυπο, δηλαδή ο πρωτογενής τομέας, ο δευτερογενής (μεταποίηση, βιομηχανία τροφίμων) και ο τριτογενής τομέας (αγορά αγροτικών προϊόντων, αγροτουρισμός κτλ).
3ο Το εξειδικευμένο χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα στηρίζει τον πρωτογενή τομέα. Ο Αγροτικός κόσμος έχει ιδιαίτερα προβλήματα, ανάγκες και είναι εξαιρετικά ευάλωτος στα παιχνίδια της οικονομίας της αγοράς.
Οι ανωτέρω δομές έχουν την αυτονομία τους. Στο σύνολό τους όμως συγκροτούν την υπερδομή που ακούει στο όνομα Αγροτική οικονομία την οποία και συμπληρώνουν. Θεωρούμε την Αγροτική Οικονομία έτσι όπως υπάρχει σε Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο επίπεδο. Το αντικείμενο ευθύνης του Υπουργείου Γεωργίας οφείλει να ταυτίζεται με αυτήν, στο σύνολό της. Να την διαχειρίζεται και να την υπηρετεί. Όμως, λόγω του ιδιαιτέρως κοινωνικού της χαρακτήρα έχει ανάγκη από ένα σύγχρονο Συνεταιριστικό Κίνημα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγροτικής παραγωγής, με παρεμβατικό χαρακτήρα τόσο στην αγορά των αγροτικών προϊόντων όσο και στην αγορά των αγροτικών εφοδίων.
Ένα αξιόπιστο Γεωργικό Εκπαιδευτικό Σύστημα πρέπει να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα.
Ο κοινωνικός χαρακτήρας της Αγροτικής Οικονομίας καθιστά το ανθρώπινο κεφάλαιο τον σημαντικότερο συντελεστή της βιωσιμότητάς της. Ως εκ τούτου ένα αξιόπιστο Γεωργικό Εκπαιδευτικό Σύστημα πρέπει να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για την εκάστοτε κυβέρνηση. Ένα ειδικό εκπαιδευτικό σύστημα που να καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες ενημέρωσης, εξειδίκευσης και κατάρτισης των αγροτών για να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της αγροτικής παραγωγής σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους τομείς (φυτοπαθολογία, ζωονόσοι, αγροτικά εφόδια, χρήση αγροτικών εργαλείων και μηχανημάτων κλπ).
Παράλληλα με τις παραπάνω δομές είναι αναγκαία η λειτουργία ενός σύγχρονου επιστημονικού οργανισμού έρευνας και εφαρμογών, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας που να λειτουργεί υποστηρικτικά.
Η αξία της έρευνας και των εφαρμογών νομίζω ότι είναι δεδομένη. Όμως η καινοτομία και η επιχειρηματικότητα πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο του στρατηγικού σχεδιασμού του υπουργείου. Οι καλές πρακτικές και οι καινοτόμες πρωτοβουλίες σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους τομείς της αγροτικής οικονομίας να καταγράφονται, να αξιολογούνται και να διαχέονται στην αγροτική κοινότητα. Οι αποτυχημένες προσπάθειες και οι κακές πρακτικές να καταδεικνύονται ως παραδείγματα προς αποφυγήν. Μόνο έτσι θα έχουμε μία αγροτική οικονομία βιώσιμη, αυτοτροφοδοτούμενη, ανταγωνιστική με ευχαριστημένους αγρότες.
Ο Αγροτικός τομέας είναι ένα τεράστιο θέμα και βρίσκεται πάνω και πέρα από το εισόδημα του Αγροτικού κόσμου και το διατροφικό πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας. Είναι πέραν των χωροταξικών σχεδιασμών και της αειφόρου ανάπτυξης. Συνδέεται ευρύτερα με την οικολογία, τα τοπικά οικοσυστήματα και μικροκλίματα. Με άλλα λόγια ξεπερνάει την Αγροτική Οικονομία.
Η Χώρα χρειάζεται επειγόντως εθνική αφύπνιση.
Ο Αγροτικός τομέας είναι σε ευθεία γραμμή με την ανάπτυξη της περιφέρειας, με την ανασυγκρότηση της υπαίθρου και με την ισόρροπη κατανομή του πληθυσμού ανάμεσα στα αστικά κέντρα και τις επαρχίες. Είναι ο θεματοφύλακας της τοπικότητας: ήθη, έθιμα, τοπικός πολιτισμός, τοπική ιστορία. Ταυτίζεται με την Ελλάδα των Περιφερειών, την Ελλάδα των συνόρων, την ξεχασμένη Ελλάδα. Είναι ο θεματοφύλακας της εθνικής παρακαταθήκης.
Επιτέλους, ας καταλάβουν όλοι ότι σύντομα θα έρθει η ώρα που θα κληθούν κάποιοι να απολογηθούν ενώπιον της ιστορίας και όχι μόνο. Διότι ο Αγροτικός τομέας ως Αγροτική οικονομία δεν είναι μόνο η ραχοκοκαλιά της Εθνικής Οικονομίας, αλλά πάνω από όλα είναι μέγιστο εθνικό θέμα.
Δυστυχώς οι κυβερνήσεις διαχρονικά βλέπουν τα Αγροτικά μπλόκα ως εκδήλωση υπερβάλλοντος ζήλου κάποιον "ζωηρών ή θερμόαιμων αγροτών”, αν δεν τα θεωρούν υποκινούμενα από την αντιπολίτευση, χωρίς να αποκλείουν το ενδεχόμενο να είναι πρωτοβουλίες τους για να ταράξουν την ανία της χειμερινής αγροτικής ραστώνης. Η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης.
Η Χώρα χρειάζεται επειγόντως εθνική αφύπνιση. Ο καθένας ας αναλάβει τις ευθύνες του. Οι καιροί δεν είναι μόνο χαλεποί. Οι καιροί δυστυχώς είναι "ου μενετοί".
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Vincent Van Gogh, (1853-1890), Green Field