Το κείμενο αποτελεί την ομιλία του Γιάννη Κουτσομύτη στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών, «Διαδίκτυο και Δημοκρατία. Fake news & Post truth πολιτική» στις 17/1,
με συνομιλητές τον Πέτρο Τατσόπουλο, τον Κωνσταντίνο Κορίκη και τον Δημήτρη Κουκιάδη. Την εκδήλωση συντόνισε η Μαρία Τσάκου.
Είναι μεγάλη χαρά που συζητάμε σήμερα αυτό το θέμα, το οποίο θεωρώ ύψιστης σημασίας για την ποιότητα της δημοκρατίας, αλλά και για το μέλλον της χώρας και θα σας εξηγήσω αργότερα γιατί. Και χαίρομαι πάρα πολύ που ο ΚΥΚΛΟΣ ΙΔΕΩΝ ασχολείται με αυτά τα θέματα. Είναι η δεύτερη παρουσία μου σε εκδήλωση του ΚΥΚΛΟΥ και νιώθω μεγάλη χαρά και τιμή που μπορώ και συμμετάσχω.
Εξαιρετικές όλες οι τοποθετήσεις. Αυτό που θα ήθελα εγώ να συνεισφέρω στην κουβέντα είναι το εξής: πέρα από τα fake news τα οποία είναι σε πολλούς από εμάς, μπορεί να είναι και προφανή, υπάρχει μια μεθοδευμένη, αυτό που θα έλεγα είτε σε εισαγωγικά, είτε χωρίς εισαγωγικά, κυβερνοπροπαγάνδα, η οποία είναι πολύ μεθοδευμένα στημένη εδώ και χρόνια από συγκεκριμένους κρατικούς, κομματικούς και επιχειρηματικούς κύκλους που στόχο έχει τη χειραγώγηση της αντίληψης και της συνείδησης των πολιτών, των καταναλωτών και των ψηφοφόρων.
Το momentum αυτή τη στιγμή της ενημέρωσης το έχει κερδίσει η κυβερνοπροπαγάνδα.
Και θα έλεγα ότι αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε ένα δυσάρεστο σημείο στο οποίο έχουν καταφέρει και έχουν κερδίσει αυτή τη στιγμή το momentum. Το momentum αυτή τη στιγμή της ενημέρωσης το έχει κερδίσει η κυβερνοπροπαγάνδα. Δεν το έχει κερδίσει η αλήθεια. Αυτή τη στιγμή εάν κάνουμε αυτή την προσπάθεια να μιλήσουμε σήμερα, είναι γιατί πρέπει να δούμε πώς θα αντιστρέψουμε αυτή την κατάσταση.
Υπάρχουν λύσεις. Θα αναφέρω μερικές. Έχω μερικές σκέψεις που μπορώ να τις αναφέρω αργότερα, αλλά θα πρέπει να δούμε πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο. Ένας λόγος είναι η τεχνολογία. Τα τελευταία χρόνια, φανταστείτε ότι διαβάζουμε ειδήσεις στο διαδίκτυο, όχι πια σε μόνιτορ στο γραφείο μας, τις διαβάζουμε σε ένα smartphone, το οποίο έχει μέγεθος από 4,5 ίντσες έως το πολύ 5 – 5,5.
Μέσα σε αυτές τις 4,5 με 5 ίντσες, το μέγεθος των γραμμάτων και το πλήθος των λέξεων το οποίο μπορούμε να διαβάσουμε για μια είδηση είναι ελάχιστο. Και έτσι έχουμε φτάσει στο σημείο αυτή τη στιγμή και η πληροφόρηση βρίσκεται υπό τη δικτατορία των τίτλων των ειδήσεων, των headlines. Όποιος φτιάχνει τίτλους φτιάχνει και την είδηση. Το τι περιέχει πλέον το άρθρο μέσα -το ανέφερε πολύ καλά ο Κωνσταντίνος Κορίκης- ούτε το 15% των αναγνωστών, των χρηστών του διαδικτύου δεν βλέπει.
Θέλετε να δείτε μια είδηση η οποία θα είναι ωραιοποιημένη, διότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ανθρώπων που εξυπηρετεί ο Όμιλος Ενημέρωσης, σε εισαγωγικά φυσικά “ενημέρωσης”, ο οποίος θα αποκρύπτει το καίριο σημείο ή το πικάντικο σημείο της είδησης εννοώ σε πολιτικό ή οικονομικό επίπεδο και θα προβάλει το θετικό. Το βλέπουμε πάρα πολύ αυτό χαρακτηριστικά τα τελευταία 2 χρόνια στην Ελλάδα, το οποίο έχει γίνει πλέον και επιστήμη. Η επιστήμη του spinning της πληροφορίας και της είδησης με μέθοδο, με στημένα εξαγορασμένα μέσα ενημέρωσης και δυστυχώς και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα της δημοκρατίας, έχουν πέσει και τα κρατικά μέσα ενημέρωσης σε ένα επίπεδο συνεισφοράς στην παραπληροφόρηση.
Όποιος φτιάχνει τίτλους φτιάχνει και την είδηση.
Απλά να σας αναφέρω το εξής: το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων έχει τρεις διεθνείς συνεργασίες διακρατικές. Και οι τρεις είναι με τα πλέον προπαγανδιστικά μέσα στον κόσμο. Το ρωσικό Sputnik, το Anadolu της Τουρκίας και το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων του Καζακστάν. Καταλαβαίνετε ποιο είναι το επίπεδο των κρατικών μέσων. Δεν θα σας αναφέρω πλέον για την κρατική τηλεόραση κλπ, όπου η κατάντια της είναι τραγική.
Αλλά έχουμε και άλλα διασπαρμένα μέσα στο διαδίκτυο, τα οποία προωθούν ένα συγκεκριμένο στυλ διαχείρισης της πληροφορίας και δεν θα αναφερθώ στο 30% των ανθρώπων που πιστεύουν ότι ψεκαζόμαστε. Πλέον έχει αρχίσει και αντιστρέφεται και η συνείδηση και μέση αντίληψη των πολιτών. Βλέπουμε τελευταία σφυγμομετρήσεις, δημοσκοπήσεις, όπου ο κόσμος αρχίζει και δεν πιστεύει πια ότι η παρουσία της ώρας στην ευρωζώνη είναι προς το συμφέρον της χώρας, το οποίο δεν στέκει με καμία λογική να το συζητήσει κανείς.
Όμως όταν βομβαρδίζεται συνεχώς από το ότι το ευρώ φταίει που χρεοκοπήσαμε. Ή μάλλον «ήταν λάθος η παρουσία της χώρας στο ευρώ», «τα μνημόνια έφεραν τη χρεοκοπία», «ο Γεωργίου φούσκωσε τα στοιχεία και φτάσαμε στη χρεοκοπία».
Βέβαια οι ίδιοι όταν φτιάχνουν ένα νομικό σκεπτικό το οποίο λέει ξεκάθαρα και εκεί είναι η διαμάχη ότι όλη η ζημιά του Γεωργίου είναι γιατί πρόσθεσε κάποιους λογαριασμούς και το 13,7% έλλειμμα φτάσαμε στο 15,6%. Δεν εξηγούν όμως το 13,7% πώς έφτασε. Δεν το λένε. Μένει μόνο ότι κάποιος φούσκωσε τους λογαριασμούς τους δημόσιους και μας οδήγησαν σε χρεοκοπία.
Άρα για να συνοψίσω, τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε, ειδικά στην Ελλάδα. Δεν θα σας πω τώρα για το Τραμπ και για το Brexit, γιατί υπάρχουν και ειδικές συνθήκες στην Αμερική με την αποβιομηχάνιση των πολιτειών του Rust Belt, με την έλλειψη των Δημοκρατικών, με ένα σνομπάρισμα που είχαν οι Δημοκρατικοί σε μεγάλο μέρος της καμπάνιας, με λάθη του Κάμερον στο Brexit, και του Εργατικού Κόμματος που είχε μια αμφίσημη θέση πάνω σε αυτή την υπόθεση.
Η επιστήμη του spinning της πληροφορίας είναι ένα μεγάλο πρόβλημα της δημοκρατίας.
Θα πάω στο ελληνικό θέμα, το οποίο παίζεται αυτή τη στιγμή η τύχη της χώρας. Θεωρώ ότι τα τελευταία 8 χρόνια έχουμε ζήσει στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μεταπολιτευτικό project παραπληροφόρησης της κοινής γνώμης. Δυστυχώς αυτό έχει γίνει από συγκεκριμένα πολιτικά κέντρα, από συγκεκριμένες ιδεολογικές τάσεις, όπως και από ανθρώπους οι οποίοι ήθελαν να αποτινάξουν από πάνω τους τις πολιτικές ευθύνες για την κατάσταση στην οποία περιήλθε τώρα.
Αυτός ο δρόμος όμως είναι δρόμος καταστροφής για τη χώρα, διότι από τη στιγμή που ακόμα και σκεπτόμενοι πολίτες αρχίζουν να μπαίνουν στην αμφιβολία για το εάν η παρουσία της χώρας στην ευρωζώνη αξίζει τον κόπο, πλέον πρέπει όχι να ανησυχήσουμε, θα έπρεπε να έχουμε ρίγη από αυτή την κατάσταση που επικρατεί, διότι κατ’ εμένα η ποιότητα της δημοκρατίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με το επίπεδο πληροφόρησης και γνώσεων του πολίτη και του ψηφοφόρου.
Όπως πολύ σωστά είπε και ο κ. Κουκιάδης, εκεί θα κριθεί η τύχη της χώρας. Το μπαλκόνι του συντάγματος που κάποτε διήγειρε τα πλήθη, πλέον είναι το News Feed του Facebook. Και εκεί έχεις να κάνεις με 60 με 80 λέξεις που έχουν να μιλήσουμε στον χρήστη-ψηφοφόρο. Δεν είναι περισσότερο.
Ελάχιστοι κάνουν κλικ στο more, στο περισσότερα για να δούνε τι άλλο περιέχει το άρθρο. Άρα ακολούθως θα φτάσουμε στο σημείο που οι τύχες της χώρας εν πολλοίς θα κριθούν από το επίπεδο της πληροφόρησης. Δεν θα κριθούν από το επίπεδο των επιχειρημάτων.
Θα κάνει ο κ. Βενιζέλος καταπληκτικές ομιλίες στη Βουλή, θα τους κατατροπώσει όλους, αλλά θα βγει το ΧΩΝΙ και θα πει «θάνατος στους προδότες». Για ποιό; Γενικώς. Γενικώς. Πάτα κλικ να δούμε πού μπορεί να καταλήγει αυτό. Δεν υπάρχει καμία εξήγηση από εκεί και πέρα.
Τι είναι το PSI; Για να δούμε το άλλο. Η άλλη μεγάλη ιστορία. Η καταστροφή των Ταμείων. Αν ρωτήσουμε τους ανθρώπους γύρω μας, τους απλούς πολίτες, τι έγινε με το PSI; Θα σου πούνε καταστρέψανε τα Ταμεία. Αν του εξηγήσει κανείς ότι 100 δισεκατομμύρια διαγραφή χρέους δεν είχε ξαναγίνει ποτέ σε χώρα, θα σε κοιτάει σαν τρελό, σαν μανιακό, σαν κάτι περίεργο.
Αυτό είναι το σημείο, είμαστε σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο. Και δεν είναι τυχαίο κατ’ εμέ που εδώ θα έρθει και είναι ένα λεπτό σημείο. Σκεφτείτε ποιοι; Ότι οι ίδιοι άνθρωποι που προωθούν σε μεγάλο βαθμό αυτή τη χειραγώγηση της πληροφόρησης, είναι και οπαδοί της αμεσοδημοκρατίας. Γιατί; Γιατί στην αμεσοδημοκρατία μπορείς να αντιμετωπίσεις απευθείας το χρήστη, τον ψηφοφόρο, να τον κατευθύνεις και να μην έχεις την ανάγκη να πας μέσω του κ. Μωραϊτη, του κ. Βενιζέλου, του κ. Τατσόπουλου, των αντιπροσώπων του έθνους οι οποίοι δεν είναι τόσο αφελείς και έχουν ένα τρόπο κρίσης πάνω στα πράγματα να καταλάβουν εάν η μία ή η άλλη λύση έχει τα καλά ή θετικά για τη χώρα.
Εάν ένα μέσο έχει βγάλει μια εσφαλμένη είδηση, η κοινωνία των πολιτών πρέπει να το καταγγείλει.
Άρα βγάζοντας από τη μέση αυτή τη διαδικασία και πηγαίνοντας στην αμεσοδημοκρατία, θα πάρεις τα ωραία σου εργαλεία, του διαδικτύου και θα χειραγωγήσεις πάρα πολύ ωραία τον άνθρωπο που θα πάει όπως τον Ιούλιο του 2015 στο δημοψήφισμα και θα ψηφίσει για μια πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της ευρωζώνης η οποία δεν ίσχυε. Είχε λήξει μια εβδομάδα πριν νομικά.
Άρα ψήφισε ο ελληνικός λαός για κάτι το οποίο δεν υπήρχε. Αυτό δεν νομίζω ότι έχει ξαναγίνει σε δυτική χώρα να ψηφίσει κάποιος για ένα ανύπαρκτο ερώτημα λογικά.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην σας μαυρίζω την ψυχή. Πρέπει να διαβάζουμε όλες τις ειδήσεις. Δεν γίνεται με τις επικεφαλίδες. Και πώς θα γίνει αυτό; Πρέπει να υπάρχουν προτάσεις από τους φορείς με μια αυτορύθμιση. Σε πολλά μέσα το κάνουν αυτό. Κάνουν μια μικρή περίληψη του άρθρου πολύ μικρή, 80 – 100 λέξεις για το τι θα περιέχει. Αυτό λείπει. Κυριαρχεί, όπως σας είπα προηγουμένως, η επικεφαλίδα.
Πρέπει οι φορείς – και εδώ είναι μια μεγάλη πληγή για την Ελλάδα – ΕΣΗΕΑ. Τρελά πράγματα θα μου πείτε. Ακριβώς τα αντίθετα κάνει από αυτά που έπρεπε. Να υπάρχει καταγγελία των μέσων τα οποία συστηματικά παραπληροφορούν την κοινή γνώμη. Να υπάρχει ένα ανεξάρτητο όργανο το οποίο να λέει τέλος πάντων τι συνέβη.
Τουλάχιστον στην Αμερική υπήρχε μια εφαρμογή, ακόμη και η Washington Post το έκανε σε real time έβγαζε εάν η δήλωση του Τραμπ βασιζόταν σε πραγματικά στοιχεία ή όχι. Εδώ δεν έχουμε κανέναν ανεξάρτητο έγκυρο φορέα να πει εάν ο ένας ισχυρισμός ενός πολιτικού ισχύει ή όχι. Τίποτα.
Θα πρέπει να ψάχνουμε τις πηγές. Το είπαν και άλλοι συνομιλητές. Δεν γίνεται να είσαι μόνο στα μέσα τα πολιτικά τα οποία εμπιστεύεσαι. Διότι είναι πάρα πολύ πιθανό να είναι χειραγωγημένα.
Ένα παράδειγμα το οποίο δεν μπορώ να το αποδείξω αλλά εμένα με παραξένεψε. Όταν έγινε η κρίση στην Ουκρανία και στην Κριμαία, ένα από τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά κανάλια της χώρας είχε μια πάρα πολύ έντονη φιλορωσική στάση.
Έλα όμως που ένας από τους μετόχους αυτού του καναλιού είναι ο εν Ελλάδι εκπρόσωπος της Gazprom. Εκεί υπάρχει conflict of interest. Το αναζητά κανείς; Ή μας ενδιαφέρουν μόνο τα δάνεια;
Και για να πάμε λίγο παραπέρα και να μην σας κουράζω άλλο. Εκεί που μπορούμε να κάνουμε πολλά νομίζω ότι είναι η αυτορύθμιση, αυτό που λένε οι Αμερικανοί «scrutiny». Εάν ένα μέσο έχει βγάλει μια εσφαλμένη είδηση, η κοινωνία των πολιτών πρέπει να τα καταγγείλει. Και τι απομένει; Απομένουν τα δημοκρατικά κόμματα, αυτό που λέμε του φιλοευρωπαϊκού τόξου να αναδείξουν τις ειδήσεις και να μην είναι απλά η αντιπαράθεση η κομματική ποιος θα απαντάει στον κυβερνητικό εκπρόσωπο και τι δήλωσε ο ένας στον άλλον. Έχουν ευθύνη τα κόμματα να βοηθήσουν στην ενημέρωση του κόσμου και ιδίως οργανισμοί, όπως και αυτός που μας φιλοξενεί σήμερα, ο ΚΥΚΛΟΣ ΙΔΕΩΝ, ο οποίος πρέπει να ενισχυθεί και σας καλώ όλους, υπάρχει ένα καταπληκτικό site το οποίο δέχεται άρθρα, γνώμες και μπορούμε να ενημερώνουμε την κοινή γνώμη και από άλλους οργανισμούς.
Αλλά πρέπει να ανατρέψουμε αυτή τη στιγμή τη ροή των πραγμάτων η οποία δυστυχώς είναι σε ένα πάρα πολύ επικίνδυνο εθνικά δρόμο, δυστυχώς, διότι άνθρωποι αδίστακτοι έχουν αναλάβει να χειραγωγήσουν τη συνείδηση των πολιτών.
* Περισσότερα για τη συζήτηση «Διαδίκτυο και Δημοκρατία. Fake news & Post truth πολιτική», δείτε εδώ: http://ekyklos.gr/17-01-2017-athina-diadiktyo-kai-dimokratia-fake-news-post-truth-politiki.html