Με συγκίνηση βλέπω στην αίθουσα κάποιους παλιούς δικηγόρους που με έχουν παρακολουθήσει να αγορεύω στα δικαστήρια του Ηρακλείου.

Κυρίες και κύριοι,

θέλω να ευχαριστήσω τους διοργανωτές της εκδήλωσης που μου δίνουν τη δυνατότητα να βρίσκομαι σήμερα εδώ, ανάμεσα σας. Δεν σας κρύβω ότι αισθάνομαι συγκίνηση. Συγκίνηση γιατί μετά από πάρα πολλά χρόνια βρίσκομαι ξανά στην Κρήτη. Η Κρήτη είναι ο τόπος απ΄όπου ξεκίνησε η σταδιοδρομία μου, η πορεία μου η εισαγγελική στη δεκαετία του 1970. Ήρθα στην Κρήτη ο νεότερος σε ηλικία εισαγγελικός πάρεδρος, γνωρίζοντας για την Κρήτη μόνο όσα είχα διαβάσει στο έργο του Καζαντζάκη. Έμεινα περίπου 7-8 χρόνια, γνώρισα τον τόπο, γνώρισα τους κατοίκους του και έφυγα παίρνοντας μαζί μου μετά από 8 χρόνια, δύσκολα χρόνια, (τα τέσσερα πρώτα χρόνια της Χούντας), αλλά και ελπιδοφόρα χρόνια, (τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης), έφυγα λοιπόν παίρνοντας την αγάπη μου για την Κρήτη και την κρητική κουλτούρα, αλλά και τα δυο παιδιά μου που γεννήθηκαν στο Ηράκλειο.

Σήμερα όμως βρίσκομαι εδώ, έχοντας την τιμή να προλογίσω το νέο βιβλίο του Βαγγέλη του Βενιζέλου, τον οποίο εκτιμώ ως άνθρωπο, σέβομαι ως ακαδημαϊκό, δάσκαλο, και θαυμάζω ως πολιτικό. Μια προσωπικότητα, που σε μια κοινωνία που θα λειτουργούσε με ομαλές συνθήκες θα έπρεπε να είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα προς τη νέα γενιά. Ένας δηλαδή νέος, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια λαϊκή συνοικία της Θεσσαλονίκης και με αποκλειστικό εφόδιο τις προσωπικές του ικανότητες και το ταλέντο που του χάρισε η φύση και ο θεός, ανάλογα με το πως βλέπει κανείς αυτά τα πράγματα, πέτυχε τα όσα μέχρι σήμερα έχει πετύχει και που όλοι γνωρίζουμε, που τον καθιστούν κατά την γνώμη μου, και όχι μόνο κατά τη γνώμη μου, ένα εθνικό κεφάλαιο που υπερβαίνει τις κομματικές περιχαρακώσεις.

Είναι γνωστό σε κάποιους μέσα στην αίθουσα ότι έχω ενεργοποιηθεί στο χώρο του ποταμιού, βρίσκομαι δίπλα στον Σταύρο Θεοδωράκη, στον τίμιο και δύσκολο αγώνα τον οποίο δίνει, και η δική μου παρουσία εδώ θέλει να δείξει και αυτό ότι εμείς στο ποτάμι αναγνωρίζουμε την αξία όπου βρίσκεται και ο Βενιζέλος είναι μια αξεπέραστη αξία για την ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Η πορεία του Βενιζέλου δεν ήταν ανέφελη. Πιστεύω ότι κανένας άλλο πολιτικός της μεταπολίτευσης δεν συκοφαντήθηκε, υβρίστηκε, λοιδορήθηκε τόσο πολύ, τόσο άγρια, τόσο επαίσχυντα. Ίσως για κάποιο διάστημα και ο Σταύρος Θεοδωράκης να αντιμετωπίσθηκε και με τον ίδιο τρόπο, τα ίδια μέσα και –θα έλεγα – και τους ίδιους κύκλους. Όμως ο Βαγγέλης Βενιζέλος ήταν πολύ σκληρός για να πεθάνει, να υποκύψει στις επιθέσεις αυτές. Όρθωσε το επιστημονικό και πολιτικό του ανάστημα και στήριξε τη χώρα και τον λαό μας στις πιο δύσκολες εποχές, τόσο κατά την εποχή που είχε κυβερνητικές ευθύνες όσο και την τετραετία των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ ως η πιο σημαντική φωνή της αντιπολίτευσης στη Βουλή και την κοινωνία.

Ήταν όμως τόσο βίαια η επίθεση όπως έγινε, που το εσωτερικό της δικαιοσύνης, κυρίως οι νέοι δικαστές, αντέδρασαν.

Δεν ξέρω αν ο ίδιος το θυμάται, η σχέση μου και η επαφή μου με το Βαγγέλη Βενιζέλο άρχισε με έναν καυγά, με ένα επεισόδιο το οποίο είχε γίνει στη Βουλή ανάμεσα στον υπουργό τότε Δικαιοσύνης και τον τότε πρόεδρο της Ένωσης Εισαγγελέων, τον Εισαγγελέα Ανδρέα Φάκο. Κατεβλήθη μια προσπάθεια να πέσουν οι τόνοι, η διαφορά ξεκίνησε από τη διαφωνία της Ένωσης Εισαγγελέων της οποίας τότε ήμουν αντιπρόεδρος, σε κάποιες νομοθετικές παρεμβάσεις τις οποίες προωθούσε το υπουργείο Δικαιοσύνης. Κληθήκαμε στο υπουργείο Δικαιοσύνης, όπως συνήθως γινόταν το διοικητικό συμβούλιο μου ανέθεσε την επιστημονική τεκμηρίωση των θέσεων μας, και εκεί είχα την πρώτη ευκαιρία να γνωρίσω το Βαγγέλη Βενιζέλο και να δω από κοντά τα προσόντα του και τις δυνατότητες που είχε.

Εκεί όμως που πραγματικά τον θαύμασα ήταν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της συνταγματικής αναθεώρησης του 2001. Υπουργός Πολιτισμού την εποχή εκείνη, εισηγητής της πλειοψηφίας, όταν με τη δική του βοήθεια οι εισαγγελείς απέκτησαν ένα στάτους νομικό που ίσως δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο, δηλαδή την πλήρη απόλυτη εξίσωσή τους με τους δικαστές. Και αυτό επειδή ο Βαγγέλης Βενιζέλος δέχθηκε απόλυτα την επιχειρηματολογία την οποία εμείς είχαμε αναπτύξει, εγώ ως Πρόεδρος της και ο αείμνηστος Εισαγγελέας Σωτήρης Μπάγιας, ως Γενικός Γραμματέας, και επέμενε στις απόψεις του ως το τέλος παρόλη την αντίθεση όλου του δικαστικού συστήματος, όλων, ολομέλεια Α.Π., ολομέλεια εφετών, Ένωση Δικαστών, κτλ.

Αυτό όμως που τα τελευταία χρόνια μας έχει φέρει πάλι πολύ κοντά είναι η κατάσταση που πήγε να δημιουργηθεί στο χώρο της δικαιοσύνης εξαιτίας της προσπάθειας της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ να ποδηγετήσουν και να ελέγξουν απόλυτα τη δικαιοσύνη.

Ήμουν ο πρώτος ο οποίος αντέδρασε και με δημόσιες δηλώσεις μου κατήγγειλα αυτά τα γεγονότα, γεγονότα τα οποία φαινόταν αδιανόητα για τους ανθρώπους που είχαμε λειτουργήσει τα προηγούμενα χρόνια. Δηλαδή η προσπάθεια πλήρους ελέγχου της δικαιοσύνης χωρίς κανένα περιορισμό στους τρόπους και τις μεθόδους που θα χρησιμοποιηθούν: Έβγαινε κάποιος υπουργός κατήγγειλε κάτι. Αναλάμβαναν κάποιες συγκεκριμένες εφημερίδες να το προωθήσουν και να διασύρουν κάποιους δικαστές. Κινούντο διαδικασίες έρευνας, τα όργανα τα θεσμικά κατέληγαν ότι οι υποθέσεις πρέπει να αρχειοθετηθούν. Ο υπουργός δικαιοσύνης επέμενε με την άσκηση πειθαρχικών διώξεων και με κάποιο τρόπο τη χρησιμοποίηση των προθύμων -γιατί πάντα πρόθυμοι υπάρχουν, είναι αυτοί που τους αναφέρω εγώ ως καριερίστες, είναι οι δικαστές δηλαδή εκείνοι που φτάνουν σε ένα τέτοιο επίπεδο που επιδιώκουν να καταλάβουν θέσεις από αυτές τις οποίες καταλαμβάνονται μετά από απόφαση κυβερνητική- φαινόταν για μια στιγμή ότι το παιχνίδι κερδίζεται, δηλαδή, η δικαιοσύνη θα ελεγχθεί. Ήταν όμως τόσο βίαια η επίθεση όπως έγινε, που το εσωτερικό της δικαιοσύνης, κυρίως οι νέοι δικαστές, αντέδρασαν.

Σ’ αυτό το στάδιο η παρέμβαση του Βαγγέλη Βενιζέλου ήταν καταλυτική. Ήταν ο πρώτος πολιτικός ο οποίος μίλησε για αυτό το φαινόμενο και αυτήν την προσπάθεια και ο πρώτος πολιτικός που προσδιόρισε ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να πετύχει τον στόχο της αυτόν με την βοήθεια της λεγομένης, όπως ο ίδιος την χαρακτήρισε, δεξιάς συνιστώσας της. Είναι δηλαδή, όλοι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι σε όλη τους τη ζωή ήταν, αυτό που λένε, σκληροί δεξιοί στο χώρο της δικαιοσύνης και ξαφνικά βρέθηκαν πάνω σε ένα άλλο τρένο, ασκώντας έτσι καθήκοντα υπουργικά μέσω των οποίων προσπαθούν να ελέγξουν το χώρο της δικαιοσύνης. Αντέδρασε, λοιπόν, το δικαστικό σώμα και σημαντικότατο ρόλο για την ανατροπή αυτών των σχεδίων έπαιξε το ό,τι στην Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, εξελέγη μια νέα διοίκηση, από νέους κυρίως δικαστές, οι οποίοι αντέδρασαν με κάθε τρόπο και για πρώτη φορά έβαλαν σε δεύτερη μοίρα τα αμιγώς συνδικαλιστικά ζητήματα και αυτό που για το οποίο αγωνίστηκαν με κάθε τρόπο ήταν να κατοχυρώσουν την ανεξαρτησία και να περιφρουρήσουν το κύρος της Δικαιοσύνης.

Αυτό δεν ανέκοψε τις διαθέσεις. Δεν ανέκοψε τις διαθέσεις, γιατί αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί μια νέα μεθοδολογία. Εκτίμησαν δηλαδή οι κυβερνητικοί, ότι, αρκεί να καταλάβουν συγκεκριμένες θέσεις, ειδικά στις λεγόμενες θέσεις των ειδικών εισαγγελέων, πρόσωπα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση και το παιχνίδι μπορεί να το κερδίζουν. Έτσι δημιουργήθηκε η γνωστή ιστορία της novartis. Και να το πω έτσι λίγο περιπαικτικά, όταν αντιλήφθηκα ότι ανάμεσα σ’ αυτούς που περιλαμβάνονται είναι και ο Βαγγέλης Βενιζέλος και ο Παναγιώτης Πικραμένος, ο οποίος ήταν ο δεύτερος δικαστής μετά από εμένα που βγήκε και κατήγγειλε αυτά τα φαινόμενα, η σύζυγός μου μου είπε «Βασίλη ευτυχώς που δεν έχεις ασκήσει έστω και μέρα εξουσίας γιατί σίγουρα κάποιος από του μάρτυρες έτσι τους κουκουλοφόρους θα κατέθεταν πως σε είδαν να πίνεις καφέ με τον Φρουζή, μια μέρα». Γιατί με κάτι τέτοια στοιχεία... δεν ξέρω αν ξέρετε γιατί κατηγορείται ο Βαγγέλης ο Βενιζέλος. Υπάρχει κάποιος πολιτικός του φίλος, ο οποίος είχε κάποια θέση, που ο μάρτυρας άκουσε πως πήρε κάποια λεφτά και αφού πήρε αυτός λεφτά δεν μπορεί παρά να πήρε και ο Βενιζέλος! «Ράβδος εν γωνία» που λέγανε οι παλιοί άρα βρέχει.

Επανέρχομαι στο βιβλίο. Με λίγα λόγια, στο βιβλίο περιλαμβάνονται κείμενα δημόσιων παρεμβάσεων του συγγραφέα από το 2007 μέχρι σήμερα και απευθύνεται όχι μόνο σε ειδικούς νομικούς, αυτό είναι το χαρακτηριστικό του, αλλά σε κάθε σκεπτόμενο πολίτη αυτής της χώρας, σε κάθε άνθρωπο ο οποίος πιστεύει στην ευρωπαϊκή προοπτική και στο δημοκρατικό πολίτευμα της χώρας. Που ενδιαφέρεται για το παρόν αλλά κυρίως για το μέλλον. Στα κείμενά του περιλαμβάνονται σε εννιά ενότητες, ο συγγραφέας ασχολείται με όλα σχεδόν τα ζητήματα που απασχολούν την ελληνική κοινωνία και την ελληνική κοινωνική επιστήμη. Κυρίως όμως, θέλω να επισημάνω το τμήμα του βιβλίου που αναφέρεται στην αγωνία του συγγραφέα για το που πάει η Ευρώπη. Είναι βέβαιο ότι ο Βενιζέλος είναι ο πολιτικός με την ευρύτερη οπτική στα θέματα αυτά και έχει όχι μόνο την ευρύτητα της οπτικής αλλά και την δυνατότητα να εκφράζει αυτήν την οπτική και να την κάνει προτάσεις για αλλαγές. Διαβάζοντας το βιβλίο γραμμένο στα γνωστά εξαιρετικά ελληνικά του συγγραφέα, πολλές φορές μου δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι άκουγα τον χειμαρρώδη του προφορικό, ζωντανό του λόγο που τον έχει καταστήσει τον καλύτερο κοινοβουλευτικό που διαθέτει η χώρα. Το είχα γράψει αυτό το πράγμα και έλεγα μήπως είναι υπερβολικό; Μήπως δημιουργήθηκε η δική μου εντύπωση έτσι λόγω της σχέσης μου και της φιλίας μου με τον Βενιζέλο;

Χθες το απόγευμα μιλούσα σε ένα συνέδριο στο Αρχαιολογικό Μουσείο, διεθνές συνέδριο, τριήμερο, και το θέμα μου ήταν «η Ελληνική Δικαιοσύνη στην εποχή της κρίσης». Βρέθηκα για μια στιγμή να κάθομαι δίπλα σε έναν από του πιο σεβάσμιους δικαστικούς λειτουργούς που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στη χώρα, τον πρώην Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου τον Παναγιώτη Δημόπουλο. Όταν του είπα βιάζομαι να φύγω γιατί πρέπει να πάω στο αεροδρόμιο γιατί την επομένη, σήμερα δηλαδή,   θα προλογούσα το βιβλίο του Βενιζέλου, μου λέει βρε Βασίλη παιδί μου, το έχω πάρει και εγώ και το διαβάζω και όταν το διαβάζω έχω την εντύπωση ότι τον ακούω μέσα στα αυτιά μου.

Φαίνεται ότι για όλους όσους θα διαβάσουν το βιβλίο, κάτι τέτοιο θα συμβεί. Ανέφερα στην αρχή της μικρής μου παρέμβασης ότι ο Βενιζέλος αποτελεί εθνικό κεφάλαιο. Είναι όμως και κάτι άλλο, ίσως μοναδικό. Αποτελεί μόνος του μια δεξαμενή σκέψης, δείγμα της οποίας αποτελεί το βιβλίο. Ίσως να ακούγεται υπερβολική η εκτίμηση μου, είμαι όμως βέβαιος ότι θα συμφωνήσετε με αυτή, όταν θα έχετε τελειώσει την ανάγνωση.

Ο Βαγγέλης δεν φαίνεται να είναι πολύ αισιόδοξος για το που μπορούν να πάνε τα πράγματα. Σας διαβάζω τι απάντησε και ελπίζω να μας το διευκρινίσει αυτό αργότερα. Σε μια ερώτηση που του έγινε στην Λάρισα από κάποιο δημοσιογράφο, τον ρωτήσαν ότι: αν από όλα αυτά που λέτε είχατε δημιουργήσει ένα πολιτικό πρόγραμμα και το παρουσιάζατε στον ελληνικό λαό, ανεξαρτήτως των υπαρχόντων κομμάτων, και ζητούσατε την έγκρισή του επί αυτών των απόψεων , ποιο πιστεύετε ότι θα ήταν το ποσοστό; Η απάντηση του ήταν: «Το ποσοστό θα είναι το ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας το οποίο έχει την αίσθηση της ευθύνης όχι μόνο απέναντι στον εαυτό του αλλά και απέναντι στα παιδιά του και στα εγγόνια του. Δυστυχώς μπορεί το ποσοστό αυτό να είναι πάρα πολύ μικρό, αυτό όμως πρέπει να το αλλάξουμε. Πρέπει να αλλάξουμε την σχέση της κοινωνίας με το μέλλον και τη σχέση της κοινωνία με τα παιδιά και τα εγγόνια της.»

Εύχομαι, λοιπόν, από καρδιάς να συνεχίσει ο συγγραφέας, έστω και αν μερικές φορές του ταιριάζει ο στίχος του Μανώλη Αναγνωστάκη «Όρθιος και μόνος μέσα στην φοβερή ερημία του πλήθους», να αγωνίζεται για μια καλύτερη Ελλάδα, για το μέλλον, για τα παιδιά μας, για τα εγγόνια μας.

Ευχαριστώ

*Το κείμενο αποτελεί την ομιλία του κ. Βασίλη Μαρκή στην παρουσίαση στα Χανιά του βιβλίου του Ευ. Βενιζέλου, «Η Δημοκρατία μεταξύ συγκυρίας και Ιστορίας- Προσδοκίες και κίνδυνοι από την αναθεώρηση του Συντάγματος» (2.2.2019)

Αναλυτικά δείτε εδώ: https://ekyklos.gr/ev/652-savvato-2-2-2019-parousiasi-tou-vivliou-tou-ev-venizelou-sta-xania.html  

Για την ομιλία του κ. Χρήστου Ράμμου, δείτε εδώ: https://ekyklos.gr/sb/654-omilia-xr-rammou-stin-parousiasi-tou-vivliou-tou-ev-venizelou-sta-xania.html 

Για την ομιλία του Ευ. Βενιζέλου, δείτε εδώ: https://www.evenizelos.gr/speeches/conferences-events/432-conferencespeech2019/5976-omilia-ev-venizelou-sta-xania-kata-tin-parousiasi-tou-vivliou-tou-i-dimokratia-metaksy-sygkyrias-kai-istorias.html

2.2.2019, Χανιά: Παρουσίαση του βιβλίου του Ευ. Βενιζελου from Evangelos Venizelos on Vimeo.

Ομιλία Β. Μαρκή στην παρουσίαση του βιβλίου του Ευ. Βενιζέλου στα Χανιά from Evangelos Venizelos on Vimeo.

Ομιλία Β. Μαρκή στην παρουσίαση του βιβλίου του Ευ. Βενιζέλου στα Χανιά from Evangelos Venizelos on Vimeo.