Χθες πραγματοποιήθηκε το WorkShop για το Brain Drain στη Θεσσαλονίκη το οποίο απαρτίστηκε με νέους ηλικίας 20-35 χρονών. Μας τίμησαν με την παρουσία τους : ο πρόεδρος Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Χρήστος Χωμενίδης (συγγραφέας), ο Κώστας Καγγελίδης (πρόεδρος του ΣΕΠΒΕ), ο Αντώνης Ηλίας (pro Manager της i4g θερμοκοιτίδας), ο Άλκης Κίσσας (υποψήφιος Ευρωβουλευτής με την Ελιά, αγρότης και πολιτικός επιστήμονας), ο Λευτέρης Ντότσικας (Ιστορικός και Πολιτικός Επιστήμονας) και η υποφαινόμενη. Εκτός από τις εισηγήσεις των παραπάνω ακολούθησε και ένας παραγωγικός διάλογος με τη Νέα Γενιά και εξήλθαν κάποια συμπεράσματα
Το γεγονός της μετανάστευσης/ φυγής των νέων επιστημόνων δεν οδηγεί μόνο σε καταστροφή της οικονομίας όπως όλοι πιστεύουμε, αλλά εν γένει του πολιτισμού μας. Το brain drain είναι ένα σύνθετο και πολυδιάστατο ζήτημα, το οποίο πρέπει να κατανοήσουμε εις βάθος προκειμένου να μπορέσουμε να το λύσουμε, γι’ αυτό χθες εκτός από όσα ακούγονται κάθε φορά περί αναξιοκρατίας, χαμηλών μισθών, προβληματικής οικονομίας, δημογραφικού προβλήματος, που είναι εξίσου σημαντικά, προσπαθήσαμε να εστιάσουμε την προσοχή μας σε άλλα που δεν ακούμε τόσο συχνά.
Τα κύρια σημεία είναι τα παρακάτω:
Το ζήτημα της εκπαίδευσης και συγκεκριμένα της τριτοβάθμιας αναλύθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Όλοι συμφωνήσαμε ότι η ελληνική εκπαίδευση είναι δαπανηρή και ενώ το ελληνικό κράτος σπαταλάει τόσο χρήματα για την επιμόρφωση των νέων, τελικά παράγει ένα μικρό κλάσμα επιστημόνων.
Έχει λεχθεί ότι όποιος καταφέρει να αποφοιτήσει από το ελληνικό πανεπιστήμιο μπορεί να καταφέρει παντού. Το επίπεδο των θεωρητικών γνώσεων που μας παρέχετε είναι πολύ υψηλό, παρόλα αυτά δεν υπάρχει πρακτική εκπαίδευση. Συμβαίνει το εξής παράδοξο: ενώ έχουμε δημοσιεύσεις, δεν έχουμε καινοτόμες ιδέες.
Ωστόσο, οι σπουδές στην Ελλάδα είναι πολύχρονες σε σχέση με άλλες χώρες του εξωτερικού. Επομένως, κάποιος νέος στην Αγγλία στα 23 του χρόνια μπορεί να έχει τελειώσει το μάστερ του στην Νομική, ενώ στην Ελλάδα μόλις έχει αποφοιτήσει από τη σχολή του.
Προβληματικό είναι το γεγονός της εσωστρέφειας του ελληνικού πανεπιστημίου, καθώς και η αδυναμία σύνδεσης του με την αγορά εργασίας, γεγονός που θα μπορούσε να λυθεί με τη θέσπιση υποχρεωτικής πρακτικής άσκησης.
Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στο μάθημα του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού που παραδίδεται στα λύκεια. Το συγκεκριμένο μάθημα είναι πολύ βασικό, ωστόσο δεν του έχει δοθεί η προσοχή που του αρμόζει τόσο από το σχολείο, όσο και από τους ίδιους τους μαθητές .Πρέπει να διδάσκεται από εξειδικευμένους επιστήμονες που εκτός από γνώσεις έχουν και τη διορατικότητα ώστε να ωθούν τα παιδιά στην επιλογή του κατάλληλου αντικειμένου, με βάση τόσο τις ικανότητές τους, όσο και με τις ανάγκες της αγοράς.
Κρίσιμο γεγονός θεωρείται και η άφιξη της 4ης βιομηχανικής επανάστασης στην Ελλάδα. Η απορία μου είναι βέβαια: ενώ η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμα να ξεπεράσει την τρίτη βιομηχανική επανάσταση, πώς θα καταφέρει να εισέλθει στην τέταρτη; Η Ελλάδα οφείλει να ενταχθεί στη νέα εποχή και να αφήσει τα μίζερα διλήμματα του παρελθόντος. Θα γίνουν μεγάλες αλλαγές στην αγορά εργασίας και στην οικονομία, όπως η αυτοματοποίηση και η ψηφιοποίηση και αυτό έχει ως συνέπεια να εξαφανιστούν πολλά επαγγέλματα. Ωστόσο, θα γεννηθούν και πολλές νέες ευκαιρίες τις οποίες μπορούμε να αξιοποιήσουμε προκειμένου να δημιουργηθούν νέα επαγγέλματα και νέες υπηρεσίες, αρκεί βέβαια να είμαστε προνοητικοί και ανοιχτόμυαλοι Η τεχνολογία εξάλλου δεν αποτελεί εχθρό μας.
Παράλληλα, καταρρίπτουμε ευθύνες συνέχεια στο δημόσιο και έχουμε σχεδόν εξαφανίσει την ευθύνη του ιδιωτικού τομέα, η οποία είναι και πολύ μεγαλύτερη. Το τεράστιο επενδυτικό κενό που υπάρχει σήμερα θα πρέπει να καλυφθεί και η Ελλάδα πρέπει να γίνει πιο ελκυστική για επενδύσεις. Σε αυτό μπορεί να συμβάλλει το κράτος με διάφορες φορολογικές μεταρρυθμίσεις Συγχρόνως πρέπει να επενδυθούν χρήματα για την αλλαγή του εξοπλισμού τόσο στις μεγάλες, όσο και σε μικρότερες επιχειρήσεις, ώστε να εκσυγχρονιστούν και να παρέχουν ποιοτικότερες υπηρεσίες.
Τελευταίο άφησα σκόπιμα τον πρωτογενή τομέα, διότι μας απασχόλησε και στο μεγαλύτερο μέρος της χθεσινής συζήτησής μας. Ο αγροτικός τομέας είναι παραμελημένος στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και δεν αξιοποιείται στο βαθμό που θα μπορούσε. Ο Άλκης ο Κίσσας συνέβαλε πολύ σ’ αυτή τη συζήτηση όντας και καταρτισμένος στα αγροτικά θέματα. Ο πρωτογενής τομέας, λοιπόν έχει προεκτάσεις στην έρευνα, την τεχνολογία, την ανεργία, τη μεταποίηση και το περιβάλλον. Μπορούμε να φτιάξουμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, αρκεί να αντιληφθούμε τις διεθνείς εξελίξεις στον αγροτικό τομέα και στον ΠΟΕ και να οδηγηθούμε στη νέα αγροτική πολιτική που θα στοχεύει στην απλούστευση και τον εκσυχρονισμό του αγροτικού τομέα. Βέβαια για να γίνει αυτό θα πρέπει νέοι άνθρωποι, επιστημονικώς καταρτισμένοι να υιοθετήσουν τις σύγχρονες γεωργικές πρακτικές.
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις θετικές συνέπειες του Brain Drain. Η Ελλάδα γίνεται ευρέως γνωστή ανά τον κόσμο και οι νέοι επιστήμονες μας κάνουν περήφανους με τις επιτυχίες τους. Οι νέοι αυτοί που επιμορφώνονται άρτια στο εξωτερικό και είναι πλήρως καταρτισμένοι στον τομέα ειδίκευσης τους, επιστρέφοντας στην Ελλάδα μπορούν να αλλάξουν το παραγωγικό μοντέλο της και να συμβάλλουν στην ανασύσταση της οικονομίας. Θα κλείσω με μια φράση του κύριου Καγγελίδη “χρειάζεσαι και μία αποτυχία, ώστε να μπορέσεις να πετύχεις και να δημιουργήσεις “.
Ομιλία Ελισάβετ Παπαδοπούλου στην εκδήλωση του Κύκλου Ιδεών στη Θεσσαλονίκη, «Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ. Προετοιμάζοντας την περίοδο 2019 -2022»
Ομιλητές:
(κατά σειρά που έλαβαν το λόγο)
Αντώνης Μανιτάκης, ομότιμος καθηγητής Νομικής ΑΠΘ : «Η ανθεκτικότητα του Συντάγματος και των θεσμών» (διαβάστε την ομιλία, εδώ)
Ανδρέας Πανταζόπουλος, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης ΑΠΘ: «Η αντοχή και η διάθεση της κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος» (διαβάστε την ομιλία, εδώ)
Μιράντα Ξαφά, Senior scholar, Centre for International Governance Innovation (CIGI): «Είναι η Ελλάδα δημοσιονομικά και χρηματοπιστωτικά ασφαλής;» (δείτε την παρουσίαση εδώ)
Αθανάσιος Τσαυτάρης, ομότιμος καθηγητής Γενετικής ΑΠΘ, πρώην υπουργός : «Μπορεί να αντιμετωπισθεί η απειλή της αναιμικής ανάπτυξης;» (δείτε την παρουσίαση εδώ)
Στέργιος Λογοθετίδης, καθηγητής Νανοτεχνολογίας ΑΠΘ: «Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση αφορά την Ελλάδα» (δείτε την παρουσίαση εδώ)
Εισαγωγή και Συντονισμός, Ευάγγελος Βενιζέλος (διαβάστε την ομιλία εδώ)
7.5.2018, Θεσσαλονίκη: Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ from Evangelos Venizelos on Vimeo.