Όλοι αναρωτιόμαστε πώς φτάσαμε εδώ το 2017, το γιατί οι άνθρωποι σκέφτονται και πράττουν τόσο παράξενα λάθος τις κρίσιμες στιγμές… Πιστεύω πως το μεγαλύτερο βαρίδιο-μεταβλητή σε αυτή την εξίσωση είναι ένα: απλά οι ειδήσεις. Και πάνω απ ΄όλα οι υπερβολικές και ψευδείς ειδήσεις!
Οι άνθρωποι παραπλανιούνται μαζικά.
Οι fact checking έρευνες (δηλαδή όταν ένα άρθρο αναλύεται για το αν οι πληροφορίες του είναι έγκυρες) εκρήγνυνται σε αριθμό.
Οι άνθρωποι παραπλανιούνται μαζικά και αυτό φάνηκε τόσο στις αμερικάνικες όσο και στις γαλλικές εκλογές,
Το 42% των ανθρώπων, σε έρευνα, δήλωσε ότι δεν εμπιστεύονται νέα για το Facebook επειδή «δεν έχει κάνει καλή δουλειά να περιορίζει τα ψεύτικα νέα». Πριν από έναν μήνα η Γερμανία ενέκρινε το νομοσχέδιο επιβολής προστίμων στις εταιρίες κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης μέχρι 50 εκατομμύρια ευρώ, κάθε μέρα, αν δεν καταργήσουν ψεύτικες ειδήσεις.
Ωστόσο, το Facebook και η Google προσπαθούν να επιλύσουν το πρόβλημα μαζικής παραπληροφόρησης με ένα μόνο κουμπί για αναφορά.
Και προφανώς, οι ψεύτικες ειδήσεις μπορούν να επηρεάσουν και ολόκληρο τον κόσμο μέσω του χρηματιστηρίου. Το 2013, αξίες 130 δις δολαρίων χάθηκαν σε λίγα λεπτά μετά από ένα tweet AP για μια «έκρηξη» που τραυμάτισε τον Μπαράκ Ομπάμα. Το AP δήλωσε ότι ο λογαριασμός του στο Twitter έχει χακαριστεί.
Δεν υπάρχει τίποτα θεμελιωδώς νέο για τις ψευδείς ειδήσεις. Οι ψευδείς ειδήσεις σάρωσαν την Ευρώπη με την εφεύρεση του τυπογραφείου το 1439, η οποία επέτρεψε την ταχεία κυκλοφορία ψευδών πληροφοριών.
Τώρα οι ψεύτικες ειδήσεις έχουν μια δεύτερη περίοδο ακμής. Με τη βοήθεια αυτή τη φορά της εξάπλωσης των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης, τα οποία έχουν αλλάξει θεμελιωδώς το οικοσύστημα ειδήσεων και έχουν δημιουργήσει ένα ευνοϊκό κλίμα για την ψευδή έκρηξη ειδήσεων.
Το Διαδίκτυο είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο, επιτρέπει σε όλους να μοιραστούν τα συναισθήματά τους, τις εμπειρίες τους και φυσικά να προστατεύσουν το δικαίωμά τους για ελεύθερη ομιλία.
Οπότε πως προστατεύεις το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης αλλά ελαττώνεις τις ψευδείς ειδήσεις και τα αποτελέσματά τους στη κάθε κοινωνία, εκλογές και γενικά κρίσιμες καταστάσεις;
Οι ψεύτικες ειδήσεις μπορούν να επηρεάσουν ολόκληρο τον κόσμο.
Εδώ έρχεται στη συζήτηση το Media Literacy, δηλαδή η παιδεία που έχει ο καθένας μας όταν διαβάζει ένα άρθρο. Πως βοηθάς να βελτιωθεί η παιδεία του κάθε πολίτη χωρίς να πατάς στο ευαίσθητο κομμάτι της λογοκρισίας;
Τους τελευταίους 9 μήνες έφτιαξα ένα εργαλείο που είναι βασισμένο ακριβώς σε αυτές τις σκέψεις. Ένα εργαλείο που μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στον οποιονδήποτε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να αναλύσει ένα οποιοδήποτε άρθρο ειδησεογραφικό, χωρίς να έχει επαγγελματικές γνώσεις δημοσιογραφίας.
Το fighthoax.com μπορεί να αναλύσει ένα άρθρο ειδησεογραφικό. Όχι προσωπικές απόψεις ούτε σάτιρα.
Το πιο βασικό είναι ότι μπορεί να σου πει αν αυτό που διαβάζεις είναι κάτι που μπορείς να εμπιστευθείς ή αν είναι απλά fake news, και αυτό το κάνει με ένα ποσοστό ακρίβειας 89%. Αλλά δεν σταματάει εκεί. Αναλύει τη γλώσσα του κειμένου. Υπάρχουν φορτισμένες εκφράσεις, υπάρχουν λέξεις που έχουν σκοπό να σε παρακινήσουν, υπάρχει η προπαγανδιστική γλώσσα. Το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό θα έλεγα ότι είναι το ότι το fighthoax.com μπορεί να σου προτείνει ειδησεογραφικά άρθρα πάνω στο ίδιο θέμα αλλά αντίθετης άποψης ώστε να έχεις μία πιο σφαιρική και μία πιο ολοκληρωμένη άποψη.
Σε όλη αυτή την πληθώρα αποτελεσμάτων πάντα το τελικό αποτέλεσμα, πάντα την τελική κρίση την έχει ο άνθρωπος. Έτσι ακριβώς χρειαζόμαστε την τεχνολογία. Σε συνδυασμό με τους ανθρώπους ώστε να μειώσουμε και ίσως να εξαλείψουμε το πρόβλημα της παραπληροφόρησης.
Φανταστείτε ένα τέτοιο εργαλείο σε συνεργασία με τη Google, όπου θα μπορούμε να σκανάρουμε χιλιάδες άρθρα ειδήσεων κατευθείαν από τη δημιουργία τους και αυτά που είναι ύποπτα να δίνονται σε επαγγελματίες δημοσιογράφους για να αναλύονται περαιτέρω. Μια τέτοια τεχνολογία σε συνεργασία με το Facebook ώστε πριν κοινοποιήσεις ένα άρθρο να σου δείχνει τα ύποπτα σημεία και να προτείνει άλλα άρθρα ώστε να πάρουμε μία πιο σφαιρική άποψη πριν διαδώσουμε το οτιδήποτε.
Εννοείται πως μία τέτοια τεχνολογία έχει σκοπό να βοηθήσει τον άνθρωπο και όχι να εξαλείψει τον ανθρώπινο παράγοντα. Ακριβώς έτσι απομακρύνεσαι από το χωράφι της λογοκρισίας και βοηθάς πραγματικά τους ανθρώπους να αποκτήσουν κριτική σκέψη.
Όπως είχα αναφέρει και σε μία συνέντευξή μου στο Forbes, πριν από 2 χρόνια πιστεύω ότι οι Startups είναι αυτές που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να ορθοποδήσει ξανά. Η καινοτομία, οι φρέσκες ιδέες, οι άνθρωποι. Αυτό είναι ακριβώς που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.
Κάποτε είχα διαβάσει ότι το 50% των νέων επιχειρήσεων που ανοίγουν στην Ελλάδα είναι καφετέριες. Νομίζω ότι είμαστε πολύ πιο δημιουργικοί, πολύ πιο ορεξάτοι. Θα πρέπει να αλλάξει το mindset, το σκεπτικό όλων μας. Δεν μπορούμε πια να είμαστε στη μιζέρια.
Κάθε κρίση είναι και μία ευκαιρία. Αν δείτε την ιστορία πολλών μεγάλων εταιρειών έχουν ξεκινήσει από χρόνια κρίσης στις χώρες τους.
* Ομιλία Βαλεντίνου Τζέκα στο συνέδριου του Κύκλου Ιδεών, Η Ελλάδα Μετά, στον Κύκλο 5: «Το διανοητικό κεφάλαιο υπό συνθήκες τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης»
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Edward Hopper (1882–1967), Room in New York
Η Ελλάδα Μετά | Κύκλος 5: Το διανοητικό κεφάλαιο υπό συνθήκες τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης from Evangelos Venizelos on Vimeo.